Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

PIERWSZA SEKCJA

DECYZJA

Skarga nr 29506/09
Jolanta WROŃSKA i Konrad Krzysztof WROŃSKI
przeciwko Polsce

Europejski Trybunał Praw Człowieka (pierwsza sekcja), obradujący dnia 16 października 2018 r. w komitecie, w którego skład wchodzą:

Ksenija Turković, przewodnicząca,
Armen Harutyunyan,
Pauliine Koskelo, sędziowie,

i Renata Degener, zastępca sekretarza sekcji,

Uwzględniając wyżej wymienioną skargę wniesioną dnia 25 maja 2009 r.,

Uwzględniając uwagi przedłożone przez pozwany Rząd i uwagi przedstawione w odpowiedzi przez strony skarżące,

Po odbyciu narad, postanawia co następuje:

OKOLICZNOŚCI FAKTYCZNE

1. Skarżący, Pani Jolanta Wrońska i Pan Konrad Krzysztof Wroński, są obywatelami polskimi, urodzonymi odpowiednio w 1957 i 1986 r., zamieszkałymi w Warszawie. Przed Trybunałem, byli reprezentowani przez Panią Mecenas Gąsiorowską, adwokata wykonującego swoją działalność w Warszawie.

2. Rząd polski (zwany dalej „Rządem") był reprezentowany przez swojego pełnomocnika, Panią Mecenas J. Chrzanowską, później zastąpioną przez Pana Mecenasa J. Sobczaka z Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

A. Okoliczności niniejszej sprawy

3. Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy, w formie w jakiej zostały przedstawione przez strony, można podsumować w następujący sposób.

1. Postępowanie w sprawie podziału majątku wspólnego skarżącej i jej byłego męża

4. W dniu 18 sierpnia 2003 r., w związku z rozwodem, s skarżąca wystąpiła do Sądu Rejonowego w Żyrardowie (zwanego dalej „Sądem Rejonowym") o podział majątku wspólnego istniejącej pomiędzy nią a jej byłym mężem. Dnia 26 września 2003 r., skarżąca została zwolniona z części kosztów sądowych związanych z tym wnioskiem.

5. W grudniu 2003 r. nastąpiła zmiana referenta, sprawa została przydzielona innemu sędziemu.

6. W dniu 12 marca 2004 r. strona skarżąca złożyła wniosek o ustanowienie pełnomocnika procesowego z urzędu w osobie adwokata.
W kwietniu 2004 r. Sąd Rejonowy uwzględnił jej wniosek.

7. Pierwsza rozprawa w tej sprawie odbyła się dnia 12 lipca 2004 r.

8. W dniu 14 lipca 2004 r. strona skarżąca złożyła wniosek o wyłączenie sędziego orzekającego w sprawie. Wniosek ten został oddalony postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2004 r. Skarżąca wniosła zażalenie od tego rozstrzygnięcia, które zostało oddalone w dniu 14 października 2004 r.

9. W dniu 19 października 2004 r., skarżąca wniosła do Sądu Okręgowego w Płocku (zwanego dalej „Sądem Okręgowym”), skargę na przewlekłość postępowania. W uzasadnieniu skargi wskazała, że w okresie od września 2003 r. do marca 2004 r., sąd rejonowy pozostał bierny i czekał jedenaście miesięcy zanim przeprowadził pierwszą rozprawę. Skarga strony skarżącej została oddalona w dniu 4 listopada 2004 r. Następnie, w dniu 30 listopada 2004 r., kolejna wniesiona skarga została uznana za niedopuszczalną. W uzasadnieniu decyzji z dnia 4 listopada Sąd Okręgowy stwierdził, co następuje:

- organy krajowe nie pozostały bezczynne: zbadały różne wnioski strony skarżącej, a w szczególności wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, wniosek o ustanowienie pełnomocnika procesowego oraz wniosek
o wyłączenie sędziego orzekającego w sprawie;

- domniemane opóźnienie zostało spowodowane przez odejście sędziego referenta, któremu pierwotnie przydzielono sprawę;

- pierwsza rozprawa została ustalona niezwłocznie po przyznaniu stronie skarżącej obrońcy z urzędu w ramach pomocy prawnej;

- postępowanie mogło być kontynuowane, od momentu zwrotu akt sprawy po rozpatrzeniu wniesionego przez skarżącą zażalenia na postanowienie o oddaleniu jej wniosku o wyłączenie sędziego rozpoznającego sprawę.

10. Zgodnie z informacjami dostarczonymi przez stronę skarżącą, Sąd Rejonowy przeprowadził w jej sprawie około 26 rozpraw. W toku postępowania została sporządzona w 2006 r. opinia na okoliczność wartości składników majątku wspólnego oraz uzupełniająca opinia w roku 2007.

