Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

EUROPEJSKA KOMISJA PRAW CZŁOWIEKA

DRUGA IZBA

Skarga nr 24559/94

Lechosław GIBAS

przeciwko Polsce

Sprawozdanie Komisji

(przyjęte 4 września 1996 r.)

I.  WSTĘP

1.Niniejsze sprawozdanie zawiera krótki opis przedmiotowej sprawy, tak jak została ona przedstawiona Europejskiej Komisji Praw Człowieka, oraz postępowania przed Komisją.

A.  Skarga

2.Skarżący jest obywatelem polskim, urodzonym w 1928 roku, stale zamieszkałym
w Sosnowcu.

3.Niniejsza skarga jest skierowana przeciwko Polsce. Pozwany Rząd był reprezentowany przez pana Krzysztofa Drzewickiego z Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

4. Niniejsza sprawa dotyczy długotrwałości postępowania cywilnego. Skarżący powołuje się na artykuł 6 ustęp 1 Konwencji.

B.  Postępowanie

5.  Niniejsza skarga została wniesiona w dniu 14 grudnia 1993 roku i zarejestrowana
w dniu 7 lipca 1994 roku.

6.  W dniu 12 października 1995 roku Komisja (Druga Izba) postanowiła zakomunikować niniejszą skargę pozwanemu Rządowi, zgodnie z postanowieniami artykułu 48 ustęp 2 (b) Regulaminu postępowania przed Komisją, zapraszając jednocześnie strony do przedstawienia pisemnych uwag w kwestii formalnych i merytorycznych warunków dopuszczalności przedmiotowej skargi.

7.  Rząd RP przedstawił swoje pisemne uwagi w dniu 20 lutego 1995 roku po dwóch miesiącach od upływu terminu wyznaczonego w tym celu. W dniu 28 lutego 1995 roku Komisja (Druga Izba) postanowiła uwzględnić uwagi Rządu przedstawione po upływie wyznaczonego terminu. Skarżący ustosunkował się do uwag pozwanego Rządu w dniu 26 kwietnia 1995 roku. W dniu 11 kwietnia 1995 roku Komisja (Druga Izba) przyznała skarżącemu pomoc prawną.

8.  W dniu 6 września 1997 roku Komisja uznała przedmiotową skargę za dopuszczalną.

9.  Decyzja Komisji w przedmiocie dopuszczalności skargi została wysłana stronom
w dniu 20 września 1995 roku. Strony zostały poproszone o przedstawienie takich dalszych informacji oraz uwag dotyczących merytorycznych warunków dopuszczalności skargi, jakie uznają za stosowne.

10.  Po uznaniu skargi za dopuszczalną, Komisja, działając w zgodzie z postanowieniami artykułu 28 ustęp 1 (b) Konwencji, pozostawała do dyspozycji zainteresowanych stron, celem polubownego załatwienia sprawy. Jednakże w świetle reakcji zainteresowanych stron Komisja stwierdza, że nie ma podstaw do tego, by niniejsza sprawa została załatwiona polubownie.

C.  Niniejsze sprawozdanie

11. Niniejsze sprawozdanie zostało sporządzone przez Komisję (Druga Izba) zgodnie
z postanowieniami artykułu 31 Konwencji po rozważeniu sprawy i przeprowadzeniu głosowania, w obecności następujących członków:

Pani Panowie

G. H. Thune (Przewodnicząca), J.-C. Geus, G. Jörundsson, A. Gözübüyük, J.-C. Soyer, H. Danelius, F. Martinez, L. Loucaides, M.A. Nowicki, I. Cabral Barreto, J. Mucha, D. Šváby, P. Lorenzen, E. Bieliunas.

12.  Niniejsze sprawozdanie zostało przyjęte przez Komisję w dniu 4 września 1996 roku
i jest przekazane Komitetowi Ministrów Rady Europy zgodnie z artykułem 31 ustęp 2 Konwencji.

13.  Niniejsze sprawozdanie ma za cel, stosownie do postanowień artykułu 31 Konwencji,

(i)  ustalenie faktów, oraz

(ii)  przedstawienie opinii Komisji czy stwierdzone fakty stanowią naruszenie przez Polskę jej zobowiązań wynikających z Konwencji.

14.  Do niniejszego sprawozdania dołączona jest decyzja Komisji w kwestii dopuszczalności przedmiotowej skargi.

15.  Pełny tekst argumentacji stron razem z dokumentami załączonymi jako materiał dowodowy znajduje się w archiwach Komisji.

II.  USTALENIE FAKTÓW

A.  Konkretne okoliczności sprawy

16.  W 1951 roku Wojewódzki Wydział Zdrowia w Krakowie zajął nieruchomość w Rajczy, stanowiący własność matki skarżącego. W budynkach wchodzących w skład tej nieruchomości powstało następnie Państwowe Prewentorium Dziecięce. Ostatecznie, matka skarżącego ustaliła w drodze porozumienia z prewentorium, iż wysokość należnego czynszu ulega 50% redukcji
w zamian za wykonywanie remontów. W 1958 roku w sposób wyraźny, na mocy decyzji administracyjnej prewentorium nabyło własność przedmiotowej nieruchomości.

17.  W dniu 8 grudnia 1977 roku skarżący, bezsporny dziedzic swojej matki, wniósł pozew przeciwko prewentorium do Sądu Rejonowego w Żywcu w związku z niewykonywaniem remontów w zajmowanych budynkach. Pozew został następnie przekazany Sądowi Wojewódzkiemu w Bielsku-Białej.

18.  W październiku 1978 roku skarżący złożył skargę do prezesa Sądu Wojewódzkiego
w Bielsku-Białej z uwagi na fakt, iż Sąd ten nie przeprowadził w jego sprawie żadnej rozprawy.

19.  W dniu 14 listopada 1978 roku prewentorium złożyło wniosek do władz admini-stracyjnych o wydanie decyzji wywłaszczeniowej w przedmiocie własności skarżącego,
co spowodowało zawieszenie postępowania sądowego w grudniu. W dniu 28 lipca 1983 roku minister Administracji unieważnił uprzednio wydaną decyzję uwłaszczeniową. W dniu 20 listopada 1983 roku powód wystąpił z wnioskiem o podjęcie zawieszonego postępowania.
W dniu 6 lutego 1984 roku skarżący złożył skargę do prezesa Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej, ponieważ Sąd ten pozostawił jego wniosek bez odpowiedzi. W dniu 24 lutego 1984 roku prezes Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej poinformował skarżącego, iż decyzja
w przedmiocie zawieszonego postępowania zostanie podjęta na rozprawie w dniu 14 marca 1984 roku.

