Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

WYROK

STRASBURG

25 marca 2003 r.

Wyrok ten stanie się prawomocny zgodnie z warunkami określonymi przez artykuł 44 § 2 Konwencji. Wyrok może ulec korekcie wydawniczej.

W sprawie Orzeł p. Polsce,

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Czwarta Sekcja), zasiadając jako Izba złożona z następujących sędziów:

Sir Nicolasa Bratza, przewodniczący,
Pani E. Palm,
Pani V. Strážnickiej,
Pana M. Fischbacha,
Pana J. Casadevalla,
Pana R. Maruste,
Pana L. Garlickiego, sędziowie,
oraz Pani F. Elens-Passos, Zastępcy Kanclerza Sekcji,

Obradując na posiedzeniu zamkniętym w dniu 4 marca 2003 r.,

Wydaje następujący wyrok, który został przyjęty w tym dniu:

POSTĘPOWANIE

1. Sprawa wywodzi się ze skargi (nr 74816/01) wniesionej w dniu 29 czerwca 2000 r. przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej do Trybunału, na podstawie artykułu 34 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (“Konwencja”), przez obywatela Polskiego, Pana Oskara Orła.

2. Polski Rząd (“Rząd”) reprezentowany był przez swojego Pełnomocnika, Pana Krzysztofa Drzewickiego.

3. W dniu 11 grudnia 2001 r. Trzecia Sekcja zdecydowała zakomunikować Rządowi RP skargę dotyczącą długości postępowania. Na gruncie artykułu 29 § 3 Konwencji Trzecia Sekcja zdecydowała rozpatrzyć meritum skargi w tym samym czasie co jej dopuszczalność.

4. W dniu 15 kwietnia 2002 r. sprawa została przydzielona Czwartej Sekcji (Artykuł 52 § 1 Regulaminu Trybunału).

FAKTY

5. Skarżący, Pan Oskar Orzeł, jest polskim obywatelem, który urodził się w 1978 r. Jest studentem i mieszka w Częstochowie w Polsce.

A. Operacja oka skarżącego przeprowadzona w dniu 4 listopada 1988 r.

6. Od wczesnego dzieciństwa skarżący cierpiał na przewlekłe nawrotowe zapalenie błony naczyniowej obu oczu. W dniu 27 grudnia 1984 r. Szpital Kliniczny w Katowicach zapewnił skarżącemu leczenie kliniczne jak i ambulatoryjne. Po kilku miesiącach, profesor G.-Ł. została wyznaczona na lekarza prowadzącego leczenie skarżącego.

7. W październiku 1988 profesor G.-Ł. zaleciła by skarżący został poddany laseroterapii prawego oka. Ze względu na to, że nie miała ona doświadczenia w tego rodzaju zabiegach postanowiła by doktor F.‑K. przeprowadziła zabieg.

8. W godzinach porannych dnia 4 listopada 1988 r. skarżący, który w tym czasie miał dziesięć lat, przybył wraz ze swoją matką do Szpitala Klinicznego w Katowicach. O godzinie 11 rano doktor F.-K. rozpoczęła przyjmowanie pacjentów. Skarżącego przyjęto około godziny 2 po południu jako ostatniego pacjenta. Wszedł do gabinetu lekarskiego wraz ze swoją matką. Oprócz doktora F.-K., żaden inny z lekarzy nie był obecny w gabinecie.