W lipcu i październiku 2007 roku oraz w styczniu 2008 roku, skarżąca doprecyzowała swoje roszczenia. Strona przeciwna zrobiła to samo, szczególnie we wrześniu 2004 roku i w październiku 2007 roku.

Z akt sprawy wynika, że niektóre rozprawy zostały odroczone z przyczyn leżących po stronie byłego męża skarżącej i jej pełnomocnika.

11. Ogłoszenie postanowienia, początkowo wyznaczone w październiku 2007 r., zostało dwukrotnie odroczone. Z przyczyn nieokreślonych w aktach, rozprawa została ponownie otwarta w terminie niewskazanym w skardze, a następnie ponownie zamknięta w dniu 19 lutego 2008 r. Ogłoszenie wyroku było wyznaczone na dzień 28 lutego 2008 r., następnie zostało ponownie odroczone na dzień 6 marca 2008 r., z przyczyn niewskazanych w aktach sprawy. W dniu 6 marca 2008 r. sąd rejonowy wydał postanowienie co do istoty sprawy. Każda ze stron wniosła apelację od tego rozstrzygnięcia do Sądu Okręgowego.

12. Rozprawy przeprowadzone przed tym sądem odbyły się w dniach 9 lipca i 8 października 2008 r. Na drugiej rozprawie, sąd okręgowy dopuścił dowód z dodatkowej opinii, wyznaczając termin czternastu dni na jej przedłożenie.

13. Wyrokiem z dnia 3 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy oddalił apelację skarżącej i częściowo uwzględnił apelację jej byłego małżonka.

14. W dniu 3 marca 2009 r. Rzecznik Praw Obywatelskich odmówił wniesienia skargi kasacyjnej w imieniu i na rzecz strony skarżącej.

2. Postępowanie w przedmiocie odzyskiwania wierzytelności alimentacyjnych

15. Dnia 3 grudnia 2001 r., strona skarżąca zwróciła się do komornika sądowego o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w przedmiocie odzyskania świadczeń alimentacyjnych w łącznej miesięcznej kwocie 2 500 polskich złotych (PLN) należnych jej oraz ich synowi (drugiemu ze skarżących) ze strony jej byłego męża, na mocy postanowienia
o zabezpieczeniu wydanego w dniu 2 października 2001 r. w toku postępowania rozwodowego.

16. Dnia 5 grudnia 2001 r., komornik sądowy dokonał zajęcia wynagrodzenia byłego małżonka skarżącej w granicach określonych
w ustawie, ustalonych w wysokości 60% jego wartości.

17. Zajęte kwoty okazały się niewystarczające, aby pokryć całe zobowiązanie. W dniu 18 lutego 2002 r., strona skarżąca zwróciła się do tego samego komornika sądowego o przeprowadzenie egzekucji
z nieruchomości znajdującej się w N.L., której współwłaścicielami na dzień wniesienia wniosku była skarżąca i jej były małżonek.

18. W dnia 8 marca 2002 r., komornik sądowy wezwał wnioskodawczynię do przedstawienia w terminie czternastu dni stanowiska w sprawie ewentualnej sprzedaży tej nieruchomości.

19. W dniu 2 lipca 2002 r., właściwy organ ( Fundusz Alimentacyjny) uwzględnił wniosek o pokrycie zaległych świadczeń, złożony przez komornika sądowego w imieniu syna skarżącej. Zgodnie z informacjami dostarczonymi przez stronę skarżącą, do maja 2004 r. wspomniany organ wypłacał jej miesięcznie kwotę w wysokości około 618 PLN.

20. Na podstawie wyroku orzekającego rozwód między skarżącą a jej byłym mężem z dnia 25 lutego 2003 r., ten ostatni był zobowiązany do zapłaty na rzecz skarżących miesięcznego świadczenia alimentacyjnego w wysokości 2 500 PLN.

21. Zważywszy na lokalizację przedmiotowej nieruchomości objętej egzekucją, w sierpniu 2003 r. komornik uznał się za niewłaściwego miejscowo do przeprowadzenia postępowania. W wyniku wspomnianej decyzji, we wrześniu 2003 r. akta zostały przekazane innemu komornikowi sądowemu („drugi komornik").

22. Dnia 15 października 2003 r., drugi komornik sądowy poinformował stronę skarżącą, że bez uprzedniego wpisu do księgi wieczystej aktualizującego wysokość udziałów we współwłasności wyżej wymienionej nieruchomości po rozwodzie, środki egzekucyjne nie mogły być zastosowane. Dnia 23 października 2003 r., wnioskodawczyni poinformowała drugiego komornika, że podjęła odpowiednie działania w celu dokonania wspomnianego wpisu.

23. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 4 grudnia 2003 r., były mąż strony zainteresowanej został zobowiązany do wypłaty na rzecz stron skarżących zaległych świadczeń alimentacyjnych należnych im za okres od dnia 1 stycznia 2000 r. do dnia 30 września 2001 r. Łączna miesięczna kwota przedmiotowego świadczenia alimentacyjnego wynosiła 1500 PLN.