20.  W dniu 14 marca 1984 roku zawieszone postanowienie zostało podjęte. W dniu 20 marca 1984 roku skarżący rozszerzył swoje powództwo. Skarżący domagał się zasądzenia na swoją rzecz odszkodowania za ponadnormatywnie zniszczone budynki i wydania mu przedmiotowej nieruchomości. W dniu 24 sierpnia Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej wysłał kopię rozszerzonego powództwa do pozwanego. W dniu 15 października 1984 roku złożył skargę do prezesa Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej, iż Sąd ten nie działa z zachowaniem należytej staranności, co skutkuje brakiem postępu w jego sprawie. Skarżący nie uzyskał odpowiedzi na swoje pismo.

21.  W dniu 16 listopada 1984 roku Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej wydał postano-wienie zawieszające postępowanie, w związku ze złożeniem przez pozwanego kolejnego wniosku o wywłaszczenie nieruchomości będącej przedmiotem sporu, do właściwego organu administracji samorządowej. Skarżący wniósł zażalenie do Sądu Najwyższego na postanowienie zawieszające postępowanie. Skarżący wystąpił jednocześnie z wnioskiem do Sądu Wojewódzkiego
w Bielsku-Białej o zwolnienie go z kosztów postępowania. Wniosek ten został oddalony w dniu 8 grudnia 1984 roku. Skarżący złożył zażalenie na to postanowienie do Sądu Najwyższego.

22.  W dniu 20 listopada 1984 roku skarżący wniósł skargę do ministra Sprawiedliwości. Po przesłaniu do załatwienia według kompetencji prezesowi Sądu przedmiotowej skargi, poinformował on skarżącego, że na skutek interwencji ministra Sprawiedliwości 29 grudnia 1984 roku, iż akta jego sprawy wraz z zażaleniami zostaną przekazane Sądowi Najwyższemu.

23.  W dniu 5 maja 1985 roku skarżący skierował do prezesa Sądu Wojewódzkiego
w Bielsku-Białej pismo, w którym podniósł zarzut długotrwałości postępowania będącej skutkiem niewłaściwego sposobu orzekania przez ten Sąd w jego sprawie.

24.  W dniu 10 czerwca 1985 roku prezes Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej poinformował skarżącego, iż akta jego sprawy nie zostały jeszcze przekazane Sądowi Najwyższemu ponieważ skarżący nie dołączył wymaganych dwóch odpisów zażalenia na postanowienie zawieszające postępowanie.

25.  W dniu 4 lipca 1985 roku Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie z dnia 16 listopada 1984 roku zawieszające postępowanie w sprawie skarżącego zważywszy, iż postępowanie wywłaszczeniowe nie zostało podjęte. Sąd uznał, iż pozwany złożył wniosek do niewłaściwego rzeczowo organu.

26.  W dniu 10 marca 1986 roku skarżący wniósł skargę do ministra Sprawiedliwości na długotrwałość postępowania w jego sprawie oraz na brak należytej staranności w czynnościach Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej. W dniu 20 czerwca 1986 roku po przesłaniu do załatwienia według kompetencji prezesowi tego Sądu przedmiotowej skargi, poinformował on skarżącego, iż jego sprawa zostanie zakończona po powrocie sędziego referenta z urlopu, tj. po dniu 15 sierpnia 1986 roku. W dniu 17 listopada 1986 roku skarżący wniósł skargę do ministra Sprawiedliwości z uwagi na brak postępu w jego sprawie od dnia 19 czerwca 1986 roku, kiedy to odbyła się ostatnia rozprawa w sprawie skarżącego.

27.  W dniu 31 grudnia 1986 roku Prezes Sądu Wojewódzkiego poinformował skarżącego, iż zważywszy na fakt wniesienia przez skarżącego i dwóch biegłych sądowych zażalenia na postanowienie Sądu przyznające biegłym wynagrodzenie, akta sprawy skarżącego wraz
z przedmiotowymi zażaleniami zostaną przesłane do Sądu Najwyższego.

28.  W dniu 7 grudnia 1987 roku skarżący wniósł do Rady Państwa i Sejmu dwie odrębne skargi na długotrwałość postępowania. Skargi te zostały przekazane prezesowi Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej. W dniu 25 stycznia 1988 roku prezes Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej poinformował skarżącego, iż postępowanie w jego sprawie zostanie zakończone niezwłocznie po przesłuchaniu ostatniego świadka i zainteresowanych stron.

29.  W dniu 30 kwietnia 1988 roku Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej zawiesił postępowanie w sprawie skarżącego. W dniu 6 października 1988 roku Sąd Najwyższy uchylił postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej w przedmiocie zawieszenia postępowania w sprawie skarżącego. Sąd Najwyższy uznał, iż zawieszenie było nieuzasadnione z uwagi na brak związku miedzy zawieszonym postępowaniem, a postępowaniem zażaleniowym w kwestii przyznania wynagrodzenia biegłym sądowym.

30.  W dniu 28 listopada 1988 roku skarżący wniósł skargę do ministra Sprawiedliwości.
W odpowiedzi na pismo skarżącego, minister Sprawiedliwości przyznając, iż postępowanie
w sprawie skarżącego trwa zbyt długo, odmówił jednocześnie podjęcia jakichkolwiek kroków w celu ich przyspieszenia, ponieważ postępowanie to zostało już objęte nadzorem przez prezes Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej. W dniu 20 lutego 1988 roku skarżący ponownie złożył skargę do ministra Sprawiedliwości wskazując na nieskuteczność nadzoru prezesa Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej.

31.  W dniu 22 listopada 1989 roku Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej wydał w sprawie skarżącego częściowy wyrok, nakazując pozwanemu wydać skarżącemu sporną nieruchomość. Pozwany wniósł rewizję od przedmiotowego wyroku. W dniu 30 sierpnia 1990 roku Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu w Bielsku-Białej. Sąd Najwyższy uznał, iż Sąd Pierwszej Instancji nie ustalił wszystkich okoliczności sprawy, a zwłaszcza tych, które dotyczą praw i obowiązków zainteresowanych stron.

32.  W dniu 8 stycznia 1991 roku Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej wydał w sprawie skarżącego częściowy wyrok, nakazując pozwanemu opuścić sporną nieruchomość i wydać ją skarżącemu.

33.  W dniu 10 października 1992 roku skarżący rozszerzył żądanie pozwu, żądając by pozwany zwrócił połowę zatrzymanego czynszu za wynajem spornej nieruchomości. W maju 1993 roku nastąpiła zmiana sędziego referenta.

34.  W dniu 22 listopada 1993 roku Sąd Pierwszej Instancji oddalił wniosek skarżącego
o dopuszczenie dowodu z opinii Politechniki Krakowskiej i zarządził by opinię tę przygotował biegły sądowy O.

