Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

WYROK

STRASBOURG

7 marca 2013 r.

OSTATECZNY

07/06/2013

Niniejszy wyrok stanie się ostateczny zgodnie z warunkami określonymi w artykule 44 ust. 2 Konwencji. Wyrok może podlegać korekcie edycyjnej .

W sprawie Ostendorf przeciwko Niemcom,

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Piąta Sekcja), zasiadając jako Izba składająca się z następujących sędziów:

Mark Villiger, Przewodniczący,
Angelika Nußberger,
Boštjan M. Zupančič,
Ann Power-Forde,
Paul Lemmens,
Helena Jäderblom,
Aleš Pejchal, sędziowie,
oraz Claudia Westerdiek, Kanclerz Sekcji,

Obradując na posiedzeniu zamkniętym w dniu 5 lutego 2013 r.,

wydaje następujący wyrok, który został przyjęty w tym dniu:

POSTĘPOWANIE

01. Sprawa wywodzi się ze skargi (nr 15598/08) przeciwko Republice Federalnej Niemiec wniesionej do Trybunału na podstawie artykułu 34 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności („Konwencja”) przez obywatela niemieckiego, pana Henrika Ostendorfa („skarżący”), w dniu 20 marca 2008 r.

2. Skarżący reprezentowany był przez Panią G. Pahl, adwokat praktykującą w Hamburgu. Rząd niemiecki („Rząd”) reprezentowany był przez jednego ze swoich Przedstawicieli, Pana H.-J. Behrensa, Ministerialrat, z Federalnego Ministerstwa Sprawiedliwości.

3. Skarżący sformułował w szczególności zarzut, że zatrzymanie prewencyjne w dniu 10 kwietnia 2014 r. w kontekście meczu piłki nożnej stanowiło naruszenie jego prawa do wolności na podstawie artykułu 5 Konwencji.

4. W dniu 29 sierpnia 2011 roku skarga została zakomunikowana Rządowi.

FAKTY

I. OKOLICZNOŚCI SPRAWY

5. Skarżący urodził się w 1968 r. i mieszka w Bremie.

A. Tło sprawy

6. Skarżący jest kibicem, między innymi, klubu piłkarskiego Werder Bremen, rozgrywającego mecze w ramach niemieckiej Federalnej Ligi Piłki Nożnej i regularnie chodzi na mecze klubu.

7. Od dnia 3 września 1996 r. skarżący zarejestrowany jest w prowadzonej przez policję w Bremie bazie danych osób gotowych do użycia przemocy w kontekście wydarzeń sportowych. W okresie pomiędzy dniem 3 września 1996 r. a dniem 24 maja 2003 r. w bazie wpisano osiem różnych incydentów w kontekście meczy piłki nożnej, w których skarżący brał udział. Ponadto skarżący zarejestrowany jest w krajowej bazie danych osób gotowych do użycia przemocy w kontekście wydarzeń sportowych założonej w 1994 r. W bazie tej ewidencjonowane są osoby, przeciwko którym wszczęto czynności dochodzeniowe w związku z przestępstwami w kontekście wydarzeń sportowych.

B. Zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie skarżącego

8. W dniu 10 kwietnia 2004 r. skarżący i około trzydziestu do czterdziestu innych kibiców piłki nożnej podróżowało pociągiem z Bremy do Frankfurtu nad Menem w celu obejrzenia meczu pomiędzy klubem Eintracht Frankfurt i klubem Werder Bremen.

9. Policja z Bremy z wyprzedzeniem poinformowała policję we Frankfurcie nad Menem, że grupa trzydziestu-czterdziestu osób gotowych do użycia przemocy w kontekście wydarzeń sportowych (tzw. pseudokibice kategorii C) zamierza udać się z Bremy do Frankfurtu nad Menem.

10. Policja z Frankfurtu nad Menem zweryfikowała tożsamość członków grupy kibiców z Bremy po ich przybyciu na dworzec główny we Frankfurcie. Większość członków tej grupy uważana była przez policję za pseudokibiców gotowych do użycia przemocy. Skarżący został zidentyfikowany przez policję z Bremy jako „przywódca gangu” bremeńskich pseudokibiców. Policja przeszukała członków grupy i skonfiskowała ochraniacz na zęby oraz kilka par rękawic napełnionych piaskiem kwarcowym znalezionych u innych członków grupy.

11. Grupa, objęta nadzorem policyjnym, udała się do pubu. Po wyjściu grupy z pubu policjanci zauważyli, że w grupie brakuje skarżącego. Znaleziono go w pubie, zamkniętego w damskiej toalecie. Tamże został zatrzymany przez policję około godziny 14.30 i został doprowadzony na komisariat policji w pobliżu stadionu piłkarskiego. Telefon komórkowy skarżącego skonfiskowano.

12. Skarżący został zwolniony około godziny 18.30 tego samego dnia, godzinę po zakończeniu meczu piłki nożnej. Telefon komórkowy zwrócono skarżącemu w dniu 15 kwietnia 2004 r.

C. Postępowanie przed władzami i sądami krajowymi

1. Decyzja komendanta policji we Frankfurcie nad Menem

13. W dniu 13 kwietnia 2004 r. skarżący złożył skargę do Komendy Głównej Policji we Frankfurcie nad Menem. Twierdził, że zatrzymanie w dniu 10 kwietnia 2004 r. oraz konfiskata telefonu komórkowego nie były zgodne z prawem.

14. W dniu 17 sierpnia 2004 r. komendant policji we Frankfurcie nad Menem oddalił skargę skarżącego. Uznał skargę za niedopuszczalną, stwierdzając, że skarga dotycząca tymczasowego aresztowania skarżącego, stanowiącego czynność o charakterze administracyjnym, stała się bezprzedmiotowa wskutek upływu czasu. Podobnie bezprzedmiotowy stał się zarzut dotyczący konfiskaty telefonu komórkowego, jako że telefon został zwrócony w dniu 15 kwietnia 2004 r.

15. Komendant policji we Frankfurcie nad Menem stwierdził ponadto, że skarga skarżącego była w każdym przypadku bezzasadna. Powołując się na przepis art. 32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji (zob. par. 33 poniżej) komendant stwierdził, że tymczasowe aresztowanie skarżącego było niezbędne w celu zapobieżenia popełnieniu w niedalekim czasie „przestępstw o charakterze karnym bądź wykroczeń porządkowych o istotnym znaczeniu dla społeczeństwa”. Uwzględniając informacje dostępne policji należało spodziewać się, że pomiędzy pseudokibicami z Bremy i Frankfurtu nad Menem dojdzie do bójki na terenie lub w pobliżu Frankfurtu, co będzie łączyć się z popełnieniem przestępstw karnych lub wykroczeń porządkowych w kontekście meczu piłki nożnej. Zazwyczaj czas i miejsce takich bójek uzgadniane były przez zainteresowane grupy pseudokibiców z wyprzedzeniem. Uznano, że skarżący podjął próbę ucieczki spod nadzoru policji w celu zaaranżowania bójki pseudokibiców. Znany był policji bremeńskiej jako „przywódca gangu” pseudokibiców z Bremy. Ponadto widziano go rozmawiającego w pubie z pseudokibicem z Frankfurtu nad Menem. Następnie skarżący podjął próbę ukrycia się w pubie, w damskiej toalecie. Celem uniemożliwienia organizacji bójek między grupami pseudokibiców niezbędnym było zatrzymanie skarżącego, aby odizolować go od pozostałych członków grupy. Ponadto mógł zostać zwolniony już po upływie godziny od zakończenia meczu piłki nożnej, gdy pseudokibice z Frankfurtu nad Menem i Bremy opuścili stadion i jego okolice, i przestali znajdować się w pobliżu skarżącego.