9. Skarżący został posadzony na krześle twarzą w stronę doktora F.-K., podczas gdy jego matka stała za nim obserwując zabieg. Skarżący był spokojny i zrelaksowany. Czerwone światło na laserze zaczęło się świecić wskazując, że zabieg jest w toku. Nagle doktor F.-K. krzyknęła surowym głosem “patrz prosto”. W tym momencie matka skarżącego zaobserwowała, że jego lewe oko poruszyło się. Wkrótce potem, czerwone światło przestało się świecić wskazując, że zabieg dobiegł końca. Doktor F.-K. wstała bez odzywania się. Skarżący oraz jego matka opuścili gabinet. Podczas ubierania się na korytarzu szpitalnym skarżący powiedział swojej matce, że nie widzi na prawe oko. Matka natychmiast wróciła do gabinetu zabiegowego i poinformowała doktor F.-K. o tym fakcie. Zapytała się również, czy jest to normalna reakcja po zabiegu, ale nie otrzymała odpowiedzi. Matka skarżącego zapytała się doktor F.-K. kiedy skarżący powinien zgłosić się na badania kontrolne. Została poinformowana, że skarżący powinien się zgłosić we wcześniej uzgodnionym terminie za tydzień.

B. Opieka medyczna skarżącego po dokonaniu zabiegu oraz początek postępowania odszkodowawczego

10. W dniu 5 listopada 1988 skarżącego zbadano na oddziale okulistycznym Częstochowskiego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego. Zdiagnozowano u niego zaćmę oraz bezsoczewkowość oka prawego. Lekarz, który przeprowadził badanie skarżącego stwierdził, że utrata wzroku została spowodowana laseroterapią.

11. W 1989 r. oraz 1990 r. skarżący leczony był w Niemczech, Rosji oraz Polsce.

12. W dniu 23 marca 1990 r. skarżący, reprezentowany przez swoją matkę, wniósł do Sądu Wojewódzkiego w Katowicach pozew o odszkodowanie od Szpitala Klinicznego w Katowicach. Skarżący zwrócił się również do sądu o uznanie pozwanego winnym za przyszły uszczerbek na zdrowiu, który byłby rezultatem rzekomego błędu lekarskiego. Skarżący twierdził, że ze względu na zaniedbania lekarza, który przeprowadził zabieg przebita została soczewka prawego oka. Doprowadziło to do zaćmy i wymagało dalszego leczenia. Z powodu błędu lekarskiego skarżący, który miał wtedy trzynaście lat stał się inwalidą i miał myśli samobójcze.

13. Przed 1 maja 1993 r. odbyło się dziewięć rozpraw i dostarczono do sądu trzy opinie biegłych lekarzy.

14. W dniu 22 czerwca 1993 r. skarżący rozszerzył powództwo. Domagał się renty miesięcznej. Skarżący uzasadnił swoje roszczenie faktem, że domniemany błąd lekarski spowodował u niego trwałe inwalidztwo i tym samym zwiększyło jego potrzeby i pozbawiło go wielu możliwości osiągnięcia sukcesu w życiu.

15. W dniu 13 lipca 1993 r. Sąd Wojewódzki przeprowadził rozprawę.

16. W dniu 23 listopada 1993 r. sąd otrzymał opinię biegłego z Akademii Medycznej w Gdańsku.

17. W dniu 7 lutego 1994 r. pozwany wniósł do sądu pismo procesowe, w którym odrzucił roszczenie skarżącego.

18. Między 8 lutego a 18 listopada 1994 r. odbyło się sześć rozpraw, a sąd zwrócił się do Akademii Medycznej w Gdańsku o przygotowanie dwóch dodatkowych opinii medycznych. Zostały one przedłożone sądowi w dniach 17 marca 1994 r. oraz 16 lutego 1995 r.

19. Następnie, sąd przeprowadził rozprawy w dniach 8 czerwca, 6 lipca, 28 listopada 1995 r. oraz 22 stycznia 1996 r.

C. Wyrok sądu pierwszej instancji

20. W dniu 31 stycznia 1996 r. Sąd Wojewódzki w Katowicach wydał wyrok. Uznał on, że doktor F.-K. była “niedbała, nieuważna, niechlujna i beztroska” przy wykonywaniu laseroterapii ona skarżącego w dniu 4 listopada 1988 r. Sąd dokonał oceny postępowania lekarza podczas zabiegu na tle tego jak powinien postąpić dobry fachowiec uznając, że ze strony lekarza było kilka niedociągnięć, które wskazywały na to, że nie wykonała obowiązku zapewnienia należytej troski zgodnie z wymaganym standardem. W szczególności, sąd uznał, że lekarz nie unieruchomiła gałkę oczną, będącej przedmiotem zabiegu. Sąd odwołał się do opinii biegłych uzyskanych w trakcie postępowania. Sąd zasądził na rzecz skarżącego 1.500 złotych (PLN) w ramach szkody pieniężnej oraz 15.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami w ramach krzywdy moralnej. W pozostałej części powództwo oddalił.