35.  Skarżący zaskarżył postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej o niedopu-szczeniu dowodu z opinii Politechniki Krakowskiej. W dniu 9 kwietnia 1994 roku Sąd ten odrzucił zażalenie skarżącego, ponieważ stronom nie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego oraz na wyznaczenie osoby biegłego. W tym samym dniu Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej zmienił swoje postanowienie
z dnia 22 listopada 1993 roku, oddalił O. jako biegłego gdyż nie przygotował on opinii
i nakazał przygotowanie opinii Politechnice Krakowskiej.

36.  W dniu 21 października 1994 roku Politechnika w Krakowie przedstawiła Sądowi
Pierwszej Instancji swoją opinię. Sąd ten wyznaczył termin kolejnej rozprawy na dzień 8 lutego 1995 roku.

37.  W dniu 22 czerwca 1995 roku Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej wydał wyrok
w sprawie skarżącego przyznając mu odszkodowanie. Żadna z zainteresowanych stron nie wniosła rewizji od tego wyroku do Sądu Apelacyjnego w Katowicach. W dniu 13 lipca 1995 roku wyrok został doręczony skarżącemu.

38.  W dniu 20 lipca 1995 roku skarżący złożył wniosek o uzupełnienie wyroku
w przedmiocie roszczeń, co do których Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej nie orzekł.

39.  W dniu 5 września 1995 roku Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej odrzucił wniosek skarżącego stwierdzając, iż skarżący nie zachował siedmiodniowego terminu do złożenia wniosku o uzupełnienie wyroku, ani też nie podał przyczyn uzasadniających niezachowanie tego terminu. W dniu 19 września 1995 roku skarżący wniósł rewizję od postanowienia Sądu
Pierwszej Instancji, w dniu 22 lutego 1996 roku Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił rewizję skarżącego.

40.  Rozprawa co do istoty sprawy wyznaczona przez Sąd Apelacyjny w Katowicach na dzień 22 kwietnia 1996 roku nie odbyła się.

III.  OPINIA KOMISJI

A.  Uznanie skargi za dopuszczalną

41.  Komisja uznała za dopuszczalny zarzut skarżącego długotrwałości postępowania cywilnego w jego sprawie.

B.  Kwestia sporna

42.  Jedyną kwestią sporną w niniejszej sprawie jest rozstrzygnięcie czy czas trwania przedmiotowego postępowania mieści się w standardzie „w rozsądnym terminie” w znaczeniu postanowień artykułu 6 ustęp 1 Konwencji.

C.  Zagadnienia dotyczące artykułu 6 ustęp 1 Konwencji

43.  Artykuł 6 ustęp 1 Konwencji w zakresie dotyczącym sprawy skarżącego stanowi:

„1. Każdy, przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym ......ma prawo do rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez (a) sąd........”

44.  Skarżący twierdzi, iż długotrwałość postępowania w jego sprawie przyczyniła się do tego, iż sprawa ta stała się bardziej złożona niż była pierwotnie, z uwagi na fakt ujawnienia się nowych okoliczności, które należało uwzględnić. Sąd Pierwszej Instancji nie zarządził sporządzenia opinii przez biegłego sądowego do 1989 roku. Po 1989 roku Sąd ten wydał stosowne postanowienie
w tym przedmiocie dopiero na skutek ponawianych żądań skarżącego. Skarżący zaprzecza, iż jego roszczenie zostało w przeważającej części zaspokojone poprzez restytucję spornej nieruchomości na mocy wyroku z 1991 roku. Nieruchomość ta nie nadaje się bowiem do dalszego używania, co wynika z pogorszenia się jej stanu. Nadal nie zostało wydane końcowe orzeczenie w przedmiocie odszkodowania za szkody wyrządzone w nieruchomości. Zmiana sędziego referenta w maju 1993 roku również przyczyniła się do dalszego przedłużenia postępowania w jego sprawę.

45.  Skarżący twierdzi, iż musiał zmieniać i rozszerzać żądanie pozwu w toku postępo-wania, ostatni raz w dniu 10 października 1992 roku, w decydującej mierze z powodu upływu czasu od daty wszczęcia postępowania i ujawnienia się nowych szkód na spornej nieruchomości. Należy uwzględnić fakt zmiany od początku postępowania wielu ustaw mających zastosowanie do stosunków prawnych między skarżącym a pozwanym. Żaden ze środków podjętych przez właściwe organy w sprawie skarżącego na skutek jego skarg na długotrwałość postępowania nie okazał się być skutecznym. Skarżący uważa, iż czas trwania postępowania w jego sprawie nie mieści się w żadnym standardzie „w rozsądnym terminie”.

46.  Pozwany Rząd twierdzi, iż przedmiotowa sprawa była w wysokim stopniu skomplikowana. W konsekwencji, opinie biegłych sądowych były niezbędne dla oceny stopnia pogorszenia się stanu budynków. Zachowanie się skarżącego również przyczyniło się do czasu trwania postępowania w jego sprawie zważywszy, iż odwoływał się od wielu orzeczeń zapadłych w toku postępowania. W szczególności, skarżący wniósł rewizję od wyroku częściowego z 1989 roku. Roszczenie skarżącego w przeważającej części zostało zaspokojone na mocy wyroku z 1991 roku. W maju 1993 roku należało zastąpić sędziego referenta ponieważ sędzia ten musiał zaprzestać pracy w Sądzie Wojewódzkim w Bielsku-Białej.

47.  Komisja pragnie zauważyć, iż postępowanie w sprawie skarżącego zostało wszczęte
w dniu 8 grudnia 1977 roku, kiedy to skarżący złożył pozew w Sądzie Rejonowym w Żywcu. Obecnie przedmiotowe postępowanie toczy się przed Sądem Apelacyjnym w Katowicach.

48.  Komisja przypomina, iż rozpatrzeniu przez Komisję podlega czasokres trwania postępo-wania w sprawie skarżącego, rozpoczynający się w dniu 1 maja 1993 roku czyli w dniu, w którym deklaracja Polski uznająca prawo do skargi indywidualnej stała się skuteczna. Komisja przypomina następnie, iż w sprawach, w których z powodu właściwości temporalnej, jest uprawniona tylko do rozpatrywania części postępowania, może brać pod uwagę, w celu oceny ich czasu trwania, etap jaki postępowanie to osiągnęło na początku okresu podlegającego rozpatrzeniu (zob. nr 7984/77, dec. z dnia 11 lipca 1979 roku, D.R. 16, s. 92). W sumie, zatem, postępowanie w sprawie skarżącego trwało osiemnaście lat i dziewięć miesięcy, z czego okres trzech lata
i czterech miesięcy podlega rozpatrzeniu przez Komisję.