16. Ponadto konfiskata telefonu komórkowego skarżącego na podstawie art. 40 pkt 4 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji (zob. par. 36 poniżej) była zgodna z prawem. Biorąc pod uwagę zwyczajową praktykę pseudokibiców, należało przyjąć, że skarżący skorzysta z telefonu komórkowego, by skontaktować się z pozostałymi pseudokibicami z Frankfurtu nad Menem i Bremy w celu uzgodnienia szczegółów bójki. Z tego względu konfiskata telefonu oraz jego zwrot w terminie późniejszym niż niezwłocznie po zakończeniu meczu piłki nożnej były niezbędne, aby zapobiec takiej bójce.

2. Wyrok Sądu Administracyjnego we Frankfurcie nad Menem

17. W dniu 6 września 2004 r. skarżący, który począwszy od tego czasu był reprezentowany przez adwokata, wszczął postępowanie przeciwko Krajowi Związkowemu Hesji przed Sądem Administracyjnym we Frankfurcie nad Menem. Zwrócił się do sądu z wnioskiem o uznanie, że zatrzymanie w dniu 10 kwietnia 2004 r. oraz konfiskata telefonu komórkowego nie były zgodne z prawem. Twierdził, że nie jest „przywódcą gangu” pseudokibiców, że nie zamierzał organizować bójki pseudokibiców ani popełnić żadnego przestępstwa, a zatem nie stanowił zagrożenia, które mogłoby uzasadniać jego zatrzymanie. Nie ukrywał się w damskiej toalecie, ale poszedł tam, ponieważ toaleta męska znajdowała się w stanie wykluczającym korzystanie z niej.

18. W dniu 14 sierpnia 2005 r. po przeprowadzeniu rozprawy Sąd Administracyjny we Frankfurcie nad Menem oddalił powództwo skarżącego. Sąd uznał, że zatrzymanie skarżącego w dniu 10 kwietnia 2004 r. oraz konfiskata telefonu komórkowego były zgodne z prawem i nie naruszały jego praw.

19. Sąd przesłuchał skarżącego oraz świadka, funkcjonariusza policji G., obecnego podczas operacji policyjnej w dniu 10 kwietnia 2004 r. Ten ostatni potwierdził, że grupa osób z Bremy, uważanych przez policję za gotowe do użycia przemocy, spożyła znaczną ilość napojów alkoholowych już podczas podróży pociągiem. Dodał, że w trakcie przeszukania członków grupy z Frankfurtu nad Menem znaleziono ochraniacz na zęby oraz kilka par rękawic wypełnionych piaskiem kwarcowym, których to przedmiotów pseudokibice używali zazwyczaj w trakcie bójek. Podczas takich zdarzeń regularnie dochodziło do popełnienia czynów takich jak naruszenie nietykalności cielesnej i zakłócanie spokoju ( Landfriedensbruch – to jest, akty przemocy wobec osób lub przedmiotów popełniane wspólnie przez tłum w sposób zagrażający bezpieczeństwu publicznemu). Świadek G. osobiście poinformował członków grupy, że zostaną oni doprowadzeni na stadion piłkarski przez policję i że każda osoba, która odłączy się od grupy, zostanie aresztowana. W jego opinii w przedmiotowym czasie skarżący był przywódcą grupy. Kiedy wchodził do damskiej toalety, natknął się na mężczyznę z Frankfurtu, który stwierdził, że „nie ma z tym wszystkim nic wspólnego”. Gdy znaleziono skarżącego w zamkniętej kabinie w damskiej toalecie, nie przedstawił on wiarygodnego wyjaśnienia, dlaczego się tam znalazł. Kiedy telefon komórkowy skarżącego zadzwonił, na wyświetlaczu pojawiło się męskie nazwisko oraz dodatkowo „Ftm.”.

20. Sąd Administracyjny uznał, że aresztowanie skarżącego na około cztery godziny było zgodne z prawem na podstawie art. 32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji. Sąd stwierdził, że ze względu na okoliczności sprawy policja miała podstawy, by uznać zatrzymanie skarżącego za niezbędne w celu zapobieżenia popełnieniu znaczących przestępstw takich jak naruszenie nietykalności cielesnej i zakłócanie spokoju. Skarżący podjął próbę ucieczki spod nadzoru policji. Jako że skarżący był pseudokibicem uznawanym przez policję z Bremy za „przywódcę gangu” i był zarejestrowany w prowadzonej przez policję z Bremy bazie danych osób gotowych do użycia przemocy w kontekście wydarzeń sportowych, wniosek ten był właściwy. Ponadto organizowanie bójek stanowiło dobrze znaną praktykę pseudokibiców piłki nożnej, co potwierdził świadek G. Niezaprzeczalnie skarżący kontaktował się z osobą uznawaną przez policję za pseudokibica z Frankfurtu nad Menem.

21. W dalszej kolejności Sąd Administracyjny stwierdził, że konfiskata telefonu komórkowego skarżącego była zgodna z art. 40 pkt 4 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji. Konieczne było uniemożliwienie skarżącemu podejmowania działań w celu organizacji bójki pseudokibiców zarówno w okresie zatrzymania, jak i bezpośrednio po zwolnieniu. Nie było możliwości dokonania zwrotu telefonu komórkowego skarżącemu w dniu następnym, ponieważ nie mieszkał on we Frankfurcie nad Menem, a zatem nie miał możliwości zgłosić się po odbiór telefonu w tym dniu.

3. Decyzja Administracyjnego Sądu Apelacyjnego Hesji

22. W dniu 1 lutego 2006 r. Administracyjny Sąd Apelacyjny Hesji oddalił wniosek skarżącego o dopuszczenie apelacji od wyroku Sądu Administracyjnego.

23. Administracyjny Sąd Apelacyjny stwierdził, że brak poważnych wątpliwości odnośnie do prawidłowości wyroku Sądu Administracyjnego. Administracyjny Sąd Apelacyjny podkreślił, że – uwzględniając poważne ograniczenie prawa do wolności – tymczasowe aresztowanie osoby jest konieczne w rozumieniu przepisu art. 32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji wyłącznie w przypadku, gdy w okolicznościach danej sprawy pewna liczba faktów zgodnie prowadzi do wniosku, że istnieje bardzo wysokie prawdopodobieństwo popełnienia w najbliższej przyszłości przestępstwa karnego lub wykroczenia przez osobę aresztowaną, w związku z czym istnieje poważne ryzyko zagrożenia dla ogólnego interesu bezpieczeństwa publicznego. Sąd Administracyjny w sposób przekonujący ustalił, że – uwzględniając okoliczności i dostępne informacje – policja miała podstawy, by przyjąć, że w najbliższej przyszłości może dojść do bójki pomiędzy pseudokibicami, w tym do przypadków naruszenia nietykalności cielesnej oraz zakłócenia spokoju. Ponadto policja miała podstawy, by założyć, że tymczasowe aresztowanie skarżącego jest niezbędne, by zapobiec takiej bójce.