21. Obydwie strony odwołały się do Sądu Apelacyjnego w Katowicach.

D. Uchylenie wyroku

22. W dniu 17 maja 1996 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach uchylił wyrok sądu pierwszej instancji i zwrócił mu sprawę do ponownego rozpatrzenia. Sąd Apelacyjny uznał, że pewne niedociągnięcia ze strony doktor F.-K. stwierdzone przez sąd pierwszej instancji były „problematyczne” i nie miały „bezpośredniego wpływu na wynikłe uszkodzenie”. Wyłącznie nie unieruchomienie gałki ocznej mogło stanowić właściwe zaniedbanie. Sąd Apelacyjny skrytykował również ocenę Sądu Wojewódzkiego odszkodowania przyznanego skarżącemu i uznał, że pewne fakty nie zostały właściwie ustalone. W szczególności sąd pierwszej instancji nie upewnił się, czy skarżący oraz jego matka zostali poinformowani w jaki sposób skarżący ma się zachowywać podczas operacji oraz o potencjalnych komplikacjach.

E. Postępowanie po zwróceniu sprawy

23. W dniu 1 i 4 października 1996 r. Sąd Wojewódzki w Katowicach przeprowadził rozprawy. Następnie sąd zwrócił się do Szpitala Klinicznego we Wrocławiu o przygotowanie opinii. Opinia została dostarczona w dniu 18 grudnia 1996 r.

24. Między listopadem 1996 r. i sierpniem 1998 r. nie odbyła się żadna rozprawa.

25. W dniu 11 września oraz 4 grudnia 1998 r. sąd przeprowadził rozprawy. Między 3 marca a 29 września 1999 r. postępowanie było zawieszone.

26. W dniu 29 września 1999 r. sąd przeprowadził rozprawę.

27. W dniu 2 października 2000 r. opinia przygotowana przez biegłego Pana E.W. została przesłana do sądu.

28. Między październikiem 1999 r. a październikiem 2000 r. nie odbyła się żadna rozprawa. Podczas rozprawy wyznaczonej na dzień 21 listopada 2000 r. sąd przesłuchał biegłego Pana E.W.

29. Rozprawa wyznaczona na dzień 20 grudnia 2000 r. została odroczona do dnia 6 marca 2001 r.

30. W dniu 6 marca 2001 r. sąd postanowił, że w dniu 20 marca 2001 r. ogłosi wyrok. Jednakże, w dniu ogłoszenia wyroku sąd wznowił postępowanie i zlecił biegłemu przygotowanie dziewiątej opinii.

31. W dniu 23 października 2001 r. odbyła się rozprawa przed sądem.

32. W dniu 6 listopada 2001 r. Sąd Okręgowy w Katowicach wydał wyrok. Sąd ustalił, że zabieg skarżącego z 1988 r. został przeprowadzony z standardami medycznymi obowiązującymi w danym czasie i oddalił zarzuty błędu lekarskiego ze strony lekarza przeprowadzającego zabieg. W opinii sądu uszczerbek na zdrowiu skarżącego został spowodowany rzadką komplikacją pooperacyjną dodatkowo powiększoną przez jego chorobę, na którą cierpiał przed poddaniem się zabiegowi. Mimo uznania pozwanego za niewinnego sąd ustalił, że skarżący doznał szkody w związku z zabiegiem i uznał za słuszne przyznanie mu 50.000 złotych odszkodowania. Skarżącemu przyznano również rentę miesięczną w wysokości 100 złotych, które w opinii sądu zaspokoją jego zwiększone potrzeby.