24. Dnia 19 stycznia 2004 r., strona skarżąca wniosła o dokonanie przez biegłego oceny wartości nieruchomości objętej egzekucją i zażądała od drugiego komornika sądowego wszczęcia dochodzenia celem ustalenia ruchomości podlegających zajęciu. Dnia 19 maja 2004 r., strona skarżąca ponownie złożyła swój wniosek.

25. W międzyczasie, w dniach 16 i 22 stycznia 2004 r., drugi komornik poinformował dłużnika o zajęciu jego wynagrodzenia i wezwał go do dokonania wypłaty na rzecz stron skarżących należnych im zaległych świadczeń alimentacyjnych w kwocie wynoszącej ponad 56 000 zł, pod rygorem zajęcia wyżej wspomnianej nieruchomości.

26. Dnia 29 kwietnia 2004 r., strona skarżąca została poinformowana o dokonanym dwa miesiące wcześniej wpisie do księgi wieczystej dotyczącym zastrzeżenia w przedmiocie wszczęcia postępowania egzekucyjnego wobec wspomnianej nieruchomości.

27. Dnia 8 października 2004 r., strona skarżąca wniosła do sądu okręgowego skargę w przedmiocie nadmiernego czasu trwania postępowania. Strona skarżąca zażądała kwoty w wysokości 10 000 PLN tytułem zadośćuczynienia za szkody poniesione przez nią w jej przekonaniu w wyniku opóźnień w postępowaniu, i zwróciła się do sądu okręgowego z wnioskiem o wskazanie drugiemu komornikowi środków, które mogłyby przyspieszyć postępowanie. Strona skarżąca skarżyła się, między innymi, na brak reakcji drugiego komornika na jej wnioski, o których mowa w punkcie 24 powyżej, oraz na wysokość sumy odzyskanych płatności, która wynosiła wówczas około 5500 PLN oraz którą uważała za niewystarczającą.

Dnia 25 listopada 2004 r., sąd okręgowego oddalił skargę strony skarżącej. Rozpatrując czas trwania postępowania licząc od momentu przydzielenia sprawy drugiemu komornikowi, sąd uznał, że wymóg zachowania rozsądnego terminu został spełniony. W tym kontekście, sąd zauważył co następuje:

- z uwagi na niewielką kwotę wynagrodzenia dłużnika, zajęcia dokonane przez komornika na wspomnianym wynagrodzeniu były niewystarczające, aby pokryć wszystkie należne kwoty;

- nawet jeśli strona skarżąca nadal nie przedłożyła drugiemu komornikowi sądowemu wymaganych zaświadczeń z ksiąg wieczystych, ten ostatni podjął kroki w celu wdrożenia środków egzekucyjnych w odniesieniu do nieruchomości objętej postępowaniem egzekucyjnym;

- zarzuty strony skarżącej dotyczące niezachowania należytej staranności przez drugi organ egzekucyjny były bezzasadne, ponieważ komornik faktycznie poinformował zainteresowaną stronę o powodach, dla których odmówił dokonania zajęcia wynagrodzenia obecnej żony dłużnika,
a ponadto wskazał zainteresowanej stronie środki, które mogłaby zastosować, aby wymusić na nim ujawnienie składników swojego majątku; drugi komornik wyjaśnił stronie skarżącej, że wobec nieudzielenia przez nią dalszych szczegółowych informacji dotyczących innego mienia, które mogłoby być przedmiotem środków egzekucyjnych, te ostatnie nie mogą zostać wdrożone; na koniec wreszcie, komornik ten stale kontrolował zmiany w wysokości wynagrodzenia dłużnika;

- w oczekiwaniu na wynik postępowania w sprawie podziału wspólności majątkowej skarżącej i jej byłego małżonka, cały majątek ruchomy mogący być przedmiotem przymusowych środków wykonawczych znajdował się w posiadaniu skarżącej;

- wobec braku wcześniejszego wpisu do księgi wieczystej aktualizującego wysokość udziałów współwłaścicieli we współwłasności nieruchomości będącej przedmiotem egzekucji, skarga dotycząca tego postępowania była bezzasadna;

- drugi komornik przeprowadził dochodzenie w celu ustalenia majątku, środków finansowych i miejsca zamieszkania dłużnika; wniosek strony skarżącej w przedmiocie przeprowadzenia takiego dochodzenia na terenie nieruchomości należących do dłużnika, zajmowanych do celów prowadzenia działalności gospodarczej nie mógł zostać dopuszczony, ponieważ dłużnik ten ostatni nie był właścicielem przedmiotowych nieruchomości.

Dnia 30 listopada 2004 r., zażalenie strony skarżącej od decyzji z dnia 25 listopada 2004 r. zostało odrzucone.