24. Administracyjny Sąd Apelacyjny zauważył, iż w czasie aresztowania skarżącego policja we Frankfurcie nad Menem dysponowała informacjami przekazanymi przez policję z Bremy, że skarżący był członkiem grupy kibiców piłki nożnej gotowych do użycia przemocy (tzw. kategoria pseudokibiców C) i był znany jako „przywódca gangu”. Przekazanie takich informacji był uzasadnione na podstawie przepisów krajów związkowych dotyczących przekazywania danych pomiędzy organami policji. W każdym razie odpowiedzialność za legalność gromadzenia i przekazywania takich danych ponosiła policja z Bremy, która przekazała dane, o których mowa, nie zaś policja z Frankfurtu nad Menem, której informacje przekazano. Zatem kwestia, czy policja z Bremy gromadziła i przechowywała dane dotyczące skarżącego w sposób zgodny z prawem nie może zostać ustalona w ramach niniejszego postępowania, które zostało wniesione przeciwko Krajowi Związkowemu Hesji, reprezentowanemu przez Komendę Główną Policji we Frankfurcie nad Menem. Ponadto w dniu 10 kwietnia 2004 r. policja we Frankfurcie nad Menem nie posiadała wiedzy odnośnie do dotyczących skarżącego wpisów w bazie danych policji w Bremie. W związku z powyższym policja we Frankfurcie nad Menem nie oparła swoich założeń dotyczących skarżącego na tych informacjach.

25. Administracyjny Sąd Apelacyjny nie podzielił opinii skarżącego, że – w przeciwieństwie do ustaleń Sądu Administracyjnego – policja nie miała podstaw, by w uzasadniony sposób stwierdzić, że aresztowanie skarżącego jest niezbędne w celu zapobieżenia popełnieniu przestępstwa w niedalekiej przyszłości. Same fakty konfiskaty przez policję przedmiotów uznanych za niebezpieczne i znajdujących się w posiadaniu grupy pseudokibiców z Bremy oraz doprowadzenia grupy pseudokibiców na stadion piłki nożnej, nie byłyby wystarczające, aby uniemożliwić bójkę pomiędzy grupami pseudokibiców. Ponadto skierowanie do skarżącego zwykłej prośby o dołączenie do grupy kibiców z Bremy po tym, jak policja znalazła go w damskiej toalecie, nie wystarczyłoby, aby zapobiec ryzyku organizacji bójki pomiędzy pseudokibicami. Podobnie policja nie miała obowiązku uznać, że odseparowanie skarżącego od grupy pseudokibiców z Bremy wystarczy, by zapobiec takiej bójce. Jak potwierdził sam skarżący, bójki tego typu nie odbywały się z zasady na stadionach bądź w ich pobliżu, lecz w innych miejscach.

26. W dalszej kolejności Administracyjny Sąd Apelacyjny potwierdził ustalenia Sądu Administracyjnego, że policja miała uzasadnione podstawy by założyć, że skarżący – zidentyfikowany jako przywódca grupy osób gotowych do użycia przemocy – będzie osobiście uczestniczyć w bójce z pseudokibicami z Frankfurtu.

27. Wreszcie Administracyjny Sąd Apelacyjny potwierdził również, że policja miała prawo skonfiskować telefon komórkowy skarżącego zgodnie z art. 40 pkt 4 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji. Telefon skarżącego został skonfiskowany celem uniemożliwienia skarżącemu korzystania z niego w celu popełnienia przestępstwa.

4. Decyzja Federalnego Trybunału Konstytucyjnego

28. W dniu 1 marca 2006 r. skarżący złożył skargę konstytucyjną do Federalnego Trybunału Konstytucyjnego. Podniósł zarzut, że tymczasowe aresztowanie naruszało jego prawo do wolności. Nie było podstaw, by twierdzić, że zamierza popełnić przestępstwo karne. Ponadto sądy administracyjne popełniły błąd, odmawiając rozpoznania, czy rejestracja skarżącego jako „przywódcy gangu” w prowadzonej przez policję z Bremy bazie danych osób gotowych do użycia przemocy w kontekście wydarzeń sportowych, była zgodna z prawem. Na skutek takiej rejestracji kluby piłkarskie wprowadziły zakaz wpuszczania skarżącego na stadiony piłkarskie, a policja nakładała na niego ograniczenia dotyczące podróżowania w czasie międzynarodowych meczy piłki nożnej. Dlatego też fakt, że skarżący nie miał możliwości wniesienia sprzeciwu wobec takiej rejestracji, naruszał prawo skarżącego do wolności. Ponadto zgodnie z oświadczeniem skarżącego, konfiskata telefonu komórkowego stanowiła naruszenie jego prawa do poufności przekazów za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnych oraz prawa do poszanowania mienia wynikającego z Ustawy Zasadniczej.

29. W dniu 26 lutego 2008 r. Federalny Trybunał Konstytucyjny odmówił rozpoznania skargi konstytucyjnej skarżącego bez podawania przyczyn (nr akt 2 BvR 517/06).

II. WŁAŚCIWE PRAWO KRAJOWE

A. Postanowienia Ustawy o Bezpieczeństwie i Porządku Publicznym Hesji

30. Ustawa o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji określa uprawnienia policji i władz administracyjnych kraju związkowego Hesji w zakresie wypełniania obowiązku zapobiegania zagrożeniom dla bezpieczeństwa i porządku publicznego (zob. art. 1 i art. 3 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji).

31. Art. 11 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji dotyczący uprawnień ogólnych stanowi, że policja może podjąć środki niezbędne celem zapobiegania zagrożeniom dla bezpieczeństwa i porządku publicznego w sprawach indywidualnych, chyba że poniższe przepisy przywołanej ustawy określają szczegółowe zasady dotyczące ich uprawnień.

32. Zgodnie z art. 31 § 1 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji dotyczącym zakazów pobytu ( Platzverweisung), policja ma prawo wydania osobie tymczasowego zakazu pobytu w danym miejscu lub zakazu wchodzenia na określony obszar w celu zapobiegania niebezpieczeństwu.

33. Zgodnie z art. 32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji w sprawie aresztowania policja ma prawo aresztowania osoby, jeżeli jest to niezbędne w celu zapobieżenia popełnieniu lub dalszemu popełnianiu w niedalekiej przyszłości przestępstwa karnego lub wykroczenia porządkowego o istotnym znaczeniu dla społeczeństwa. Przepis ten dotyczy czynów wymienionych w kodeksie karnym oraz w ustawie o wykroczeniach porządkowych. Zgodnie z art. 32 § 1 pkt 3 tejże ustawy osoba może zostać zatrzymana, jeżeli jest to niezbędne w celu wdrożenia środków na podstawie art. 31 ustawy.

34. Artykuł 33 § 1 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji w sprawie decyzji organu sądowego, stanowi, że w przypadku tymczasowego aresztowania osoby na podstawie art. 32 § 1 ustawy, policja bezzwłocznie uzyska decyzję organu sądowego dotyczącą zgodności z prawem oraz kontynuacji pozbawienia wolności. Nie ma obowiązku pozyskiwania takiej decyzji organu sądowego, jeżeli można przyjąć, że decyzja zostałaby wydana w takim terminie, że podstawy zastosowania środka policyjnego przestaną istnieć.