Sąd oddalił pozostałą część pozwu skarżącego, w szczególności tą dotyczącą szkody pieniężnej, której dochodził skarżący. W tym względzie sąd uznał wyszczególnienie kosztów specjalnych produktów do ochrony oczu, soczewek oraz innych leków było całkowicie niewiarygodne oraz że jego leczenie za granicą było nie usprawiedliwione ponieważ mógł był leczony w Polsce. Sąd oddalił również tą część skargi, która odnosiła się do uznania pozwanego winnym wszelkiego uszczerbku na zdrowiu, które może mieć miejsce w przyszłości.

33. W dniu 18 stycznia 2002 r. skarżący odwołał się od powyższego wyroku. Stwierdził on między innymi, że mimo iż opinie biegłych przygotowało wiele ośrodków medycznych w Polsce, to sąd oparł swoje stanowisko wyłącznie na opinii Pan E.W., który był kolegą lekarza przeprowadzającego zabieg i pracował w tym samym mieście.

34. W dniu 8 maja 2002 r. Sąd Okręgowy w Katowicach wydał postanowienie, w którym uznał za prawomocne ostatnią część swojego wyroku z dnia 6 listopada 2001 r. dotyczącą wysokości odszkodowania. Skarżący złożył zażalenie na powyższe postanowienie.

35. W konsekwencji wniesionych odwołań od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 6 listopada 2001 r. oraz postanowienia z dnia 8 maja 2002 r. postępowania przed Sądem Apelacyjnym w Katowicach są w toku.

PRAWO

I. DOMNIEMANE NARUSZENIE ARTYKUŁU 6 § 1 KONWENCJI

36. Skarżący skarżył się, że długość postępowania nie była zgodna z wymogiem „rozsądnego terminu”, określonym przez artykuł 6 § 1 Konwencji, który we właściwej części stwierdza:

“Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym ...”.

37. Rząd twierdził, że fakty sprawy nie wskazywały na naruszenie tego postanowienia.

A. Dopuszczalność

38. Trybunał odnotowuje, że nie jest oczywiści bezzasadna w rozumieniu artykułu 35 § 3 Konwencji. W dalszej części Trybunał stwierdza, że skarga nie jest niedopuszczalna z żadnych innych powodów. Z tych względów należy uznać skargę za dopuszczalną.

B. Meritum

1. Argumenty przed Trybunałem.

(a) Rząd

39. Rząd twierdził, że sprawa była szczególnie skomplikowana, czego dowodem były liczne opinie biegłych.

40. W sprawie postępowania skarżącego Rząd uznał, że skarżący nie przyczynił się w sposób znaczący do długości postępowania. Jednakże w opinii Rządu w dniu 19 października 2000 r. skarżący zaskarżył opinię biegłego, a w dniu 6 marca 2001 r. zwrócił się o przygotowanie kolejnej opinii co wydłużyło postępowanie.

41. W sprawie postępowania właściwych władz krajowych Rząd przekonywał, że sądy krajowe przejawiły należytą staranność i „dążyły do rozumnego ustalenia faktów w sprawie”. Co więcej, Rząd twierdził, że sądy „wykazywały pozytywny stosunek do skarżącego” ponieważ zwolniły go z ponoszenia opłat sądowych i wydawały wyroki korzystne dla skarżącego.

42. Na zakończenie, Rząd podkreślił, że roszczenie skarżącego miała charakter pieniężny i już zostało zaspokojone przez władze ponieważ Sąd Okręgowy w Katowicach zasądził na rzecz skarżącego odszkodowanie w wysokości 50.000 złotych.