28. Dnia 2 listopada 2004 r., sąd rejonowy odrzucił skargę wniesioną przez stronę skarżącą, skierowaną przeciwko drugiemu komornikowi, argumentując to tym, że zainteresowana strona wskazała w niej na niewystarczalność odzyskanych kwot, a nie na ewentualne nieprawidłowości. Tymczasem, sąd wskazał komornikowi czynności, które należy podjąć, aby przyspieszyć postępowanie i poprawić jego skuteczność. Zażalenie strony skarżącej od tej decyzji zostało oddalone w dniu 17 lutego 2004 r.

29. Dnia 23 grudnia 2004 r., strona skarżąca przekazała drugiemu komornikowi wymagane zaświadczenia.

30. Dnia 3 marca 2005 r., do akt sprawy dołączono operat szacunkowy dotyczący wartości nieruchomości będącej przedmiotem postępowania egzekucyjnego. Skarżąca wniosła zażalenia na oszacowanie nieruchomości. Wspomniane zażalenia zostały odrzucone odpowiednio w sierpniu i listopadzie 2005 r.

31. Dnia 31 maja 2005 r., sąd rejonowy oddalił drugą skargę wniesioną przez skarżącą przeciwko drugiemu komornikowi. W swoim uzasadnieniu sąd wskazał, że dochodzenie przeprowadzone przez wspomnianego komornika na terenie nieruchomości należących do dłużnika, zajmowanych do celów prowadzenia działalności gospodarczej nie pozwoliło na zidentyfikowanie jakiegokolwiek majątku, który mógłby zostać zajęty, że komornik, o którym mowa, podjął w odpowiednim terminie działania mające na celu sprzedaż nieruchomości i wreszcie, że strona skarżąca nie przedstawiła żadnych informacji, które umożliwiłyby komornikowi zidentyfikowanie mieszkania, którego najemcą, jej zdaniem, był ww. dłużnik.

32. W lipcu 2005 r. sąd orzekł, że wyrok, o którym mowa w punkcie 23 powyżej jest wykonalny wobec obecnej żony dłużnika w granicach wspólności majątkowej małżeńskiej.

33. W grudniu 2005 r., drugi komornik podjął pewne czynności egzekucyjne: w szczególności poinformował pracodawcę dłużnika o zajęciu jego wynagrodzenia.

34. W dniu 24 marca 2006 r., sąd rejonowy oddalił trzecią skargę wniesioną przez stronę skarżącą przeciwko drugiemu komornikowi sądowemu w przedmiocie zaskarżenia jego odmowy w zakresie zastosowania szybkich środków egzekucyjnych wobec majątku osobistego partnerki jej byłego małżonka.

35. W dniu 9 sierpnia 2006 r. wyżej wspomniany komornik ogłosił o licytacji nieruchomości przez publiczne obwieszczenie. Skarżąca wniosła skargę na dokonane obwieszczenie. Dnia 20 września 2006 r., jej skarga została oddalona.

36. Pierwszy termin licytacji odbył się dnia 21 września 2006 r. Sprzedaż nie została dokonana, ze względu na brak nabywcy.

37. Dnia 21 listopada 2008 r. drugi komornik poinformował stronę skarżącą, że wysokość kwot podlegających zwrotowi wynosiła wówczas ponad 290 000 PLN.

38. Dnia 27 kwietnia 2009 r., w wyniku orzeczenia przyznającego własność nieruchomości na zasadzie wyłączności byłemu mężowi strony skarżącej (zob. punkt 11 powyżej), strona skarżąca zwróciła się do drugiego komornika z wnioskiem o podjęcie szybkich środków egzekucyjnych względem wspomnianej nieruchomości. Dnia 14 maja 2009 r., strona skarżąca wniosła o przeprowadzenie nowej ekspertyzy w celu oszacowania wartości przedmiotowej nieruchomości. Dnia 15 maja 2009 r., akta sprawy zostały przekazane nowemu komornikowi (zwanemu dalej „trzecim komornikiem sądowym") na wniosek złożony w tym względzie przez stronę skarżącą.

39. Dnia 7 sierpnia 2009 r., pojazd należący do byłego męża strony skarżącej został sprzedany na aukcji. Dochód ze sprzedaży (2400 zł) został przekazany skarżącej.

40. Dnia 15 września 2009 r., trzeci komornik zlecił ekspertowi przeprowadzenie ekspertyzy w celu oszacowania wartości nieruchomości będących przedmiotem egzekucji. W dniu 8 stycznia 2010 r. ustalenia eksperta w tej sprawie zostały dołączone do akt sprawy.

41. Kolejny termin licytacji odbył się w dniu 25 marca 2010 r., nieruchomość ponownie nie została sprzedana. Trzecia licytacja odbyła się dnia 26 maja 2010 r. i zakończyła się sprzedażą przedmiotowej nieruchomości. W dniu 29 października 2010 r., uzyskane w ten sposób środki w wysokości wynoszącej ponad 127 000 PLN zostały przekazane skarżącej.