35. Zgodnie z art. 35 § 1 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji dotyczącym okresu pozbawienia wolności osoba tymczasowo aresztowana zostanie zwolniona, gdy tylko przestaną istnieć podstawy zastosowania środka policyjnego (pkt 1) lub nie później niż w terminie dwudziestu czterech godzin po zatrzymaniu, jeżeli przed upływem tego czasu dana osoba nie zostanie postawiona przed sędzią (pkt 2). Osoba tymczasowo aresztowana zostanie zwolniona również sytuacji, gdy na mocy decyzji organu sądowego dalsze pozbawienie wolności zostanie uznane za niezgodne z prawem (pkt 3). Ponadto w każdym przypadku osoba taka zostanie zwolniona nie później niż na koniec dnia następującego po dniu zatrzymania, jeżeli do tego czasu nie zostanie wydana decyzja organu sądowego o kontynuacji pozbawienia wolności. Postanowienie o tymczasowym aresztowaniu zgodnie z art. 32 § 1 pkt 2 musi określać maksymalny czas trwania tymczasowego aresztowania, który nie może przekroczyć sześciu dni (pkt 4).

36. Artykuł 40 pkt 4 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji stanowi, że policja może skonfiskować przedmiot, jeżeli istnieją konkretne podstawy, by zakładać, że zostanie on wykorzystany w celu popełnienia przestępstwa karnego lub wykroczenia porządkowego.

B. Przepisy prawa karnego

37. Zgodnie z przepisem art. 125 kodeksu karnego, zakłócanie spokoju – bądź rozruchy – podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech lub karze grzywny. Osoba jest winna zakłócania spokoju, jeżeli uczestniczy w aktach przemocy względem osób bądź obiektów lub grozi innym osobom aktami przemocy popełnianymi wspólnie przez tłum w sposób stanowiący zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego. To samo dotyczy sytuacji, w których sprawca nawołuje tłum do popełnienia takich czynów.

38. Art. 223 kodeksu karnego dotyczący uszczerbku na zdrowiu stanowi, że każdy kto fizycznie narusza nietykalność bądź niszczy zdrowie innej osoby, podlega karze pozbawienia wolności do lat pięciu bądź karze grzywny. Zgodnie z art. 224 kodeksu karnego dotyczącym ciężkiego uszczerbku na zdrowiu każdy, kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu, w szczególności przy użyciu broni bądź innych niebezpiecznych przedmiotów, działając wspólnie z innymi osobami lub na skutek zachowania skutkującego zagrożeniem życia, podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do dziesięciu lat, a w przypadkach mniej poważnych od trzech miesięcy do pięciu lat.

39. Art. 231 kodeksu karnego dotyczący udziału w bójce stanowi, że każdy kto uczestniczy w bójce lub pobiciu dokonanym wspólnie przez kilka osób, będzie podlegać karze pozbawienia wolności do lat trzech lub karze grzywny z tytułu samego takiego uczestnictwa, jeżeli na skutek bójki lub pobicia doszło do śmierci lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu człowieka (art. 226 kodeksu karnego).

PRAWO

I. ZARZUT NARUSZENIA ARTYKUŁU 5 KONWENCJI

40. Skarżący podniósł zarzut, że zatrzymanie prewencyjne w dniu 10 kwietnia 2014 r. w kontekście meczu piłki nożnej stanowiło naruszenie jego prawa do wolności gwarantowanego na podstawie artykułu 5 Konwencji, który we właściwym zakresie stanowi, co następuje:

„1. Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Nikt nie może być pozbawiony wolności, z wyjątkiem następujących przypadków i w trybie ustalonym przez prawo:

(a) zgodnego z prawem pozbawienia wolności w wyniku skazania przez właściwy sąd;

(b) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w przypadku niepodporządkowania się wydanemu zgodnie z prawem orzeczeniu sądu lub w celu zapewnienia wykonania określonego w ustawie obowiązku;

(c) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w celu postawienia przed właściwym organem, jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zagrożonego karą, lub, jeśli jest to konieczne, w celu zapobieżenia popełnieniu takiego czynu lub uniemożliwienia ucieczki po jego dokonaniu;...

3. Każdy zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami ustępu 1 lit. c) niniejszego artykułu powinien zostać niezwłocznie postawiony przed sędzią lub innym urzędnikiem uprawnionym przez ustawę do wykonywania władzy sądowej i ma prawo być sądzony w rozsądnym terminie albo zwolniony na czas postępowania. Zwolnienie może zostać uzależnione od udzielenia gwarancji zapewniających stawienie się na rozprawę....:

41. Rząd zakwestionował to twierdzenie.

A. Dopuszczalność

42. Trybunał zauważa, że niniejsza skarga nie jest oczywiście bezzasadna w rozumieniu artykułu 35 ust. 3 lit. a) Konwencji. Nie jest także niedopuszczalna z innych przyczyn. W związku z tym musi zostać uznana za dopuszczalną.

B. Meritum

1. Oświadczenia stron

(a) Skarżący

43. Skarżący wyraził opinię, że jego tymczasowe aresztowanie stanowiło naruszenia artykułu 5 ust. 1 Konwencji. Stwierdził, ze pozbawienie go wolności było niezgodne ze wszystkimi podpunktami artykułu 5 ust. 1, od (a) do (f).

(i) Uzasadnienie w kontekście artykułu 5 ust. 1 lit. c)

44. Skarżący oświadczył w szczególności, że tymczasowe aresztowanie nie mogło być „uzasadnione podejrzeniem popełnienia przez niego czynu zagrożonego karą” dla celów artykułu 5 ust. 1 lit. c). Nie istniało wystarczające podejrzenie, na podstawie którego należało zapobiegać popełnieniu przez skarżącego czynów niezgodnych z prawem. Podejrzenia policji w tym zakresie opierały się wyłącznie na wpisie jego nazwiska do prowadzonej przez policję w Bremie bazy danych jako osoby gotowej do użycia przemocy w kontekście wydarzeń sportowych. Zważywszy, że wpisy do tejże bazy danych były niewłaściwe i niezgodne z prawem oraz że skarżący nie miał nigdy prawa wglądu do własnego wpisu w tejże bazie danych przed sądami krajowymi, fakt, iż skarżący figurował w bazie danych nie mógł stanowić podstawy uzasadnionego podejrzenia, że zamierza on popełnić przestępstwo. Gdyby nie istnienie niezgodnego z prawem wpisu do policyjnej bazy danych, skarżący nie zostałby zatrzymany jako domniemany przywódca gangu pseudokibiców piłki nożnej. W każdym razie zgodnie z informacjami zawartymi w odnośnej bazie danych, skarżący rzekomo zaangażowany był w tylko dziesięć incydentów w okresie ponad siedmiu lat i tylko raz był aresztowany. Uwzględniając dużą liczbę meczy piłki nożnej, na których był obecny, mała liczba incydentów, nie uzasadniała zaklasyfikowania go jako agresywnego przestępcy.

45. Skarżący podkreślił, że – w kontekście faktycznych okoliczności sprawy – podejrzenia policji, że istnieje bezpośrednie ryzyko popełnienia przez niego przestępstwa, było zupełnie nieuzasadnione. W pubie odłączył się od grupy kibiców piłki nożnej z Bremy, ponieważ musiał zapłacić i skorzystać z łazienki, o czym poinformował policję. Poszedł do damskiej toalety, gdyż toaleta męska znajdowała się w złym stanie. Tam spotkał funkcjonariusza policji oraz mężczyznę z Frankfurtu. Opuścił pub w towarzystwie policji, nie stawiając oporu, po czym został zatrzymany.

46. Ponadto skarżący twierdził, że jego tymczasowe aresztowanie nie było konieczne. Sytuacja znajdowała się w pełni pod kontrolą policji. Ze względu na nadzór policyjny oraz uprzednią konfiskatę przedmiotów uznawanych za niebezpieczne popełnienie jakichkolwiek przestępstw przez grupę nieuzbrojonych kibiców piłki nożnej byłoby niemożliwe. W celu zapobieżenia bójce pseudokibiców wystarczyłoby przed meczem doprowadzić skarżącego wraz z grupą kibiców z Bremy na stadion piłki nożnej lub po prostu odseparować go od grupy z Bremy i skonfiskować telefon komórkowy bez dokonywania zatrzymania.