43. Na zakończenie, Rząd zaproponował by Trybunał uznał, że nie doszło do naruszenia artykułu 6 § 1 Konwencji.

(b) Skarżący

44. Skarżący stwierdził, że jego sprawa nie była skomplikowana. Twierdził on, że fakty w sprawie oraz tło medyczne były raczej jasne i nie mogły usprawiedliwiać nietypowo długiego postępowania, które trwało ponad dwanaście lat. W dalszej części poddał w wątpliwość konieczność zlecenia tylu opinii biegłych ponieważ od początku postępowania sądy miały dostępne wyczerpujące dowody od zagranicznych i polskich biegłych.

45. Skarżący nie zgodził się z opinią Rządu, że przyczynił się do długości postępowania. Twierdził on, że żadna z dziewięciu opinii biegłych przygotowanych podczas postępowania nie została zlecona na jego wniosek. Twierdził on, że za każdym razem były one zlecane ex officio przez sądy. Skarżący utrzymywał, że zwracał się do sądów kilkakrotnie o zlecenie przygotowania opinii lekarskiej przez Szpital Kliniczny w Hamburgu, który on uznał za najbardziej niezależny i profesjonalny. Sądy jednakże nigdy nie uwzględniły prośby skarżącego.

46. W sprawie postępowania władz skarżący uznał, że sądy były wyłącznie odpowiedzialne za długość postępowania. Twierdził on, że Sąd Okręgowy w Katowicach dwukrotnie badał sprawę za każdym razem przez sześć lat. Co więcej, sąd zawiesił postępowanie przez siedem miesięcy i zlecił zbyt wiele opinii biegłych.

47. W sprawie konsekwencji postępowania dla skarżącego skarżący podważył opinię Rządu, że jego roszczenie zostało zaspokojone przez sądy krajowe. Twierdził on, że zwrócił się do sądu domagając się sprawiedliwości, która zrekompensowałaby błąd lekarski, którego był ofiarą i która spowodowała jego inwalidztwo. Jednakże sądy nie tylko nie zasądziły na jego rzecz żadnego odszkodowania, które by dało mu dostęp do lepszej opieki medycznej, ale przyczyniło się również do dodatkowego stresu i problemów finansowych poprzez przedłużenie postępowania.

Skarżący w dalszej części przekonywał, że wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach nie może być uznany jako uwzględniający jego roszczenie ponieważ sąd oddalił jego zarzuty dotyczące błędu lekarskiego i wykluczył jakąkolwiek odpowiedzialność szpitala za jego inwalidztwo. Wyrok wyłączał również odpowiedzialność pozwanego za jakiekolwiek pogorszenie stanu zdrowia skarżącego w przyszłości. Według skarżącego jego stan zdrowia cały czas był niestabilny a istniała możliwość, że mogą wystąpić nowe pooperacyjne komplikacje. W związku z czym potrzebował on stałej opieki lekarskiej w celu zapobieżenia całkowitej ślepocie.

2. Ocena Trybunału.

(a) Okres podlegający rozpatrzeniu

48. Trybunał odnotowuje, że okres podlegający rozpatrzeniu nie rozpoczął się w dniu 23 maja 1990 r., kiedy to skarżący wszczął postępowanie, ale w dniu 1 maja 1993 r. kiedy weszła w życie deklaracja Polski o uznaniu prawa do skargi indywidualnej. Postępowanie nadal trwa (zobacz punkty 12 i 35 powyżej).

W konsekwencji postępowanie trwało do tej pory prawie trzynaście lat, z czego dziewięć lat i dziesięć miesięcy podlegają rozpatrzeniu przez Trybunał.

49. Dokonując oceny tego czy doszło postępowanie toczyło się w rozsądnym terminie Trybunał weźmie pod uwagę stan sprawy w dniu 1 maja 1993 r. (zobacz między innymi wyrok w sprawie Malinowska p. Polsce, nr 35843/97, § 84, z dnia 14 grudnia 2000 r., niepublikowany).