49.  Komisja przypomina, iż oceniając, czy postępowanie w danej sprawie było prowa-dzone w rozsądnym terminie, należy uwzględnić następujące kryteria: stopień zawiłości sprawy, zachowanie się skarżącego i właściwych w sprawie organów (zob. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Vernillo przeciwko Francji z dnia 20 lutego 1991 roku, Seria A, s. 12, pkt. 30).

50.  Komisja uważa, iż przedmiotowa sprawa nie była pierwotnie szczególnie złożona. Jednak na skutek upływu czasu, kiedy to ujawniły się nowe okoliczności mające znaczenie dla roszczenia skarżącego. Ponadto, jedyną kwestią, która pozostała do rozstrzygnięcia od czasu wydania w dniu 8 stycznia 1991 roku wyroku częściowego, jest wysokość odszkodowania należnego skarżącemu za pogorszenie stanu jego nieruchomości. Kwestia ta powinna być uważana za szczególnie skomplikowaną.

51.  Co się tyczy zachowania się zainteresowanych stron, Komisja uważa, iż zachowanie się skarżącego nie jest dostatecznie samoistną przyczyną uzasadniającą długotrwałość postępowania
w jego sprawie.

52.  W kwestii zachowania się właściwych w sprawie skarżącego organów, Komisja zauważa, iż w maju 1993 roku nastąpiła zmiana sędziego referenta. W okresie od dnia 9 kwietnia 1994 roku do dnia 8 lutego 1995 roku miała miejsca długa, dziesięciomiesięczna przerwa między rozprawami przed Sądem Wojewódzkim w Bielsku-Białej. Co ważniejsze, w dniu 22 czerwca 1995 roku Sąd ten wydał wyrok w pierwszej instancji w toku przedmiotowego postępowania. W dniu 20 lipca 1995 roku skarżący złożył wniosek o uzupełnienie tego wyroku. W dniu 5 września 1995 roku Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej odrzucił wniosek skarżącego, uznając, iż został złożony po upływie terminu do jego wniesienia. W dniu 22 lutego 1996 roku Sąd Apelacyjny w Katowicach podtrzymał postanowienie Sądu Pierwszej Instancji. Miedzy orzeczeniem Sądu Pierwszej Instancji a orzeczeniem Sądu rewizyjnego miał miejsce pięciomiesięczny okres bezczynności sądów w sprawie skarżącego. W sumie rozstrzygnięcie tej proceduralnej kwestii trwało osiem miesięcy (od dnia 22 czerwca 1995 roku do dnia 22 lutego 1996 roku). Kolejna rozprawa, przed Sądem apelacyjnym w Katowicach, co do istoty sprawy wyznaczona na dzień 22 kwietnia 1996 roku nie odbyła się. Dlatego też nie ma postępu
w sprawie skarżącego co do jej meritum od dnia 22 czerwca 1995 roku. Sprawa jest nadal zawisła przed Sądem Drugiej Instancji.

53.  Komisja zauważa następnie, iż w listopadzie Sąd Pierwszej Instancji wyznaczył O. jako biegłego sądowego. Ostatecznie, Sąd ten uznał odwołanie tego biegłego za konieczne zważywszy, iż nie sporządził on opinii i powołał na biegłych specjalistów z Politechniki Krakowskiej. Komisja przypomina, iż sąd ma zapewnić, by powołany przez niego biegły sądowy wykonał niezwłocznie powierzone mu zadanie (zob. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Capuano przeciwko Włochom z dnia 25 czerwca 1987 roku, Seria A, nr 119, s. 13, pkt. 30).

54.  Z punktu widzenia powyższych okoliczności Komisja uznaje, iż nie można stwierdzić by w okresie od 1 maja 1993 roku właściwe organy prowadząc postępowanie w sprawie skarżącego, zachowały staranności wymaganej dla prawidłowej administracji wymiaru sprawiedliwości.
W konsekwencji, organy te są w głównej mierze odpowiedzialne za długotrwałość przedmio-towego postępowania.

55.  W świetle trzech kryteriów standardu „w rozsądnym terminie” ustalonych przez orzecznictwo organów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz mając na względzie okoliczności niniejszej sprawy, Komisja uważa, iż postępowanie w sprawie skarżącego było długotrwałe i nie mieści się w standardzie „w rozsądnym terminie”.

Wnioski

56.  Komisja wnioskuje jednomyślnie, iż w niniejszej sprawie miało miejsce naruszenie artykułu 6 ustęp 1 Konwencji.

M. -T. Schoepfer Sekretarz Drugiej Izby

G. H. Thune Przewodnicząca Drugiej Izby

ZAŁĄCZNIK

DECYZJA KOMISJI DOTYCZĄCA DOPUSZCZALNOŚCI

Skargi nr 24559/94

wniesionej przez Lechosława Gibasa

przeciwko Polsce

Europejska Komisja Praw Człowieka (Druga Izba) zasiadając na posiedzeniu zamkniętym w dniu 6 września 1995 roku, przy obecności następujących członków:

Pan Pani Panowie	H. Danelius (Przewodniczący), G. H. Thune, G. Jörundsson, J. –C. Soyer, H. G. Schermers, F. Martinez, L. Loucaides, J.-C. Geus, M.A. Nowicki, I. Cabral Barreto, J. Mucha, J. K.Šváby, P. Lorenzen,
Pani	M.-T. Schoepfer (Sekretarz Izby)

Mając na uwadze artykuł 25 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności;

Mając na uwadze skargę wniesioną w dniu 14 grudnia 1993 roku przez A. B. przeciwko Polsce i zarejestrowaną w dniu 7 lipca 1994 roku pod nr 24559 /94;

Mając na uwadze:

–  sprawozdania przewidziane w artykule 47 Regulaminu postępowania przed Komisją;

–  uwagi przedłożone przez pozwany Rząd w dniu 15 lutego 1995 roku oraz uwagi przedłożone w odpowiedzi przez skarżącego w dniu 20 kwietnia 1995 roku,

Po rozpatrzeniu sprawy;

Podjęła następującą decyzję:

FAKTY

Skarżący, obywatel Polski, urodzony w 1928 roku, jest emerytowanym inżynierem mieszkającym na stałe w Sosnowcu.

Fakty dotyczące sprawy, przedstawione przez strony, można podsumować następująco:

Konkretne okoliczności sprawy

W 1951 roku Wojewódzki Wydział Zdrowia w Krakowie zajął nieruchomość w Rajczy stanowiący własność matki skarżącego. W budynkach wchodzących w skład tej nieruchomości powstało następnie Państwowe Prewentorium Dziecięce. Ostatecznie, matka skarżącego ustaliła w drodze porozumienia z prewentorium, iż wysokość należnego czynszu ulega 50% redukcji
w zamian za wykonywanie remontów. W 1958 roku, w sposób wyraźny, na mocy decyzji administracyjnej prewentorium nabyło własność przedmiotowej nieruchomości.