(ii) Uzasadnienie w kontekście artykułu 5 ust. 1 lit. b)

47. Skarżący stwierdził, że jego tymczasowe aresztowanie nie było także objęte zakresem przepisu artykułu 5 ust. 1 lit. b). Tymczasowe aresztowanie nie wynikało z orzeczenia sądu ani też nie zostało nałożone w celu zapewnienia wykonania żadnego określonego w ustawie obowiązku.

(b) Rząd

48. Rząd wyraził opinię, że zatrzymanie skarżącego było zgodne z artykułem 5 ust. 1 Konwencji. Tymczasowe aresztowanie skarżącego na podstawie art. 32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji było zgodne z prawem. Było ponadto uzasadnione w świetle artykułu 5 ust. 1, zarówno w kontekście lit. c), jak i lit. b).

(i) Uzasadnienie w kontekście artykułu 5 ust. 1 lit. c)

49. Zgodnie z oświadczeniem Rządu, tymczasowe aresztowanie skarżącego było uzasadnione w pierwszej kolejności w świetle przepisu artykułu 5 ust. 1 lit. c), jako że było „uzasadnione podejrzeniem popełnienia przez niego czynu zagrożonego karą”. Rząd podkreślił, że skarżący nie popełnił jeszcze przestępstwa, jako że zgodnie z prawem niemieckim działania przygotowawcze w zakresie aranżowania bójki nie podlegały karze. Skarżący został jednakże zatrzymany przez policję w celach prewencyjnych z tego względu, że policja w sposób uzasadniony uznała takie tymczasowe aresztowanie skarżącego za niezbędne w celu powstrzymania go od popełnienia poważnych przestępstw, w szczególności naruszenia nietykalności cielesnej, zakłócenia spokoju oraz uczestnictwa w bójce (art. 223, 125 i 231 kodeksu karnego, zob. par. 37-39 powyżej) w kontekście meczu piłki nożnej.

50. Rząd podkreślił, że skarżący był szczególnie agresywnym pseudokibicem. Od końca lat osiemdziesiątych XX w. skarżący, który miał poglądy skrajnie prawicowe i pracował na rzecz prawicowej Narodowo–Demokratycznej Partii Niemiec ( Nationaldemokratische Partei Deutschlands), należał do grupy nacjonalistycznych kibiców piłki nożnej z Bremy, kwalifikowanych przez policję jako „pseudokibice szczególnie agresywni” (tzw. kibice kategorii C). Został zidentyfikowany jako jeden z przywódców tej grupy, zwłaszcza podczas wcześniejszej demonstracji pseudokibiców przeciwko ograniczeniom przemieszczania się, którą skarżący zorganizował i prowadził. Skarżący został też wcześniej skazany na podstawie zakłócania spokoju w 1994 r., a także kilkakrotnie wszczęto przeciwko niemu dochodzenie w sprawach karnych, między innymi na podstawie zarzutów zakłócania spokoju i naruszenia nietykalności cielesnej.

51. W opinii Rządu zatrzymanie policyjne w celach prewencyjnych, do jakiego doszło w przypadku skarżącego, objęte było zakresem artykułu 5 ust. 1 lit. c), mimo faktu, iż nie było związane z postępowaniem karnym, jak wymaga bieżące orzecznictwo Trybunału, jako że było niezbędne w celu zapobieżenia popełnieniu w niedalekiej przyszłości konkretnego przestępstwa. Opinię taka potwierdza sformułowanie drugiej możliwości wskazanej w artykule 5 ust. 1 lit. c), zgodnie z którą dopuszczalne jest aresztowanie osoby, „jeżeli jest to konieczne w celu zapobieżenia popełnieniu czynu zagrożonego karą”. Nie jest koniecznym, by dana osoba popełniła przestępstwo, jako że takich sytuacji dotyczy pierwsza alternatywa zawarta w przepisie artykułu 5 ust. 1 lit. c) – aresztowanie „jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenia popełnienia czynu zagrożonego karą” – ponieważ w przeciwnym razie druga z alternatyw byłaby zbyteczna. Zatrzymanie przez policję w celach prewencyjnych, które było dopuszczone jako ostateczny środek zapobiegania popełnieniu poważnych przestępstw w niedalekiej przyszłości, również nie stanowiło arbitralnego tymczasowego aresztowania.

52. Ponadto przy interpretacji artykułu 5 ust. 1 należy uwzględnić wypływający z postanowień artykułu 2 i artykułu 3 Konwencji obowiązek Państwa w zakresie ochrony społeczeństwa przed przestępstwami i należy go rozumieć w taki sposób, by zatrzymanie policyjne w celach prewencyjnych objęte było zakresem tegoż przepisu.

53. W dalszej kolejności Rząd argumentował, że fakt, iż każdy tymczasowo aresztowany na podstawie przepisu artykułu 5 ust. 1 lit. c) jest uprawniony na podstawie artykułu 5 ust. 3 Konwencji, do „bycia sądzonym w rozsądnym terminie”, nie prowadzi do konkluzji, że przepis artykułu 5 ust. 1 lit. c) dotyczy wyłącznie aresztowania w celu postawienia przed sądem. Prawdą jest, iż w odniesieniu do osób zatrzymanych przez policję w celach prewencyjnych nie przewidywano wszczęcia procesu karnego, jako że osoby takie nie były oskarżone o popełnienie przestępstw karnych. Jednakże obowiązek niezwłocznego postawienia tymczasowo aresztowanego przed sądem, wymagany również przepisem artykułu 5 ust. 3, miał także zastosowanie względem osób zatrzymanych przez policję w celach prewencyjnych. W tych okolicznościach termin „proces” należało rozumieć jako odnoszący się do decyzji organu sądowego dotyczącej zgodności z prawem zatrzymania policyjnego danej osoby w celach prewencyjnych.

54. Rząd podkreślił, że możliwość zastosowania takiego zatrzymania w celach prewencyjnych była z punktu widzenia policji niezbędna w celu utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Z tego względu we wszystkich Krajach Związkowych Niemiec obowiązywały przepisy podobne do przepisów mających zastosowanie w Hesji, zezwalające na zatrzymanie w celach prewencyjnych na krótki okres w sytuacji, gdy było to niezbędne w celu ochrony przed popełnieniem w niedalekiej przyszłości poważnego przestępstwa karnego czy wykroczenia porządkowego. Takie dopuszczenie zatrzymania w celach prewencyjnych miało szczególne znaczenie w odniesieniu do przypadków zagrożenia przemocą domową bądź ryzyka wystąpienia starć spowodowanych przez agresywnych uczestników lub kontrdemonstrantów w kontekście demonstracji grup prawicowych lub lewicowych. Podobnie zatrzymanie policyjne w celach prewencyjnych stosowano w celu zapobiegania działaniom osób gotowych do blokowania transportu pojemników do przechowywania i transportu drogowego lub kolejowego materiałów radioaktywnych (CASTOR). Gdyby policja nie dokonywała w celach prewencyjnych zatrzymań stawiających opór pseudokibiców prowokujących gwałtowne starcia z pseudokibicami drużyn przeciwnych, cotygodniowe mecze piłki nożnej niemieckiej Ligi Federalnej piłki nożnej oraz mistrzostwa piłki nożnej nie mogłyby odbywać się w sposób pokojowy. Wreszcie – bez stosowania zatrzymania policyjnego w celach prewencyjnych – często nie można by zapobiegać bójkom pomiędzy nietrzeźwymi osobami w pubach czy podczas jarmarków