42. Dnia 20 grudnia 2010 r., trzeci komornik dokonał zajęcia emerytury otrzymywanej przez byłego małżonka zainteresowanej strony.

43. Zgodnie z informacjami, którymi dysponuje Trybunał, w marcu 2011 r. nadal trwało postępowanie w przedmiocie odzyskania świadczeń alimentacyjnych.

B. Właściwe prawo krajowe

44. Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (zwana dalej „ustawą z 2004 r.”) weszła w życie
w dniu 17 września 2004 r.. Zgodnie z artykułem 2 w związku z artykułem 5 paragraf 1 tej ustawy, każda strona toczącego się postępowania może złożyć wniosek o stwierdzenie przewlekłości postępowania oraz przyznanie rekompensaty alternatywnie wydanie zaleceń co do dalszego toku postępowania. Zgodnie z artykułem 14 tej ustawy, skarga ten może zostać złożony ponownie w terminie dwunastu miesięcy od rozpoznania poprzedniej skargi skargi.

ZARZUTY

45. Skarżący zarzucają, że czas trwania wyżej wymienionych postępowań naruszył ich prawo do rozpoznania ich sprawy w rozsądnym terminie chronionym przez artykuł 6 paragraf 1 Konwencji.

46. Na podstawie tego samego przepisu Konwencji, strony skarżące skarżą się, że postępowanie o odzyskanie świadczeń alimentacyjnych było nieskuteczne.

47. Odnosząc się do różnych postanowień Konwencji i do postanowień Artykułu 1 Protokołu nr 1, skarżący kwestionują wynik postępowania w sprawie o podział majątku wspólnego. Twierdzą oni w szczególności, że sąd wydający orzeczenie po zakończeniu tego postępowania nie zastosował prawidłowo przepisów krajowych, błędnie ocenił wartość majątku wspólnego małżonków oraz że sposób podziału przedmiotowej nieruchomości przyjęty przez ten sąd był niewłaściwy.

48. Powołując się na artykuł 6 Konwencji, strona skarżąca skarży się na obecność jej poprzedniego adwokata, nieupoważnionego do jej dalszego zastępowania, podczas rozprawy sądu okręgowego, która odbyła się dnia 3 grudnia 2008 r. w postępowaniu prowadzącym do podziału wspólności majątkowej istniejącej pomiędzy wspomnianą skarżącą a jej byłym mężem.

49. Powołując się na artykuł 13 Konwencji, strona skarżąca zarzuca Rzecznikowi Praw Obywatelskich odmowę wniesienia skargi kasacyjnej na jej korzyść.

WEDŁUG PRAWA

A. W przedmiocie zarzutu dotyczącego czasu trwania postępowania

50. Strony skarżące skarżą się na czas trwania wyżej wspomnianych postępowań. Wspomniane strony powołują się na artykuł 6 Konwencji, w części, w jakiej dotyczy on omawianej sprawy:

„Każdy ma prawo do rozpatrzenia jego sprawy... w rozsądnym terminie przez sąd (...), który rozstrzygnie (...) w przedmiocie jego praw i obowiązków o charakterze cywilnych (...)"

51. Rząd podnosi zarzut w przedmiocie braku wyczerpania środków odwoławczych. Podnosi, że zgodnie z artykułem 14 ustawy z 2004 r. i artykułem 417 kodeksu cywilnego, strony skarżące powinny odpowiednio ponownie wnieść skargi w przedmiocie czasu trwania kwestionowanych postępowań i wystąpić z powództwem o odszkodowanie za szkody poniesione przez nich z powodu rzekomych opóźnień.

52. Co się tyczy zasadności zarzutu, Rząd nie wypowiada się
w przedmiocie czasu trwania postępowania w sprawie podziału majątku wspólnego istniejącego pomiędzy skarżącą a jej byłym małżonkiem.
W odniesieniu do postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności alimentacyjnych, wskazuje, że czas jego trwania był rozsądny. Zajmuje stanowisko, że niewystarczająca wysokość wyegzekwowanych kwot - podczas kolejnych zajęć dokonanych przez różnych komorników - celem całkowitego pokrycia roszczeń strony skarżącej, nie może zostać zarzucona władzom krajowym. Rząd wyjaśnił, że majątek dłużnika był niewystarczający, aby mógł zaspokoić roszczenia strony skarżącej, oraz że nie było możliwe podjęcie szybkich środków egzekucyjnych wobec majątku tego pierwszego przed dokonaniem wstępnego podziału majątku małżonków, którego dokonano w 2008 r.. Rząd dodaje, że do czasu wspomnianego podziału, większość mienia ruchomego podlegającego zajęciu znajdowała się w posiadaniu wierzyciela. Rząd wskazuje ponadto, że w niniejszej sprawie zastosowane środki egzekucyjne częściowo zaspokoiły roszczenia stron skarżących, a skutki niewypłacalności dłużnika zostały w pewnym stopniu złagodzone przez płatności dokonane na ich korzyść przez organ, o którym mowa w punkcie 19 powyżej.