W dniu 8 grudnia 1977 roku skarżący, bezsporny dziedzic swojej matki, wniósł pozew przeciwko prewentorium do Sądu Rejonowego w Żywcu w związku z niewykonywaniem remontów w zajmowanych budynkach. Pozew został następnie przekazany Sądowi Wojewódzkiemu w Bielsku-Białej.

W październiku 1978 roku skarżący złożył skargę do prezesa Sądu Wojewódzkiego
w Bielsku-Białej z uwagi na fakt, iż Sąd ten nie przeprowadził w jego sprawie żadnej rozprawy.

W dniu 14 listopada 1978 roku prewentorium złożyło wniosek do władz administracyjnych o wydanie decyzji wywłaszczeniowej w przedmiocie własności skarżącego, co spowodowało zawieszenie postępowania sądowego w grudniu. W dniu 28 lipca 1983 roku minister Administracji unieważnił uprzednio wydaną decyzję uwłaszczeniową. W dniu 20 listopada 1983 roku powód wystąpił z wnioskiem o podjęcie zawieszonego postępowania. W dniu 6 lutego 1984 roku skarżący złożył skargę do prezesa Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej ponieważ Sąd ten pozostawił jego wniosek bez odpowiedzi. W dniu 24 lutego 1984 r. prezes Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej poinformował skarżącego, iż decyzja w przedmiocie zawieszonego postępowania zostanie podjęta na rozprawie w dniu 14 marca 1984 r.

W dniu 14 marca 1984 r. zawieszone postępowanie zostało podjęte. W dniu 20 marca 1984 r. skarżący rozszerzył swoje powództwo. Skarżący domagał się zasądzenia na swoją rzecz odszkodowania za ponadnormatywnie zniszczone budynki i wydania mu przedmiotowej nieruchomości. W dniu 24 sierpnia Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej wysłał kopię rozszerzonego powództwa do pozwanego. W dniu 15 października 1984 r. złożył skargę do prezesa Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej, iż Sąd ten nie działa z zachowaniem należytej staranności, co skutkuje brakiem postępu w jego sprawie. Skarżący nie uzyskał odpowiedzi na swoje pismo.

W dniu 16 listopada 1984 r. Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej wydał postanowienie zawieszające postępowanie w związku ze złożeniem przez pozwanego kolejnego wniosku
o wywłaszczenie nieruchomości, będącej przedmiotem sporu do właściwego organu administracji samorządowej. Skarżący wniósł zażalenie do Sądu Najwyższego na postanowienie zawieszające postępowanie. Skarżący wystąpił jednocześnie z wnioskiem do Sądu Woje-wódzkiego w Bielsku-Białej o zwolnienie go z kosztów postępowania. Wniosek ten został oddalony w dniu 8 grudnia 1984 r. Skarżący złożył zażalenie na to postanowienie do Sądu Najwyższego.

W dniu 20 listopada 1984 r. skarżący wniósł skargę do ministra Sprawiedliwości. Po przesłaniu do załatwienia według kompetencji prezesowi Sądu przedmiotowej skargi, poinformował on skarżącego, że na skutek interwencji ministra Sprawiedliwości 29 grudnia 1984 r., iż akta jego sprawy wraz z zażaleniami zostaną przekazane Sądowi Najwyższemu.

W dniu 5 maja 1985 r. skarżący skierował do prezesa Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej pismo, w którym podniósł zarzut długotrwałości postępowania będącej skutkiem niewłaściwego sposobu orzekania przez ten Sąd w jego sprawie.

W dniu 10 czerwca 1985 r. prezes Sądu Wojewódzkiego w Bielsko-Białej poinformował skarżącego, iż akta jego sprawy nie zostały jeszcze przekazane Sądowi Najwyższemu, ponieważ skarżący nie dołączył wymaganych dwóch odpisów zażalenia na postanowienie zawieszające postępowanie.

W dniu 4 lipca 1985 r. Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie z dnia 16 listopada 1984 r. zawieszające postępowanie w sprawie skarżącego zważywszy, iż postępowanie wywłaszczeniowe nie zostało podjęte. Sąd uznał, iż pozwany złożył wniosek do niewłaściwego rzeczowo organu.

W dniu 10 marca 1986 r. skarżący wniósł skargę do ministra Sprawiedliwości na długotrwałość postępowania w jego sprawie oraz na brak należytej staranności w czynnościach Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej. W dniu 20 czerwca 1986 r. po przesłaniu do załatwienia według kompetencji prezesowi tego Sądu przedmiotowej skargi, poinformował on skarżącego, iż jego sprawa zostanie zakończona po powrocie sędziego referenta z urlopu, tj. po dniu 15 sierpnia 1986 r. W dniu 17 listopada 1986 roku skarżący wniósł skargę do ministra Sprawiedliwości z uwagi na brak postępu w jego sprawie od dnia 19 czerwca 1986 roku, kiedy to odbyła się ostatnia rozprawa w sprawie skarżącego.

W dniu 31 grudnia 1986 roku prezes Sądu Wojewódzkiego poinformował skarżącego, iż zważywszy na fakt wniesienia przez skarżącego i dwóch biegłych sądowych zażalenia na postanowienie Sądu, przyznające biegłym wynagrodzenie, akta sprawy skarżącego wraz
z przedmiotowymi zażaleniami zostaną przesłane do Sądu Najwyższego.

W dniu 7 grudnia 1987 roku skarżący wniósł do Rady Państwa i sejmu dwie odrębne skargi na długotrwałość postępowania. Skargi te zostały przekazane prezesowi Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej. W dniu 25 stycznia 1988 roku prezes Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej poinformował skarżącego, iż postępowanie w jego sprawie zostanie zakończone niezwłocznie po przesłuchaniu ostatniego świadka i zainteresowanych stron.

W dniu 30 kwietnia 1988 roku Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej zawiesił postępowanie
w sprawie skarżącego. W dniu 6 października 1988 roku Sąd Najwyższy uchylił postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej w przedmiocie zawieszenia postępowania w sprawie skarżącego. Sąd Najwyższy uznał, iż zawieszenie było nieuzasadnione z uwagi na brak związku miedzy zawieszonym postępowaniem, a postępowaniem zażaleniowym w kwestii przyznania wynagrodzenia biegłym sądowym.