55. Zatrzymanie policyjne w celach prewencyjnych jest szczególnie ważne w Niemczech, gdzie – przeciwnie do przepisów stosowanych w innych Państwach Członkowskich – przepisy prawa karnego określają kary dla czynności przygotowawczych do popełnienia przestępstwa wyłącznie w wyjątkowych przypadkach. Dzięki temu środkowi można spowodować, że potencjalni sprawcy zrezygnują z planów popełnienia przestępstwa (przy czym plany takie nie podlegają karze). Jednakże, aby skutecznie chronić potencjalne ofiary, policja nie może czekać, aż przestępstwo zostanie popełnione, a przed dokonaniem interwencji dojdzie do powstania znaczących szkód. Gdyby – w celu spowodowania objęcia zatrzymania w celach prewencyjnych zakresem artykułu 5 ust. 1 lit. c) (pierwsza alternatywa) – Państwo musiało określić w przepisach prawa karnego kary dla większej liczby działań o charakterze przygotowania, byłoby to niezgodne z zasadą ochrony praw podstawowych

56. Dla osiągnięcia celu zapobiegania przestępczości nie istniały mniej uciążliwe środki niż zatrzymanie skarżącego na krótki czas. Nie było konieczności postawienia skarżącego przed sądem zgodnie z wymogami artykułu 5 ust. 3, jako że niemożliwym było uzyskanie decyzji sądu przed zakończeniem krótkookresowego aresztowania skarżącego. Wymóg wydania orzeczenia przez sąd skutkowałby pozbawieniem skarżącego wolności przez czas dłuższy niż było to konieczne. Skarżący miał prawo uzyskania decyzji sądu w sprawie zgodności aresztowania z prawem po zwolnieniu.

(ii) Uzasadnienie w kontekście artykułu 5 ust. 1 lit. b)

57. Skarżący został zatrzymany i aresztowany zgodnie z przepisem artykułu 5 ust. 1 lit. b) w celu zapewnienia wykonania obowiązku wynikającego z przepisów prawa. Przed dokonaniem aresztowania skarżący otrzymał liczne ostrzeżenia ze strony policji, w szczególności funkcjonariusz policji G., że grupa pseudokibiców, do której należał, będzie eskortowana przez policję w drodze na stadion piłkarski i że każdy, kto odłączy się od grupy, może zostać zatrzymany. Skarżący miał jasność, że celem takiego nakazu policji było zapobieżenie organizacji bójek z innymi grupami pseudokibiców. Skarżący nie działał zgodnie z nakazem policji, który dotyczył wykonania obowiązku skarżącego określonego w ustawie – art. 11 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji (zob. par. 31 powyżej) – tj. pozostania w grupie i niepodejmowania działań w celu zaaranżowania bójki. Jako że z zachowania skarżącego jasno wynikało, iż nie będzie przestrzegać tego nakazu w przyszłości, został zatrzymany zgodnie z art. 32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji.

58. Nakaz był zgodny z prawem, jako że zaistniały fakty wystarczające, by wskazać, że skarżący – znany policji jako szczególnie agresywny pseudokibic o skrajnie prawicowych poglądach – podjął próbę uniknięcia eskorty policyjnej w celu zorganizowania przy użyciu telefonu komórkowego oraz uczestnictwa w bójce pomiędzy pseudokibicami klubu piłkarskiego Eintracht Frankfurt a pseudokibicami klubu piłkarskiego Werder Bremen przed lub po meczu piłki nożnej. Policja mogła w uzasadniony sposób oprzeć takie założenie na podstawie nadzoru nad skarżącym przed jego zatrzymaniem. Skarżącego widziano, jak rozmawiał z pseudokibicem z Frankfurtu nad Menem. Nie przedstawił także wiarygodnego wyjaśnienia, dlaczego próbował uniknąć nadzoru policji, ukrywając się w damskiej toalecie. Rząd w szczególności zakwestionował twierdzenie skarżącego, że przed odłączeniem się od grupy powiadomił on policję, iż musi zapłacić rachunek i skorzystać z toalety.

59. Ponadto skarżący został zidentyfikowany przez policję z Bremy jako przywódca grupy szczególnie agresywnych pseudokibiców w trakcie wielu lat nadzoru oraz kilkakrotnie wszczęto przeciwko niemu dochodzenie w związku z przestępstwami podobnego typu. Ponadto, przy członkach grupy skarżącego znaleziono typowe przedmioty służące do ataku bądź samoobrony w trakcie bójek pseudokibiców. Dodatkowo z ogólnych doświadczeń policji wynikało, że pseudokibice zazwyczaj z wyprzedzeniem określali czas i miejsce bójek z pseudokibicami drużyn przeciwnych. Podczas bójki, której próby zaaranżowania podejmował skarżący, zarówno skarżący, jak i pozostali uczestniczący w niej pseudokibice popełniliby poważne przestępstwa karane na podstawie kodeksu karnego, w szczególności uszczerbek na zdrowiu, zakłócenia spokoju i uczestnictwo w bójce.

60. W tym kontekście Rząd podkreślił, iż przeciwnie do opinii skarżącego, szacunki policji, iż planował on zorganizowanie bójki pomiędzy pseudokibicami nie opierały się na zgodnymi z prawem wpisami do bazy danych agresywnych kibiców dotyczącymi osoby skarżącego. W czasie, gdy policja z Frankfurtu nad Menem zatrzymała skarżącego, nie posiadała jeszcze informacji o tych wpisach. Policja w Bremie poinformowała policję we Frankfurcie o tym, że skarżący jest przywódcą grupy szczególnie agresywnych pseudokibiców podróżujących do Frankfurtu. Zatem stanowisko policji, że skarżący stanowił zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego oraz jego zatrzymanie nie były uwarunkowane faktem wpisu osoby skarżącego do bazy danych.

61. Aresztowanie skarżącego miało także charakter proporcjonalny. Skarżący konsekwentnie odmawiał wykonywania nakazów policji. Nie istniały ponadto alternatywne metody nadzorowania skarżącego przed i w trakcie meczu piłki nożnej, których celem byłoby zapobieżenie zorganizowaniu i uczestnictwu w bójce pomiędzy pseudokibicami po meczu. W szczególności, odseparowanie go od grupy oraz konfiskata telefonu komórkowego nie byłyby wystarczające, by uniemożliwić skarżącemu zaaranżowanie bójki przy użyciu innego telefonu. Zatrzymanie na okres czterech godzin stanowiło minimalny wymagany okres do czasu zakończenia meczu piłki nożnej oraz opuszczenia stadionu i jego okolic przez grupy pseudokibiców. Zatrzymanie skarżącego służyło zapobieżeniu popełnieniu poważnych przestępstw oraz utrzymaniu porządku publicznego, jako że na skutek tego zatrzymania nie doszło do bójki pomiędzy pseudokibicami z Frankfurtu i Bremy.