53. Rząd uważa, że czas trwania postępowania został przedłużony o czas potrzebny skarżącej na przedłożenie żądanych dokumentów oraz potrzebny na wniesienie zażaleń i skarg przez tę ostatnią. Rząd dodaje, że kolejni komornicy zareagowali na wszystkie jego wnioski i że sądy, orzekające w sprawie jej skarg dotyczących postępowania komorników, nie wykryły żadnych nieprawidłowości, które mogłyby być im przypisane.

54. Strony skarżące kwestionują argumenty Rządu. Wskazują one, że żaden ze środków, zastosowanych przez nie w omawianej sprawie celem przyspieszenia postępowania, nie przyniósł zadowalających rezultatów i że ponowne zastosowanie tych środków będzie bezcelowe. Podsumowując, twierdzą one, że zrobiły wszystko, czego można od nich rozsądnie oczekiwać, celem wyczerpania krajowych środków odwoławczych.

55. Co się tyczy zasadności ich zarzutu, skarżący twierdzą, że żadne z kwestionowanych postępowań naruszało zasadę rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie. Twierdzą one, że czas trwania postępowania w sprawie podziału majątku wspólnego małżonków został wydłużony z przyczyn leżących po stronie władz krajowych, i to pomimo tego, że postępowanie nie było szczególnie złożone i nie wymagało zachowania szczególnej staranności ze względu na jego znaczenie dla stron. W odniesieniu do postępowania w przedmiocie egzekucji należnych świadczeń alimentacyjnych, skarżący utrzymują, że postępowanie to przyniosło częściowo satysfakcjonujące rezultaty dopiero w 2010 r.

56. Trybunał zauważa na wstępie, że skarżący nie był stroną postępowania w sprawie podziału wspólności majątkowej istniejącej pomiędzy skarżącą a jej byłym mężem. Dlatego też, w odniesieniu do wspomnianego postępowania, skarżący nie może twierdzić, że jest ofiarą domniemanego naruszenia.

57. W związku z tym, co się tyczy skarżącego, odrzuca on skargę dotyczącą czasu trwania postępowania, o którym mowa powyżej, ze względu na niezgodność ratione personae, zgodnie z artykułem 35, paragrafy 3 i 4 Konwencji

58. Trybunał, kontynuując rozpatrywanie skargi skarżącej, nie uważa za konieczne rozstrzyganie w sprawie zarzutu podniesionego przez Rząd, zważywszy, że skarga jest w każdym razie niedopuszczalna z przyczyn omówionych poniżej.

59. Trybunał przypomina, że rozsądny czas trwania postępowania oceniany jest w świetle kryteriów ustanowionych w jego orzecznictwie, takich jak złożoność sprawy, postępowanie skarżących i właściwych organów. W tym celu należy również wziąć pod uwagę znaczenie sporu dla stron skarżących (patrz, między innymi, Rutkowski i inni przeciwko Polsce (nr 72287/10, 7 lipca 2015 r.).

60. Trybunał zauważa, że postępowanie dotyczące podziału wspólności majątkowej istniejącej pomiędzy skarżącą i jej byłym małżonkiem rozpoczęło się dnia 18 sierpnia 2003 r. i zakończyło w dniu 3 grudnia 2008 r. Okres, który należy rozważyć, wynosi zatem około pięciu lat i czterech miesięcy w dwóch instancjach.

61. Trybunał zauważa, że sprawa - co do zasady pozbawiona szczególnej złożoności - wymagała sporządzenia trzech opinii biegłych (zob. punkty 9 i 11 powyżej).

62. W odniesieniu do postępowania władz krajowych zauważa się, że postępowanie toczące się w pierwszej instancji trwało około czterech lat i czterech i pół miesiąca, podczas gdy postępowanie odwoławcze zostało przeprowadzone zaledwie w ciągu kilku miesięcy.

63. Mając na uwadze orzecznictwo w tej sprawie, Trybunał uważa, że opóźnienie spowodowane zmianą w przydziale sędziego pierwotnie rozpatrującego sprawę, może zostać przypisane władzom krajowym. Przypomina jednak, że opóźnienie samo w sobie nie może pociągać za sobą naruszenia artykułu 6, paragraf 1 Konwencji, gdy czas trwania postępowania jako całość był rozsądny (Skugor przeciwko Niemcom, nr 76680/01, paragraf 76, 24 września 2007 r.).