W dniu 28 listopada 1988 roku skarżący wniósł skargę do ministra Sprawiedliwości.
W odpowiedzi na pismo skarżącego, minister Sprawiedliwości przyznając, iż postępowanie
w sprawie skarżącego trwa zbyt długo, odmówił jednocześnie podjęcia jakichkolwiek kroków w celu ich przyspieszenia, ponieważ postępowanie to zostało już objęte nadzorem przez prezes Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej. W dniu 20 lutego 1988 roku skarżący ponownie złożył skargę do ministra Sprawiedliwości wskazując na nieskuteczność nadzoru prezesa Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej.

W dniu 22 listopada 1989 roku Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej wydał w sprawie skarżącego częściowy wyrok nakazując pozwanemu wydać skarżącemu sporną nieruchomość. Pozwany wniósł rewizję od przedmiotowego wyroku. W dniu 30 sierpnia 1990 roku Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu w Bielsku-Białej. Sąd Najwyższy uznał, iż Sąd Pierwszej Instancji nie ustalił wszystkich okoliczności sprawy, a zwłaszcza tych, które dotyczą praw i obowiązków zainteresowanych stron.

W dniu 8 stycznia 1991 roku Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej wydał w sprawie skarżącego częściowy wyrok nakazując pozwanemu opuścić sporną nieruchomość i wydać ją skarżącemu.

W dniu 10 października 1992 roku skarżący rozszerzył żądanie pozwu, żądając by pozwany zwrócił połowę zatrzymanego czynszu za wynajem spornej nieruchomości. W maju 1993 roku nastąpiła zmiana sędziego referenta.

W dniu 22 listopada 1993 roku Sąd Pierwszej Instancji oddalił wniosek skarżącego
o dopuszczenie dowodu z opinii Politechniki Krakowskiej i zarządził by opinię tę przygotował biegły sądowy O.

Skarżący zaskarżył postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej o niedo-puszczeniu dowodu z opinii Politechniki Krakowskiej. W dniu 9 kwietnia 1994 roku Sąd ten odrzucił zażalenie skarżącego ponieważ stronom nie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego oraz na wyznaczenie osoby biegłego. W tym samym dniu Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej zmienił swoje postanowienie
z dnia 22 listopada 1993 roku, oddalił O. jako biegłego gdyż nie przygotował on opinii i nakazał przygotowanie opinii Politechnice Krakowskiej.

W dniu 21 października 1994 roku Politechnika w Krakowie przedstawiła Sądowi Pierwszej Instancji swoją opinię. Sąd ten wyznaczył termin kolejnej rozprawy na dzień 8 lutego 1995 roku.

Postępowanie w sprawie przyznania skarżącemu odszkodowania za obniżenie wartości spornej nieruchomości jest nadal w toku.

Prawo krajowe

Ustawa prawa o ustroju sądów powszechnych z 1985 roku stanowi, iż zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów powszechnych sprawuje minister Sprawiedliwości. Minister powierza sprawowanie tej funkcji prezesom sądów. Do obowiązków prezesa sądu
w zakresie sprawnego nadzoru należy na podstawie regulaminu wewnętrznego urzędowania sądów (rozporządzenie ministra Sprawiedliwości z 1991 roku) rozpatrywanie skarg, wniosków i listów obywateli, dotyczących pracy sądu. W takich wypadkach mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, a zawłaszcza przepisy postanowień działu VIII dotyczącego skarg i wniosków.

Dział ten przewiduje, iż obywatelom służy prawo składania skarg i wniosków do organów państwowych i organów samorządowych. Przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub słusznych interesów obywateli, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.

ZARZUT

Skarżący podnosi na gruncie artykułu 6 Konwencji zarzut nierozpatrzenia jego sprawy
w rozsądnym terminie zważywszy, iż pozew został złożony ponad szesnaście lat temu i brak jest postępu w sprawie od dnia 1 maja 1993 roku, tj. od dnia, w którym Polska uznała prawo do skargi indywidualnej.

POSTĘPOWANIE PRZED KOMISJĄ

Niniejsza skarga została wniesiona w dniu 14 grudnia 1993 roku i zarejestrowana w dniu
7 lipca 1994 roku.

W dniu 12 października 1995 roku Komisja postanowiła zakomunikować niniejszą skargę pozwanemu Rządowi zgodnie z postanowieniami artykułu 48 ustęp 2 (b) Regulaminu postępowania przed Komisją.

W piśmie z dnia 19 stycznia 1995 roku. Rząd został poinformowany, iż termin do przedłożenia uwag upłynął w dniu 23 grudnia 1994 roku.

Rząd RP przedstawił swoje pisemne uwagi w dniu 20 lutego 1995 roku. Skarżący ustosunkował się do uwag Rządu w dniu 26 kwietnia 1995 roku.

W dniu 11 kwietnia 1995 roku Komisja przyznała skarżącemu pomoc prawną.

PRAWO

1.  Skarżący podnosi na gruncie artykułu 6 Konwencji zarzut nie rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie zważywszy, iż pozew został złożony ponad szesnaście lat temu i brak jest postępu w sprawie od dnia 1 maja 1993 roku, tj. od dnia, w którym Polska uznała prawo do skargi indywidualnej.

Artykuł 6 ustęp 1 Konwencji w zakresie dotyczącym sprawy skarżącego stanowi:

„1. Każdy, przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym ......ma prawo do rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez (a) sąd........”

2.  Pozwany Rząd twierdzi, iż niniejsza skarga w zakresie dotyczącym zdarzeń, które miały miejsce przed uznaniem prawa do skargi indywidualnej przez Polskę nie mieści się w ramach właściwości temporalnej Komisji.

Komisja pragnie przypomnieć, iż RP uznała kompetencję Komisji do przyjmowania skarg indywidualnych skierowanych przez każdą osobę, organizację pozarządową lub grupę jednostek, która uważa, że stała się ofiarą naruszenia praw zawartych w Konwencji poprzez jakąkolwiek czynność, decyzję lub zdarzenie, które miały miejsce po 30 kwietnia 1993 roku.
W konsekwencji, Komisja niewłaściwa do rozpatrywania skarg odnoszących się do naruszeń Konwencji poprzez jakąkolwiek czynność, decyzję lub zdarzenie, które miały miejsce przed tą datą.