62. Rząd podkreślił, iż nie można było żądać, aby policja czekała na rozpoczęcie bójki, gdyż wtedy jej zakończenie byłoby niezwykle trudne, a wręcz praktycznie niemożliwe, wymagałoby zaangażowania znaczącej liczby funkcjonariuszy policji oraz wiązałoby się z zagrożeniem dla życia i zdrowia zarówno tych funkcjonariuszy, jak również postronnych osób trzecich. Nie wystarczyłoby także objęcie skarżącego zakazem przebywania w określonym miejscu zgodnie z art. 31 § 1 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji (zob. par. 32 powyżej). Zakaz pobytu musiałby objąć całość obszaru miasta Frankfurt nad Menem, jako że bójka kibiców mogła odbyć się w dowolnym miejscu na terenie tego miasta. Policja nie miałaby możliwości kontroli, czy skarżący przestrzega takiego zakazu.

2. Ocena Trybunału

(a) Podsumowanie istotnych zasad

(i) Pozbawienie wolności

63. Trybunał przypomina, że przepis artykułu 5 ust. 1 chroni fizyczną wolność osoby. Przepis ten nie dotyczy ograniczenia swobodnego poruszania się, o którym mowa w artykule 2 Protokołu nr 4 (zob. Engel i Inni przeciwko Holandii, 8 czerwca 1976 r., § 58, Seria A nr 22; Guzzardi przeciwko Włochom, 6 listopada 1980 r., § 92, Seria A nr 39oraz Raimondo przeciwko Włochom, 22 lutego 1994 r., § 39, Seria A nr 281–A).

64. Instytucje Konwencji wielokrotnie uznawały, że doprowadzenie na posterunek policji wbrew woli oraz przetrzymywanie w celi stanowiło pozbawienie wolności, nawet w sytuacji stosunkowo krótkiego czasu trwania takiej ingerencji (zob. przykładowo Murray przeciwko Zjednoczonemu Królestwu [WI], 28 października 1994 r., §§ 49 itd., Seria A nr 300–A, dotyczący zatrzymania w ośrodku wojskowym w celu przesłuchania na czas krótszy niż trzy godziny; Novotka przeciwko Słowacji (dec.), nr 47244/99, 4 listopada 2003 r. z dalszymi odniesieniami, dotyczący jednej godziny aresztowania; Shimovolos przeciwko Rosji, nr 30194/09, §§ 49-50, 21 czerwca 2011 r., dotyczący aresztowania trwającego 45 minut w celu przesłuchania; zob. także Witold Litwa przeciwko Polsce, nr 26629/95, § 46, ETPCz 2000–III, dotyczący zatrzymania na sześć i pół godziny w izbie wytrzeźwień).

(ii) Podstawy tymczasowego aresztowania

65. Trybunał przypomina, że w artykule 5 ust. 1 lit a) do f) zawarto wyczerpującą listę dopuszczalnych podstaw pozbawienia wolności oraz że żaden przypadek pozbawienia wolności nie będzie zgodny z prawem, jeżeli nie zostanie dokonany w oparciu o jedną z takich podstaw (zob. między innymi Witold Litwa, cyt. powyżej, § 49; Saadi przeciwko Zjednoczonemu Królestwu [WI], nr 13229/03, § 43, ETPCz 2008 oraz Austin i Inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu [WI], nr 39692/09, 40713/09 i 41008/09, § 60, ETPCz 2012). Z celem tego przepisu, mianowicie zapewnieniem, że nikt nie zostanie pozbawiony wolności w sposób arbitralny, zgodna jest wyłącznie wąska interpretacja takich wyjątków (zob. między innymi, Shimovolos, cyt. powyżej, § 51).

66. Zgodnie z drugą alternatywą przepisu artykułu 5 ust. 1 lit. c), aresztowanie osoby może być uzasadnione „jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zagrożonego karą”. Zatem przepis artykułu 5 ust. 1 lit. c) nie dopuszcza zasady ogólnej prewencji skierowanej przeciwko osobie czy kategorii osób postrzeganych przez władze – prawidłowo bądź nieprawidłowo – jako niebezpieczne czy skłonne do czynności niezgodnych z prawem. Ta podstawa aresztowania umożliwia jedynie Umawiającym się Państwom stosowanie środka zapobiegania popełnieniu konkretnego i szczegółowego przestępstwa (zob. Guzzardi, cyt. powyżej, § 102; Ciulla przeciwko Włochom, 22 lutego 1989 r., § 40, Seria A nr 148 oraz Shimovolos, cyt. powyżej, § 54) w odniesieniu szczególnie do miejsca i czasu jego popełnienia, a także ofiary (ofiar) (zob. M. przeciwko Niemcom, nr 19359/04, §§ 89 i 102, ETPCz 2009). Powyższe wynika zarówno z zastosowania liczby pojedynczej („czyn zagrożony karą”) oraz z celu artykułu 5, to jest zapewnienia, by nikt nie został pozbawiony wolności w sposób arbitralny (zob. Guzzardi, cyt. powyżej, § 102oraz M. przeciwko Niemcom, cyt. powyżej, § 89).

67. Jak wynika z ustalonego orzecznictwa Trybunału tymczasowe aresztowanie w celu zapobieżenia popełnieniu przez jednostkę przestępstwa musi dodatkowo zostać „dokonane w celu postawienia jej przed właściwym organem”, który to wymóg charakteryzuje wszystkie kategorie osadzenia, o których mowa w artykule 5 ust. 1 lit. c) (zob. Lawless przeciwko Irlandii (nr 3), 1 lipca 1961 r., str. 51-53, § 14, Seria A nr 3 oraz mutatis mutandis, Engel i Inni, cyt. powyżej, § 69; i Jėčius przeciwko Litwie, nr 34578/97, §§ 50-51, ETPCz 2000–IX).

68. Przepis artykułu 5 ust. 1 lit. c) dopuszcza zatem pozbawienie wolności wyłącznie w związku z postępowaniem karnym (zob. Ječius, cyt. powyżej, § 50) i dotyczy aresztowania poprzedzającego proces sądowy (zob. Ciulla, cyt. powyżej, §§ 38-40). Wynika to jasno z jego treści, którą należy interpretować w związku z przepisem zarówno artykułu 5 ust. 1 lit. a), jak i ustępu 3, które wraz z nim stanowią integralną całość (zob. między innymi Ciulla, cyt. powyżej, § 38oraz Epple przeciwko Niemcom, nr 77909/01, § 35, 24 marca 2005 r.). Ustęp 3 artykułu 5 stanowi, że każdy zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami artykułu 5 ust. 1 lit. c) powinien zostać niezwłocznie postawiony przed sędzią – w każdych okolicznościach, o których mowa w tymże ustępie – i ma prawo być sądzony w rozsądnym terminie (zob. także Lawless (nr 3), cyt. powyżej, pp. 51–53, § 14 oraz Schwabe i M.G. przeciwko Niemcom, nr 8080/08 i 8577/08, § 72, ETPCz 2011 r. (fragmenty)).

69. Ponadto tymczasowe aresztowanie dozwolone jest na podstawie drugiej części artykułu 5 ust. 1 lit. b) „w celu zapewnienia wykonania” określonego w ustawie obowiązku. Powyższe dotyczy przypadków, w których prawo zezwala na tymczasowe aresztowanie osoby w celu spowodowania wykonania szczególnego i konkretnego obowiązku spoczywającego na tej osobie, a którego dotychczas nie spełniła (zob. między innymi Engel i Inni, cyt. powyżej, § 69; Guzzardi, cyt. powyżej, § 101; Ciulla, cyt. powyżej, § 36; Epple, cyt. powyżej, § 37; A.D. przeciwko Turcji, nr 29986/96, § 20, 22 grudnia 2005 r. oraz Lolova-Karadzhova przeciwko Bułgarii, nr 17835/07, § 29, 27 marca 2012 r.).