(b) Rozsądna długość postępowania

50. Trybunał przypomina, że rozsądna długość postępowania musi być oceniana w świetle okoliczności sprawy oraz w oparciu o kryteria ustanowione w swoim orzecznictwie, w szczególności biorąc pod uwagę, czy sprawa miała skomplikowany charakter, postępowanie skarżącego oraz właściwych władz krajowych oraz konsekwencje postępowania dla skarżącego (zobacz między innymi wyrok w sprawie Frydlender p. Francji [GC], nr 30979/96, § 43, ECHR 2000-VII).

51. Trybunał uznaje, że sprawa była do pewnego stopnia skomplikowana ponieważ dotyczyła zarzutu domniemanego błędu lekarskiego i tym samym okoliczności sprawy musiały być ocenione w oparciu o dowody przedstawione przez biegłych z zakresu okulistyki. Jednakże całkowita długość postępowania nie może wytłumaczona skomplikowanym charakterem sprawy.

52. Odnośnie postępowania skarżącego Trybunał zauważa, że Rząd przyznał, iż skarżący nie przyczynił się w sposób znaczny do długości postępowania (zobacz punkt 40 powyżej). Mimo, że strony nie zgadzały się co do faktu, czy skarżący podważył jedną opinię biegłego, czy też zwrócił się o przygotowanie nowych opinii (zobacz punkty 40 i 45 powyżej), fakt ten w żaden sposób nie zmieniłby opinii Trybunału, że postępowanie skarżącego nie mogło usprawiedliwić całkowitej długości postępowania.

53. Odnośnie postępowania władz krajowych Trybunał odnotowuje, że w okresie między 19 listopada 1994 r. a 7 czerwca 1995 nie odbyła się żadna rozprawa (zobacz punkty 18 i 19 powyżej). Po uchyleniu wyroku sądu pierwszej instancji przez sąd apelacyjny Sądowi Okręgowemu w Katowicach zajęło prawie pięć i pół roku ponowne zbadanie sprawy. W tym okresie sąd ten przeprowadził tylko dziewięć rozpraw (zobacz punkty 23-31 powyżej). W szczególności w okresie między listopadem 1996 r a sierpniem 1998 r, oraz między październikiem 1999 r. a październikiem 2000 r. nie odbyła się żadna rozprawa (zobacz punkty 24 i 28 powyżej). Pomimo, że w tym czasie sąd podejmował pewne kroki w postępowaniu, takie jak zlecanie opinii biegłym, to nie usprawiedliwiały one tak długiej zwłoki między rozprawami.

54. W kwestii tego jakie były konsekwencje postępowania dla skarżącego Trybunał zauważa, że skarżący będąc dzieckiem na początku postępowania przed sądem czynił bardzo poważne zarzuty dotyczące błędu lekarskiego, który uczynił z niego inwalidę i pozbawił go normalnego dzieciństwa oraz wielu możliwości osiągnięcia sukcesu w życiu. Postępowanie miało zatem duże znaczenie dla skarżącego ponieważ jego celem było nie tylko zrekompensowanie jego cierpienia, ale również umożliwienie mu otrzymania najlepszej opieki medycznej. Jednakże skarżący osiągnął dojrzałość bez jakiejkolwiek ostatecznej decyzji w sprawie jego roszczenia. Tym samym Trybunał nie może zgodzić się ze stanowiskiem Rządu, że władze krajowe zaspokoiły roszczenie skarżącego.

(c) Konkluzja

55. Trybunał uznaje, że w konkretnych okolicznościach sprawy okres prawie trzynastu lat, z których dziewięć lat i dziesięć miesięcy jest przedmiotem rozpatrywania przez Trybunał, bez ostatecznego rozpatrzenia sprawy przekracza rozsądny termin.

Tym samym doszło do naruszenia artykułu 6 § 1 Konwencji.

II. DOMNIEMANE NARUSZENIE ARTYKUŁU 3 KONWENCJI

56. Skarżący twierdził również, że w konsekwencji przewlekłego postępowania został poddany nieludzkiemu i poniżającemu traktowaniu. Powołał się na artykuł 3 Konwencji.