Komisja przypomina następnie, iż w sprawach, w których z powodu właściwości temporalnej, jest uprawniona tylko do rozpatrywania części postępowania, może brać pod uwagę, w celu oceny ich czasu trwania, etap jaki postępowanie to osiągnęło na początku okresu podlegającego rozpatrzeniu (zob. nr 7984/77, dec. z dnia 11 lipca 1979 roku, D.R. 16, s.92). Przedmiotowe postępowanie rozpoczęło się w dniu 25 maja 1992 roku i obecnie toczy się przed Sądem Apelacyjnym we Wrocławiu. W sumie, zatem, postępowanie w sprawie skarżącego trwało cztery lata i jedenaście miesięcy, w tym trzy lata i jedenaście miesięcy po uznaniu przez Polskę kompetencji Komisji do rozpatrywania skarg indywidualnych skierowanych przeciwko temu państwu. W konsekwencji, Komisja jest kompetentna ratione temporis do rozpatrzenia zarzutu skarżącego wyłącznie w zakresie odnoszącym się do postępowania w jego sprawie po dacie 30 kwietnia 1993 roku uwzględniając etap, jaki postępowanie to osiągnęło w tym właśnie dniu.

3.  Zgodnie z postanowieniami artykułu 26 Konwencji, Komisja może rozpatrywać sprawę dopiero po wyczerpaniu wszystkich środków odwoławczych przewidzianych prawem krajowym.

a)  Rząd twierdzi, iż brak jest w prawie polskim jednego generalnego środka do podnoszenia zarzutu przewlekłości postępowania. Rząd twierdzi jednak, iż w tym zakresie mają zastosowanie zwyczajne środki odwoławcze o charakterze sądowym, tj. odwołania od proceduralnych i merytorycznych orzeczeń sądowych. Skarżący nie wykazał, iż korzystał
ze środków odwoławczych przed 1 maja 1993 roku. Ponadto, z uwagi na fakt, iż skarżący nie korzystał ze środków odwoławczych o charakterze sądowym nie jest jasne, od którego momentu należy liczyć sześciomiesięczny termin do wniesienia skargi. Dlatego też, nie można uznać, iż skarżący spełnił ten warunek.

Skarżący twierdzi, iż w prawie polskim brak jest skutecznego środka odwoławczego do podnoszenia zarzutu przewlekłości postępowania. Rząd nie wykazał, iż ustawodawstwo dotyczące procedury cywilnej umożliwia stronie postępowania cywilnego, podnoszenia zarzutu przewlekłości tego postępowania w odwołaniach od jakiegokolwiek orzeczenia merytorycznego lub proceduralnego. Zakładając nawet skuteczność sądowych środków odwoławczych (mimo iż nie są skuteczne), do których odnosi się Rząd, nie mogły one być zastosowane po dniu 1 maja 1993 roku zważywszy, iż po tej dacie nie zapadła żadna decyzja merytoryczna. Trzy orzeczenia proceduralne, które zostały wydane po tej dacie dotyczyły wyznaczenia biegłych sądowych
i w związku z tym nie przysługiwał od nich żaden środek odwoławczy.

Komisja przypomina w tym miejscu orzecznictwo konwencyjnych organów kontroli, zgodnie z którym, decydującym czynnikiem oceny skuteczności środka odwoławczego służącego do podnoszenia zarzutu przewlekłości postępowania jest to, czy skarżący może podnieść tego rodzaju zarzut przed sądami krajowymi, żądając określonego zadośćuczynienia; innymi słowy, czy istnieje środek odwoławczy właściwy do podnoszenia tego rodzaju zarzutów, i który przewiduje bezpośrednią i szybką, a nie zaledwie pośrednią, ochronę praw zagwarantowanych w art. 6 Konwencji ( wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Dweer z dnia 27 lutego 1980 r., seria A nr 35, s. 16, ust. 29; decyzja Europejskiej Komisji Praw Człowieka
w sprawie nr 8890/80 z dnia 7 grudnia 1992 roku, D. R. 29, s. 29).

Komisja uważa, iż sądowe środki odwoławcze, do których odnosi się Rząd, tj. te środki, które można wnosić od orzeczeń zapadłych w toku postępowania nie można uznać za skuteczne. Skarżący żądał stwierdzenia, iż w jego sprawie miało miejsce naruszenie postanowień art. 6 ust. 1 w zakresie dotyczącym rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie. Sądowe środki odwoławcze, do których odnosi się Rząd nie są środkami właściwymi do dochodzenia tego rodzaju naruszeń. Celem tych środków jest zmiana lub uchylenie orzeczeń zapadłych w toku postępowania. Rząd nie przedstawił żadnego orzecznictwa lub jednomyślnej opinii naukowców w dziedzinie prawa, iż zarzut przewlekłości postępowania może stanowić samodzielną przesłankę wniesienia środka odwoławczego w postępowaniu cywilnym.

b)  Rząd twierdzi następnie, iż skarga może zostać wniesiona do prezesa sądu właściwego w sprawie lub do prezesa sądu wyższej instancji i do ministra Sprawiedliwości. Skarżący składał wielokrotnie skargi do różnych organów. W rezultacie postępowanie w sprawie skarżącego zostało objęte nadzorem prezesa Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej.

Skarżący twierdzi, iż w okresie przed dniem 1 maja 1993 roku (data uznania przez Polskę prawa do skargi indywidualnej) próbował wszystkich możliwych środków odwoławczych. Skarżący wnosił skargi do prezesa Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej, Sejmu, dawnej Rady Państwa, ministra Sprawiedliwości. Następnie, w dniu 25 maja 1993 roku wniósł ponownie skargę do ministra Sprawiedliwości. W odpowiedzi z dnia 26 lipca 1993 roku Minister poinformował skarżącego, iż żadne inne czynności w jego prawie nie zostaną podjęte. Nadzór prezesa Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej nie spowodował poprawy w prowa-dzeniu postępowania. Dlatego też, skarżący próbował wszystkich dostępnych środków odwoławczych o charakterze administracyjnym. Wszystkie te środki były nieskuteczne. Skarżący twierdzi, iż Rząd nie wskazał szczegółów co do środków zastosowanych przez właściwe organy, które przyczyniły się do rzekomego przyspieszenia postępowania w jego sprawie.

Komisja przypomina, iż zgodnie z orzecznictwem organów Konwencji, możliwość odwołania się w systemie hierarchicznej nadrzędności i podległości organów państwowych, które nie jest prawem podmiotowym osoby do tego, by państwo skorzystało z przysługujących mu uprawnień do nadzoru, nie może być uznane za skuteczny środek odwoławczy dla celów artykułu 26 Konwencji (dec. nr 7464 z dnia 5 grudnia 1978 roku, D. R. 14, s. 51). Komisja badała charakter odwołania w systemie hierarchicznej nadrzędności i podległości organów państwowych na gruncie prawa polskiego. Komisja zauważa, iż stosownie do właściwych postanowień polskiego kpa, odwołanie w systemie hierarchicznej nadrzędności i podległości organów państwowych jest skargą do nadrzędnego organu, wnoszoną w sytuacji gdy mają miejsce jakiekolwiek nieprawidłowości merytoryczne lub formalne w postępowaniu admini-stracyjnym. Postanowienia te mają również zastosowanie do administracyjnych aspektów postępowania sądowego.

