Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

WYROK

STRASBURG

15 grudnia 2022 r.

Niniejszy wyrok jest ostateczny, ale może podlegać korekcie wydawniczej.

W sprawie Bereza przeciwko Polsce,

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Pierwsza Sekcja), zasiadając jako Komitet w składzie:

Ivana Jelić, Przewodnicząca,
Krzysztof Wojtyczek,
Erik Wennerström , Sędziowie,
oraz Viktoriya Maradudina, p.o. Zastępca Kanclerza Sekcji,

obradując na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 listopada 2022 r.,

wydaje następujący wyrok, który został przyjęty w tym dniu:

%1  POSTĘPOWANIE

1. Sprawa wywodzi się ze skargi przeciwko Polsce wniesionej do Trybunału na podstawie art. 34 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności („Konwencja”) w dniu 4 kwietnia 2018 r.

2. Skarga została zakomunikowana Rządowi polskiemu („Rząd”).

%1  FAKTY

3. Dane skarżącego oraz istotne informacje dotyczące skargi przedstawiono w załączonej tabeli.

4. Skarżący zarzucił przewlekłość postępowania karnego oraz brak skutecznego środka odwoławczego w prawie krajowym.

%1  PRAWO

I.  ZARZUCANE NARUSZENIE ART. 6 UST. 1 I ART. 13 KONWENCJI

5. Skarżący zarzucił, że czas trwania przedmiotowego postępowania karnego był niezgodny z wymogiem rozpatrzenia sprawy w „rozsądnym terminie” i że nie przysługiwał mu w związku z tym skuteczny środek odwoławczy. Powołał się na art. 6 ust. 1 i art. 13 Konwencji, które stanowią, że:

Art. 6 ust. 1

„Każdy ma prawo do [...] rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez [...] sąd [...] przy rozstrzyganiu [...] o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej”.

Art. 13

„Każdy, czyje prawa i wolności zawarte w niniejszej Konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe”.

6. Trybunał zauważa, że Rząd podniósł zastrzeżenie wstępne nadużycia prawa do skargi indywidualnej, ponieważ przedstawicielka i ówczesna partnerka życiowa skarżącego została zatrzymana podczas próby wniesienia butelki alkoholu do zakładu karnego, w którym osadzono skarżącego. Innym razem administracja więzienna podejrzewała, że podczas widzenia ze skarżącym odbyła ona z nim stosunek płciowy. Trybunał nie został poinformowany przez żadną ze stron, czy inkryminowane zachowania doprowadziły do postawienia partnerce skarżącego zarzutów.

7. Trybunał przypomina, że skarga może zostać odrzucona jako stanowiąca nadużycie prawa do skargi jedynie w szczególnych okolicznościach (zob. Gross przeciwko Szwajcarii [WI], skarga nr 67810/10, § 28, ETPC 2014; oraz Nowak przeciwko Polsce, skarga nr 60906/16, § 20, 13 października 2022 r.). Mając na uwadze swoje orzecznictwo, Trybunał nie znajduje podstaw do uznania, że niniejsza sprawa została wniesiona z nadużyciem prawa do skargi w rozumieniu art. 35 ust. 3 lit. a Konwencji. W konsekwencji powyższego zastrzeżenie wstępne Rządu podlega oddaleniu.

8. Trybunał przypomina, że zasadność czasu trwania postępowania należy oceniać w świetle okoliczności sprawy i w odniesieniu do następujących kryteriów: złożoności sprawy, postępowania skarżącego i właściwych organów oraz tego, jakie znaczenie miał przedmiot sporu dla skarżącego (zob. m.in. wyroki: Pélissier i Sassi przeciwko Francji [WI], skarga nr 25444/94, § 67, ETPC 1999–II; Frydlender przeciwko Francji [WI], skarga nr 30979/96, § 43, ETPC 2000–VII).

9. W precedensowej sprawie Rutkowski i Inni przeciwko Polsce, skarga nr 72287/10 i dwie inne, w wyroku z dnia 7 lipca 2015 r. Trybunał stwierdził już naruszenie w odniesieniu do kwestii podobnych do tych, które są przedmiotem niniejszej sprawy.

