Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

SEKCJA PIERWSZA

DECYZJA

Skarga nr 45561/17
Agnieszka LECHOWICZ
przeciwko Polsce

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Sekcja Pierwsza), zasiadając dnia 8 listopada 2022 r. jako Komitet w składzie:

Lətif Hüseynov , Przewodniczący,
Krzysztof Wojtyczek,
Erik Wennerström, sędziowie
oraz Liv Tigerstedt, Zastępca Kanclerza Sekcji,

uwzględniając:

skargę (nr 45561/17) przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej wniesioną do Trybunału w dniu 19 czerwca 2017 r. na podstawie art. 34 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności („Konwencja”) przez obywatelkę polską, Agnieszkę Lechowicz, urodzoną w 1976 r. i zamieszkałą w Jędrzejowie („skarżąca”), reprezentowaną przez p. Recka, adwokata praktykującego w Katowicach;

decyzję o zakomunikowaniu rządowi polskiemu („Rząd”), reprezentowanemu przez swojego pełnomocnika, p. J. Sobczaka z Ministerstwa Spraw Zagranicznych, sprawy na podstawie art. 10 dotyczącej skazania skarżącej za zniesławienie;

uwagi przedstawione przez strony,

obradując, postanawia, co następuje:

PRZEDMIOT SPRAWY

1. Sprawa dotyczy skazania skarżącej za zniesławienie.

2. Skarżąca, która jest działaczką na rzecz praw zwierząt, została skazana za zniesławienie w związku z podpisaniem listu otwartego, w którym nazwała autora nowelizacji ustawy o ochronie zwierząt oszustem (wyrok Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 15 lipca 2016 r., utrzymany w mocy na skutek apelacji przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w dniu 19 grudnia 2016 r.).

3. Skarżącej wymierzono karę grzywny w wysokości 10 000 polskich złotych (PLN) (około 2 500 euro (EUR)) warunkowo zawieszoną na okres dwóch lat oraz orzeczono od niej tytułem nawiązki na rzecz Fundacji Mondo Cane kwotę 5 000 zł (1 250 euro). Skarżącą zobowiązano również do publicznego przeproszenia osoby, którą zniesławiła. Skarżąca została obciążona kwotą 2 000 zł (500 euro) tytułem kosztów sądowych oraz 420 zł (105 euro) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

4. Skarżąca nie zapłaciła grzywny, która w konsekwencji została zamieniona na karę 100 dni pozbawienia wolności. W okresie od dnia 23 sierpnia do 21 listopada 2018 r. odbyła 88 dni kary.

5. W dniu 28 czerwca 2019 r. Prezydent RP ułaskawił skarżącą, w wyniku czego została zwolniona z odbywania pozostałej części kary pozbawienia wolności oraz z obowiązku dokonania wpłaty na rzecz Fundacji Mondo Cane. Jej skazanie zostało również zatarte.

6. Pismem z dnia 20 kwietnia 2018 r. skarżąca została poinformowana o decyzji Trybunału o zakomunikowaniu Rządowi na podstawie art. 10 Konwencji jej sprawy dotyczącej skazania za zniesławienie. W piśmie zawarto następujące informacje:

„[ Trybunał] zwrócił się również do Rządu o wskazanie (...) swojego stanowiska w kwestii polubownego załatwienia niniejszej sprawy oraz o przedstawienie ewentualnych propozycji w tym zakresie (Reguła 62). To samo żądanie zostanie skierowane do Pani, gdy otrzyma Pani uwagi Rządu.”

7. W dniu 4 października 2018 r. pełnomocnik skarżącej został poinformowany, że w piśmie z dnia 21 września 2018 r. Rząd wyraził zainteresowanie polubownym załatwieniem sprawy skarżącej i wskazał konkretną kwotę na zabezpieczenie ugody.

8. W dniu 29 października 2018 r. pełnomocnik skarżącej poinformował Trybunał, że skarżąca nie wyraziła zgody na zawarcie ugody w sprawie.

9. W dniu 12 kwietnia 2019 r. Rząd stwierdził, że skarżąca nie zachowała poufności negocjacji ugodowych, ponieważ w dniu 12 października 2018 r. jej pełnomocnik ujawnił treść propozycji ugody Rządu w prośbie o zastosowanie ułaskawienia przez Prezydenta. W rezultacie przedmiotowa informacja stała się znana nie tylko Gabinetowi Prezydenta (adresatowi prośby), ale także wszystkim organom publicznym rozpatrującym prośby o ułaskawienie, w tym Prokuratorowi Generalnemu. W istocie to Prokurator Generalny poinformował pełnomocnika Rządu przed Trybunałem o prośbie skarżącej o ułaskawienie. Rząd załączył kopię zaskarżonej prośby o ułaskawienie, w której pełnomocnik skarżącej podniósł, że sprawa jest rozpatrywana przez Trybunał, a Rząd Polski „zaproponował odszkodowanie dla jego klientki, uznając naruszenie art. 10 Konwencji”. W swojej prośbie pełnomocnik zwrócił się też o to, aby Prokurator Generalny proprio motu zażądał umorzenia wykonania kary pozbawienia wolności wobec skarżącej. Do prośby o ułaskawienie dołączono kopie pisma Rządu z dnia 21 września 2018 r. oraz pisma Trybunału z dnia 4 października 2018 r.

10. W piśmie z dnia 17 maja 2019 r. pełnomocnik skarżącej przyznał, że w prośbie o ułaskawienie ujawnił poufne informacje dotyczące ugody.