Tego rodzaju skarga jest w istocie informacją przedkładaną organowi nadzoru z wnioskiem o wykorzystanie przysługujących mu uprawnień, o ile uzna on, iż należy tak postąpić. Jeżeli na skutek tego wniosku skargowe postępowanie administracyjne będzie kontynuowane, to będzie się ono toczyło wyłącznie między organem nadzoru a zainteresowanym funkcjonariuszem państwowym. Skarżący nie będzie stroną tego postępowania. Na gruncie kpa skarżący jest uprawniony wyłącznie do otrzymania informacji, co do sposobu załatwienia jego sprawy przez organ nadzoru. W rezultacie, odwołanie w systemie hierarchicznej nadrzędności i podległości organów państwowych nie jest podmiotowym prawem osoby korzystającej z tego środka do tego, by państwo skorzystało z przysługujących mu uprawnień do nadzoru. Tego rodzaju odwołanie nie stanowi skutecznego środka odwoławczego w rozumieniu artykułu 26 Konwencji.

c)  Komisja uznaje, iż nie zostało ustalone, czy skarżący dysponował skutecznym środkiem odwoławczym, który umożliwiłby mu podnoszenie zarzutów na gruncie artykułu 6 ust. 1 Konwencji w stosunku do właściwych organów krajowych i przyczynił się do znacznego skrócenia czasu trwania postępowania w jego sprawie.

Odpowiednio, zatem, niniejsza skarga nie może zostać uznana za niedopuszczalną
z powodu nie wyczerpania krajowych środków odwoławczych.

4.  Co się tyczy istoty przedmiotowego zarzutu, Rząd utrzymuje, iż sprawa skarżącego była w wysokim stopniu skomplikowana. Dlatego też, opinie biegłych sądowych były niezbędne do oceny stopnia pogorszenia się stanu spornych budynków. W listopadzie 1993 roku Sąd Pierwszej Instancji nakazał sporządzenie opinii biegłemu sądowemu. W kwietniu 1994 roku Sąd ten zarządził przygotowanie drugiej opinii biegłemu sądowemu ponieważ skarżący zakwestionował poprawność pierwszej opinii. Postępowanie sadowe w sprawie skarżącego było zawieszone w latach od 1973 do 1983 oraz w latach od 1984 do 1987, z uwagi na konieczność zakończenia postępowania administracyjnego. Zachowanie się skarżącego również przyczyniło się do czasu trwania postępowania w jego sprawie zważywszy, iż odwoływał się on od wielu orzeczeń zapadłych w toku postępowania. W szczególności, skarżący wniósł rewizję od wyroku częściowego z 1989 roku. Co więcej, skarżący wniósł sprzeciw od opinii biegłych sądowych z Politechniki Krakowskiej. Opinia biegłego sądowego O. została zakwestionowana przez obie strony postępowania. Właściwe w sprawie organy zastosowały liczne środki mające na celu przyspieszenie postępowania w sprawie skarżącego. Roszczenie skarżącego w przeważającej części zostało zaspokojone na mocy wyroku z 1991 roku. W maju 1993 roku należało zastąpić sędziego referenta ponieważ sędzia ten musiał zaprzestać pracy w Sądzie Wojewódzkim w Bielsku-Białej.

Skarżący twierdzi, iż jego sprawa nie jest tak skomplikowana jak utrzymuje Rząd. Skarżący twierdzi, iż długotrwałość postępowania w jego sprawie częściowo przyczyniła się do tego, iż sprawa ta stała się bardziej złożona niż była pierwotnie, z uwagi na fakt ujawnienia się nowych okoliczności, które należało uwzględnić. Sąd Pierwszej Instancji nie zarządził sporządzenia opinii przez biegłego sądowego do 1989 roku. Po 1989 roku Sąd ten wydał stosowne postanowienie w tym przedmiocie dopiero na skutek ponawianych żądań skarżącego. Sąd Pierwszej Instancji nadal nie podjął żadnych kroków zmierzających do wydania orzeczenia co do pozostałej części jego roszczenia, w tym nie przeprowadził postępowania dowodowego
w przedmiocie czynszu za najem zatrzymanego przez powoda. Skarżący zaprzecza, iż jego roszczenie zostało w przeważającej części zaspokojone poprzez restytucję spornej nieru-chomości na mocy wyroku z 1991 roku. Nieruchomość ta nie nadaje się bowiem do dalszego używania, co wynika z pogorszenia się jej stanu. Zmiana sędziego referenta w maju 1993 roku również przyczyniła się do dalszego przedłużenia postępowania w jego sprawie.

Skarżący zaprzecza twierdzeniu Rządu, iż wniósł rewizję od wyroku częściowego z 1989 roku. Rewizję tę wniósł w rzeczywistości powód. Skarżący nie zakwestionował, jak utrzymuje Rząd, opinii biegłych sądowych z Politechniki Krakowskiej. Skarżący złożył jedynie wniosek o jej uzupełnienie. Skarżący nie kwestionował również opinii biegłego sądowego O. ponieważ ten nie sporządził żadnej opinii. Skarżący twierdzi, iż musiał zmieniać żądanie pozwu w toku postępowania, ostatni raz w dniu 10 października 1992 roku, w decydującej mierze z powodu upływu czasu od daty wszczęcia postępowania i ujawnienia się nowych szkód na spornej nieruchomości. Należy uwzględnić fakt zmiany od początku postępowania wielu ustaw mających zastosowanie do stosunków prawnych między skarżącym a pozwanym. Skarżący uważa, iż czas trwania postępowania w jego sprawie nie mieści się w żadnym standardzie
„w rozsądnym terminie”.

Rozpatrzywszy niniejszą skargę, Komisja uważa, iż generuje ona poważne problemy faktyczne i prawne, na tyle złożone, iż ich ustalenie jest uzależnione od rozpatrzenia meritum sprawy. W konsekwencji, skarga ta nie może zostać oddalona jako w oczywisty sposób nieuzasadniona w rozumieniu art. 27 ust.2 Konwencji. Nie znaleziono również innej przesłanki, na podstawie której skarga ta mogłaby zostać uznana za niedopuszczalną.

Z powyższych powodów, Komisja, jednogłośnie,

UZNAJE NINIEJSZĄ SKARGĘ ZA DOPUSZCZALNĄ, bez rozpatrzenia meritum skargi.

Sekretarz Drugiej Izby		Przewodniczący Drugiej Izby
(M.-T. Schoepfer)		(H. Danelius)