10. Po zapoznaniu się z całością przedstawionego mu materiału Trybunał nie znalazł żadnych okoliczności faktycznych ani argumentów mogących uzasadnić łączny czas trwania postępowania na poziomie krajowym. Uwzględniając swoje orzecznictwo w tym zakresie, Trybunał uznaje, że w niniejszej sprawie doszło do przewlekłości postępowania i nie został spełniony wymóg rozpatrzenia sprawy w „rozsądnym terminie”.

11. Trybunał zauważa ponadto, że skarżący nie miał do dyspozycji skutecznego środka odwoławczego, z którego mógłby skorzystać w odniesieniu do tych zarzutów.

12. Zarzuty te są zatem dopuszczalne i świadczą o naruszeniu art. 6 ust. 1 oraz art. 13 Konwencji.

II.  ZASTOSOWANIE ART. 41 KONWENCJI

13. Artykuł 41 Konwencji stanowi:

„Jeśli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Konwencji lub jej protokołów, oraz jeśli prawo wewnętrzne zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony pozwala tylko na częściowe usunięcie konsekwencji tego naruszenia, Trybunał orzeka, gdy zachodzi potrzeba, słuszne zadośćuczynienie pokrzywdzonej stronie”.

14. Uwzględniając posiadaną dokumentację oraz swoje orzecznictwo (zob. w szczególności Rutkowski i Inni, op. cit.), Trybunał uznaje, że uzasadnione będzie przyznanie kwoty wskazanej w załączonej tabeli.

15. Trybunał uznaje za słuszne wyznaczenie wysokości odsetek za zwłokę na podstawie marginalnej stopy procentowej Europejskiego Banku Centralnego powiększonej o trzy punkty procentowe.

%1  Z TYCH PRZYCZYN TRYBUNAŁ JEDNOGŁOŚNIE

1.  uznaje skargę za dopuszczalną;

2.  orzeka, że zarzuty niniejszej skargi świadczą o naruszeniu art. 6 ust. 1 i art. 13 Konwencji polegającym na przewlekłości postępowania karnego i braku skutecznego krajowego środka odwoławczego w tym zakresie;

3.  orzeka

(a)  że pozwane Państwo ma wypłacić skarżącemu, w ciągu trzech miesięcy, kwotę wskazaną w załączonej tabeli, która to kwota ma zostać przeliczona na walutę pozwanego Państwa po kursie obowiązującym w dniu rozliczenia;

(b)  że od upływu wyżej wskazanego terminu trzech miesięcy aż do momentu uregulowania należności, należne będą odsetki zwykłe od określonej powyżej kwoty, naliczone według stopy równej marginalnej stopie procentowej Europejskiego Banku Centralnego obowiązującej w tym okresie, powiększonej o trzy punkty procentowe.

Sporządzono w języku angielskim i obwieszczono pisemnie dnia 15 grudnia 2022 r., zgodnie z Regułą 77 §§ 2 i 3 Regulaminu Trybunału.

Viktoriya Maradudina Ivana Jelić

p.o. Zastępca Kanclerza Przewodnicząca

ZAŁĄCZNIK

Skarga, w której podniesiono zarzuty na podstawie art. 6 ust. 1 i art. 13 Konwencji

(przewlekłość postępowania karnego i brak skutecznego środka odwoławczego w prawie krajowym)

Numer skargi Data wniesienia skargi	Imię i nazwisko skarżącego Rok urodzenia	Wszczęcie postępowania	Zakończenie postępowania	Całkowity czas trwania postępowania Instancje sądowe	Orzeczenie krajowe w sprawie skargi na podstawie ustawy z 2004 r.1 Suma pieniężna przyznana w postępowaniu krajowym (w złotych polskich)	Kwota przyznana tytułem zadośćuczynienia za szkodę niemajątkową oraz tytułem zwrotu kosztów i wydatków przypadających na skarżącego (w euro)2
16988/18 04.04.2018 r.	Marcin BEREZA 1972	11.08.2006 r.	17.11.2017 r.	11 lat, 3 miesiące i 7 dni 2 instancje	Sąd Apelacyjny w Warszawie, 11 stycznia 2018 r., II S 98/17, 6 000 zł	6 400

1 Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki [przyp. tłum.]

2 Plus wszelkie podatki, którymi może zostać obciążony skarżący.