57. Trybunał odnotowuje, że zarzut ten jest powiązany z zarzutem badanym powyżej i musi zatem w konsekwencji być uznany za dopuszczalny.

58. Biorąc pod uwagę ustalenia dotyczące artykułu 6 § 1 (zobacz punkt 55 powyżej), Trybunał uznaje, że nie zachodzi potrzeba zbadanie, czy w tym przypadku doszło do naruszenia artykułu 3 (zobacz, mutatis mutandis, Nasri p. Francji, wyrok z dnia 13 lipca 1995 r., Seria A nr 320‑B, § 48).

III. ZASTOSOWANIE ARTYKUŁU 41 KONWENCJI

59. Artykuł 41 Konwencji stwierdza:

“Jeżeli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Konwencji lub jej Protokołów, oraz jeśli prawo wewnętrzne zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony pozwala tylko na częściowe usunięcie konsekwencji tego naruszenia, Trybunał orzeka, gdy zachodzi potrzeba, słuszne zadośćuczynienie pokrzywdzonej stronie”.

A. Szkoda

59. Skarżący zwrócił się do Trybunału o przyznanie mu EUR 2.823 oraz PLN 69,565 odnośnie szkody pieniężnej. Domagał się również PLN 100.000 w ramach szkody niepieniężnej.

60. Rząd stwierdził, że roszczenie skarżącego było wygórowane.

61. Trybunał nie dostrzega żadnego związku przyczynowego między uznaniem, że doszło do naruszenia Konwencji a domniemana.

62. Z drugiej strony, Trybunał jest zdania, że skarżący doznał szkody niepieniężnej takiej jak stres i frustracja wynikająca z przewlekłej długości postępowania. Co więcej, uczucia te zostały zintensyfikowane przez tragiczne okoliczności, które legły u podstaw pozwu cywilnego skarżącego. Tym samym, Trybunał uznaje, że w konkretnych okolicznościach obecnej sprawy oraz dokonując oceny na zasadzie sprawiedliwości skarżącemu należy przyznać EUR 10.000 z tytułu szkody nie pieniężnej.

B. Odsetki

63. Trybunał uznaje za właściwe by odsetki w razie zwłoki zostały ustalone w oparciu o marginalne stopy kredytowe Europejskiego Banku Centralnego, do których należy doliczyć trzy punkty procentowe (zobacz Christine Goodwin p. Zjednoczonemu Królestwu [GC], nr 28957/95, § 124, mający być opublikowany w ECHR 2002).

Z TYCH PRZYCZYN TRYBUNAŁ JEDNOGŁOŚNIE

1. Uznaje skargę za dopuszczalna;

2. Uznaje, że miało miejsce naruszenie artykułu 6 § 1 Konwencji;

3. Uznaje, że nie zachodzi potrzeba zbadania skargi na gruncie artykułu 3 Konwencji;

4. Uznaje,

(a) że pozwane Państwo ma zapłacić skarżącemu w przeciągu trzech miesięcy od dnia, w którym wyrok się uprawomocni zgodnie z artykułem 44 § 2 Konwencji EUR 10.000 (dziesięć tysięcy euro) w związku z krzywdą niepieniężną, która to kwota zostanie przeliczona na złotówki po kursie z dnia uregulowania należności plus jakikolwiek podatek, który może zostać naliczony;

(b) że od upływu wyżej wymienionych trzech miesięcy do dnia uregulowania należności płatne będą zwykłe odsetki od powyższych kwot po kursie równym marginalnej stawce kredytowej Europejskiego Banku Centralnego z okresu zwłoki plus trzy punkty procentowe;

5. Oddala pozostałe roszczenia skarżącego o sprawiedliwe zadośćuczynienie.

Sporządzono w języku angielskim i notyfikowano na piśmie w dniu 25 marca 2003 r., zgodnie z artykułem 77 §§ 2 oraz 3 Regulaminu Trybunału.

Françoise Elens-Passos Nicolas Bratza
Zastępca Kanclerza Przewodniczący