64. Trybunał zauważa, że w omawianym przypadku sądy krajowe nie pozostały bierne. Odnotowuje w szczególności, że sąd okręgowy przeprowadził dwadzieścia sześć rozpraw w ramach omawianego postępowania (zob. punkt 9 powyżej), tj. średnio dwie rozprawy na miesiąc. Zauważa, że strona skarżąca nie uzasadniła swoich zarzutów, zgodnie
z którymi liczba przeprowadzonych rozpraw (jej zdaniem nadmiernie duża), odroczenie terminu ogłoszenia postanowienia sądu rejonowego oraz ponowne otwarcie postępowania przez sąd rejonowy spowodowały opóźnienia, które mogą być przypisane wyłącznie sądom krajowym.

65. Jeśli chodzi o zachowanie skarżącej, Trybunał uważa, że
w pewnym stopniu przyczyniła się ona do czasu trwania postępowania, w szczególności poprzez wnoszenie wzajemnych roszczeń i środków odwoławczych. Mimo że nie można jej krytykować za skorzystanie z dostępnych jej środków odwoławczych na mocy prawa krajowego, wydłużenia czasu trwania postępowania nie można przypisać władzom krajowym (zob. w szczególności Sürmeli przeciwko Niemcom [GC], nr 75529/01, paragraf 131, EKPC, 2006-VII). Trybunał zauważa, że strona przeciwna również przyczyniła się do przedłużenia postępowania (patrz punkt 9 powyżej).

66. Trybunał zauważa, że postępowanie egzekucyjne w sprawie świadczeń alimentacyjnych rozpoczęło się dnia 3 grudnia 2001 r. i że było nadal w toku w marcu 2011 r., tj. w miesiącu, w którym przekazano mu ostatnie dokumenty w tej sprawie.

67. Zauważa również, że przedmiotowe postępowanie dotyczy stałego obowiązku, w ramach którego dłużnik jest zobowiązany co miesiąc wypłacać stronom skarżącym świadczenie alimentacyjne.

68. Nie wydaje się, aby wspomniane postępowanie było szczególnie złożone lub aby skarżący szczególnie przyczynili się do przedłużenia czasu jego trwania.

69. W odniesieniu do postępowania władz krajowych odpowiedzialnych za przeprowadzenie kwestionowanego postępowania, Trybunał zauważa, że te ostatnie zareagowały zasadniczo szybko na wnioski skarżących dotyczących zastosowania środków egzekucyjnych (punkty 16, 18 i 27 powyżej).

70. Trybunał zauważa, że okres upływający między rozpoczęciem postępowania egzekucyjnego przeciwko nieruchomości a jego zakończeniem wynika głównie z oczekiwania na wynik postępowania w sprawie o podział majątku wspólnego małżonków (patrz punkt 38 powyżej). Zauważa, że w międzyczasie komornicy sądowi nie pozostawali bierni
i podjęli różne kroki w celu sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji publicznej (punkty 22, 26, 30, 35, 40 i 41 powyżej). Podkreśla, że sprzedaż pojazdu należącego do byłego małżonka strony skarżącej została przeprowadzona wkrótce po zakończeniu postępowania w sprawie podziału majątku wspólnego (zob. punkt 39 powyżej). Stwierdza, że należyta staranność kolejnych komorników była kilkakrotnie kontrolowana przez sądy krajowe (zob. punkty 27, 28, 31 i 34 powyżej), które nie zidentyfikowały żadnych nieprawidłowości w tym zakresie, z wyjątkiem tylko jednej sprawy dotyczącej drugiego komornika (patrz punkt 28 powyżej).

71. Mając na względzie te okoliczności, Trybunał uważa, że czas trwania spornego postępowania nie naruszał prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie.

72. Wynika z tego, że skarga jest oczywiście bezzasadna i musi zostać odrzucona jako niedopuszczalna zgodnie z artykułem 35, paragrafy 3 i 4 Konwencji.

B. Przedmiocie pozostałych zarzutów

73. Powołując się na artykuł 6 Konwencji, skarżący skarżą się na nieskuteczność postępowania o egzekucję wierzytelności alimentacyjnych.

74. Trybunał przypomina, że w odniesieniu do cywilnego postępowania egzekucyjnego, w zakresie, w jakim wierzyciel i dłużnik są osobami fizycznymi, obowiązek spoczywający zgodnie z artykułem 6 Konwencji na władzach działających w charakterze depozytariuszy władzy wykonawczej polega na działaniu z zachowaniem należytej staranności i wspieraniu strony skarżącej w jej działaniach zmierzających do wykonania wyroku wydanego w jej sprawie (Ciocan i inni przeciwko Rumunii, nr 6580/03, paragraf 29, 9 grudnia 2008 r.). Jeżeli dłużnikiem jest osoba fizyczna, państwo nie może zostać pociągnięte do odpowiedzialności za brak egzekucji roszczenia z powodu niewypłacalności niepublicznego dłużnika (Ciprová przeciwko Republice czeskiej, nr 33273/03, 22 marca 2005 r.).