11. Skarżąca zarzuciła na podstawie art. 10 Konwencji, że skazanie jej za zniesławienie stanowiło naruszenie jej prawa do wolności wyrażania opinii.

  OCENA TRYBUNAŁU

12. Rząd argumentował, że poprzez ujawnienie warunków propozycji ugody w prośbie o ułaskawienie pełnomocnik nie zachował poufności negocjacji ugodowych, co stanowiło naruszenie art. 39 ust. 2 Konwencji oraz Reguły 62 § 2 Regulaminu Trybunału, które brzmią:

Artykuł 39 Konwencji

„1. Na każdym etapie postępowania Trybunał może postawić się do dyspozycji zainteresowanych stron celem polubownego załatwienia sprawy na zasadach poszanowania praw człowieka w rozumieniu Konwencji i jej Protokołów.

2. Postępowanie prowadzone w trybie ustępu 1 jest poufne.”

Reguła 62 § 2 Regulaminu Trybunału

(Polubowne załatwienie sprawy)

„Zgodnie z artykułem 39 ustęp 2 Konwencji, negocjacje ugodowe prowadzone są poufnie i pozostają bez wpływu na argumentację stron w postępowaniu spornym. W postępowaniu spornym nie można przywoływać lub opierać się na jakimkolwiek pisemnym lub ustnym oświadczeniu ani na żadnej propozycji lub ustępstwie poczynionych w ramach starań o doprowadzenie do polubownego załatwienia sprawy.”

13. Pełnomocnik skarżącej nie zgodził się z tym, jakoby swoim zachowaniem naruszył obowiązek zachowania poufności, ponieważ przedmiotowa informacja nie została ujawniona w ramach żadnego postępowania spornego. Jego zdaniem prośba o ułaskawienie nie miała żadnego związku ze skargą jego klientki przed Trybunałem. Ponadto działał on z zawodowego obowiązku sformułowania przekonującej prośby o ułaskawienie i doprowadzenia do natychmiastowego zwolnienia skarżącej z zakładu karnego. Pełnomocnik argumentował, że ujawnienie propozycji ugody Rządu było uzasadnione w okolicznościach sprawy i nie miało szkodliwego wpływu na postępowanie przed Trybunałem lub na Rząd.

14. Zasady ogólne dotyczące obowiązku zachowania poufności negocjacji ugodowych zostały określone w sprawie Plichta przeciwko Polsce ([Komitet] (dec.), skarga nr 54127/16, §§ 20-22, 22 października 2019 r., z dalszymi odniesieniami).

15. Przechodząc do niniejszej sprawy, Trybunał w pierwszej kolejności zauważa, że pełnomocnik skarżącej jest zawodowym prawnikiem, który nie zaprzeczył, że był świadomy obowiązku zachowania poufności wynikającego z art. 39 ust. 2 Konwencji oraz Reguły 62 § 2 Regulaminu Trybunału. Po drugie przyznał się do ujawnienia poufnych informacji, tłumacząc, że działanie to miało na celu wzmocnienie jego prośby o ułaskawienie. W świetle powyższego Trybunał stwierdza, że ujawnienie w ramach procedury ułaskawienia treści propozycji Rządu w sprawie polubownego załatwienia sprawy było ewidentnie celowe.

16. Przedmiotowa poufna informacja została przekazana nie tylko bezpośredniemu adresatowi prośby o ułaskawienie, ale również Prokuratorowi Generalnemu, u którego pełnomocnik skarżącej starał się zapewnić zwolnienie swojej klientki z zakładu karnego.

17. Trybunał wcześniej stwierdzał naruszenie zasady poufności negocjacji ugodowych i nadużycie prawa do skargi w przypadkach, gdy zaskarżanego ujawnienia informacji dokonywano wobec mediów (m.in. Plichta, cyt. powyżej, §§ 12 i 28), rządu niebędącego stroną postępowania (zob. Burlakov przeciwko Ukrainie [Komitet] (dec.), skarga nr 16142/08, §§ 12 i 21, 24 maja 2018 r.), Ministerstwa Sprawiedliwości (zob. Kopytowski przeciwko Polsce [Komitet] (dec.), skarga nr 59472/11, §§ 13 i 21, 16 czerwca 2015 r. oraz Hadrabová i Hadrabová przeciwko Republice Czeskiej (dec.), skarga nr 42165/02, 25 września 2007 r.), różnych instytucji publicznych (zob. Y i Inni przeciwko Bułgarii [Komitet] (dec.), skarga nr 1666/19, §§ 14 i 31, 15 września 2020 r.) lub sądu krajowego i osób trzecich (zob. Camelia Bogdan przeciwko Rumunii [Komitet] (dec.), skarga nr 32916/20, § 12, 27 września 2022 r.).

18. W związku z powyższym Trybunał jest zdania, że zachowanie pełnomocnika skarżącej stanowi naruszenie zasady poufności i musi być uznane za nadużycie prawa do skargi, o którym mowa w art. 34 Konwencji.

19. Tym samym skargę należy odrzucić jako stanowiącą nadużycie prawa do skargi zgodnie z art. 35 ust. 3 lit. a i ust. 4 Konwencji.

Z tych przyczyn Trybunał jednogłośnie

uznaje skargę za niedopuszczalną.

Sporządzono w języku angielskim i obwieszczono pisemnie w dniu 1 grudnia 2022 r.

Liv Tigerstedt Lətif Hüseynov
Zastępca Kanclerza Przewodniczący