75. W niniejszej sprawie Trybunał odsyła do swojego stanowiska zawartego w punkcie 67 powyżej, dotyczącego przedmiotu postępowania egzekucyjnego. Zauważa, że różne działania egzekucyjne podejmowane przez władze na wniosek stron skarżących (zob. punkty 16, 39, 41 i 42 powyżej) skutkowały częściowym odzyskaniem należnych kwot. Z akt sprawy wynika, że majątek dłużnika był niewystarczający, by mógł zaspokoić roszczenia skarżących (zobacz paragraf 27 powyżej) oraz że niedogodności spowodowane przez tę sytuację dla osób zainteresowanych zostały złagodzone w wyniku częściowego przejęcia kosztów przez organ właściwy w zakresie wypłaty zaległych świadczeń (patrz paragraf 19 powyżej). Trybunał zauważa, że większość wniosków złożonych przez strony skarżące i skierowanych do kolejnych komorników została uwzględniona (punkty 16, 18, 31 i 40 powyżej) i że odrzucenie niektórych z nich było uzasadnione (zob. punkty 27 i 33 powyżej). Trybunał podkreśla, że strona skarżąca nie precyzuje, które środki egzekucyjne, spośród dostępnych środków, nie zostały wdrożone. Zauważa, że postępowanie kolejnych komorników było kilkakrotnie przedmiotem kontroli sądów krajowych i że kontrole te nie wykazały żadnych nieprawidłowości w tym zakresie, z wyjątkiem jednego przypadku (punkt 28 powyżej).

76. Jeśli chodzi o kwestię, czy władze działały z zachowaniem należytej staranności, Trybunał odsyła do wniosku, do którego doszedł w punkcie 71 powyżej, zgodnie z którym wymóg rozsądnego terminu został spełniony w spornym postępowaniu.

77. Podsumowując, Trybunał uznaje skargę za oczywiście bezzasadną
i odrzuca ją na podstawie artykułu 35, paragrafy 3 i 4 Konwencji

78. Odnosząc się do różnych postanowień Konwencji oraz postanowień artykułu 1 Protokołu nr 1, skarżący kwestionują rozstrzygnięcie w przedmiocie podziału majątku wspólnego.

79. W tym względzie Trybunał powtarza swoją uwagę w punkcie 56 powyżej, zgodnie z którą skarżący nie był stroną
w kwestionowanym postępowaniu.

80. W związku z tym, jeśli chodzi o skarżącego, Trybunał odrzuca ten zarzut w związku z niezgodnością ratione personae, zgodnie
z artykułem 35, paragrafy 3 i 4 Konwencji.

81. Trybunał, kontynuując rozpatrywanie tego zarzutu w odniesieniu do skarżącej, zauważa, że strona zainteresowana nie wniosła skargi kasacyjnej od zakwestionowanego rozstrzygnięcia.

82. Z powyższego wynika, że zarzut ten musi zostać odrzucony
z powodu niewyczerpania krajowych środków odwoławczych, zgodnie
z artykułem 35 paragrafy 3 i 4 Konwencji.

83. Powołując się na artykuł 6 paragraf 1 Konwencji, skarżąca skarży się na obecność jej byłego prawnika na rozprawie sądu okręgowego w dniu 3 grudnia 2008 r. w postępowaniu dotyczącym podziału majątku wspólnego z udziałem byłego męża.

84. Trybunał zauważa, że skarżąca, sama obecna na wyżej wspomnianej rozprawie, nie wykazała, że podniosła ten zarzut przed sądem krajowym.

85. W związku z powyższym, Trybunał odrzuca ten zarzut z powodu niewyczerpania krajowych środków odwoławczych, zgodnie z artykułem 35 paragrafy 1 i 4 Konwencji.

86. Powołując się na artykuł 13 Konwencji, strona skarżąca zarzuca Rzecznikowi praw Obywatelskich odmowę wniesienia skargi kasacyjnej na jej korzyść.

87. Trybunał przypomina, że jednorazowe środki odwoławcze, których zastosowanie zależy od uprawnień dyskrecjonalnych władzy, która nimi dysponuje, pozostają poza zakresem stosowania artykułu 13 Konwencji.

88. W związku z powyższym, Trybunał odrzuca ten zarzut ze względu na niezgodność ratione materiae, zgodnie z artykułem 35 paragrafy 3 i 4 Konwencji.

Na podstawie powyższych rozważań, Trybunał jednogłośnie

Uznaje skargę za niedopuszczalną.

Dokument sporządzono w języku francuskim, a następnie przekazano na piśmie w dniu 8 listopada 2018 r.

Renata Degener Ksenija Turković
Zastępca sekretarza Przewodnicząca