70. Szeroka interpretacja artykułu 5 ust. 1 lit b) miałaby konsekwencje niezgodne z pojęciem praworządności leżącej u podstaw Konwencji jako całości (zob. Engel i Inni, cyt. powyżej, § 69oraz Ilia Stefanov przeciwko Bułgarii, nr 65755/01, § 72, 22 maja 2008 r.). Zatem przepis ten nie uzasadnia, przykładowo, internowania o charakterze administracyjnym, którego celem jest spowodowanie wykonania przez obywatela ogólnego obowiązku przestrzegania prawa (zob. Engel i Inni, cyt. powyżej, § 69 oraz Schwabe i M.G., cyt. powyżej, § 73). Podobnie obowiązek niepopełnienia przestępstw w niedalekiej przyszłości nie może zostać uznany za wystarczająco konkretny i szczegółowy, by objęty został zakresem artykułu 5 ust. 1 lit. b), przynajmniej o ile nie nałożono szczegółowych wymogów, które nie zostały spełnione (zob. Schwabe i M.G., cyt. powyżej, § 82).

71. Aby przepis artykułu 5 ust. 1 lit. b) miał zastosowanie, zatrzymanie i aresztowanie muszą mieć na celu lub w bezpośredni sposób prowadzić do zapewnienia wykonania obowiązku i nie mogą mieć charakteru kary (zob. Johansen przeciwko Norwegii nr 10600/83, decyzja Komisji z dnia 14 października 1985 r., Decyzje i Raporty (DR) 44, par. 162; Vasileva przeciwko Danii, nr 52792/99, § 36, 25 września 2003 r.; Gatt przeciwko Malcie, nr 28221/08, § 46, ETPCz 2010 r.; Osypenko przeciwko Ukrainie, nr 4634/04, § 57, 9 listopada 2010 r. oraz Soare i Inni przeciwko Rumunii, nr 24329/02, § 236, 22 lutego 2011r.). Gdyby istniała możliwość rozszerzenia zakresu ust. 1 lit. b) tak, by obejmował on kary, kary takie pozbawiono by podstawowych gwarancji zawartych w ust. 1 lit. a) (zob. Engel i Inni, cyt. powyżej, § 69 oraz Johansen, cyt. powyżej, par. 162).

72. Ponadto wymaganym jest, by charakter obowiązku w rozumieniu artykułu 5 ust. 1 lit. b), którego wykonanie jest wymagane, był sam w sobie zgodny z Konwencją (zob. McVeigh, O’Neill i Evans przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, nr 8022/77, 8025/77 i 8027/77, raport Komisji z dnia 18 marca 1981 r., DR 25, par. 15, § 176oraz Johansen, cyt. powyżej, str. 162). Wraz z wypełnieniem odnośnego obowiązku istnieć przestaje podstawa tymczasowego aresztowania zgodna z przepisem artykułu 5 ust. 1 lit. b) (zob. Vasileva, cyt. powyżej, § 36; Epple, cyt. powyżej, § 37; Osypenko, cyt. powyżej, § 57; Sarigiannis przeciwko Włochom, nr 14569/05, § 43, 5 kwietnia 2011 r. oraz Lolova-Karadzhova, cyt. powyżej, § 29).

73. Wreszcie należy zachować równowagę pomiędzy znaczeniem w demokratycznym społeczeństwie zapewnienia niezwłocznego wykonania danego obowiązku oraz znaczeniem prawa do wolności (zob. Vasileva, cyt. powyżej, § 37; Epple, cyt. powyżej, § 37 oraz Gatt, cyt. powyżej, § 46). Przy określaniu takiej równowagi istotnymi czynnikami, które należy wziąć pod uwagę są charakter obowiązku wynikającego z odnośnych przepisów ustawodawstwa, w tym jego przedmiotu i celu, osoba zatrzymana oraz szczególne okoliczności prowadzące do aresztowania, a także czas jego trwania (zob. Vasileva, cyt. powyżej, §§ 37-38 z dalszymi odniesieniami; Iliya Stefanov, cyt. powyżej, § 72; Gatt, cyt. powyżej, § 46 oraz Soare i Inni, cyt. powyżej, § 236).

(iii) Zgodność z prawem tymczasowego aresztowania

74. Trybunał przypomina, że zgodnie z artykułem 5 ust. 1 Konwencji, pozbawienie wolności musi być „zgodne z prawem”, co obejmuje warunek, że musi zostać przeprowadzone „w trybie ustalonym przez prawo”. Zasadniczo Konwencja odwołuje się do prawa krajowego i wskazuje na obowiązek przestrzegania jego przepisów proceduralnych i materialnych, przy czym dodatkowo wymaga, by każdy przypadek pozbawienia wolności był zgodny z celem artykułu 5, to jest ochroną osób przez arbitralnością (zob. między innymi Witold Litwa, cyt. powyżej, §§ 72-73; i Vasileva, cyt. powyżej, § 32).

(b) Zastosowanie powyższych zasad w niniejszej sprawie

(i) Pozbawienie wolności

75. Po pierwsze Trybunał musi ustalić, czy zatrzymanie i odizolowanie skarżącego w kontekście meczu piłki nożnej w dniu 10 kwietnia 2004 r. stanowiło pozbawienie wolności dla celów artykułu 5 ust. 1. Trybunał zauważa, że skarżący został zatrzymany przez policję w pubie we Frankfurcie nad Menem około godziny 14.30, został mimo własnej woli doprowadzony na posterunek policji i zatrzymany do około godziny 18.30 w celu zapobieżenia popełnieniu przez niego przestępstwa. Uwzględniając własne orzecznictwo (zob. par. 64 powyżej) Trybunał stwierdza, że mimo stosunkowo krótkiego czasu trwania tymczasowego aresztowania, skarżący został w ten sposób pozbawiony wolności w rozumieniu artykułu 5 ust. 1. Rząd nie zakwestionował tego stwierdzenia.

(ii) Podstawy tymczasowego aresztowania

76. Tymczasowe aresztowanie było uzasadnione wyłącznie, jeżeli było zgodne z jedną z dopuszczalnych podstaw pozbawienia wolności wymienionych w artykule 5 ust. 1 lit. a) do f).

(a) Uzasadnienie w kontekście artykułu 5 ust. 1 lit. c)

77. Jako że Rząd wskazał przede wszystkim na zgodność zatrzymania skarżącego w celach prewencyjnych z przepisem artykułu 5 ust. 1 lit. c), Trybunał w pierwszej kolejności zbada zgodność z podstawą tymczasowego aresztowania wskazaną w tymże punkcie.

78. Strony zgadzają się, że w czasie zatrzymania skarżący nie popełnił przestępstwa karnego w rozumieniu prawa niemieckiego. A zatem nie został zatrzymany na podstawie „uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zagrożonego karą” w rozumieniu pierwszej alternatywy artykułu 5 ust. 1 lit. c). Jednakże druga alternatywa określona w artykule 5 ust. 1 lit. c) dopuszcza aresztowanie osoby także „w celu zapobieżenia popełnieniu takiego czynu”. Skarżący zakwestionował w szczególności, że w okolicznościach sprawy policja mogła w sposób uzasadniony uznać aresztowanie skarżącego za niezbędne w celu zapobieżenia popełnieniu przestępstwa.

79. Trybunał zauważa, że policja z Frankfurtu nad Menem oparła ocenę na faktach wskazujących, że skarżący organizował i zamierzał wziąć udział w bójce pseudokibiców, a zatem przygotowywał się do popełnienia przestępstw, w tym między innymi naruszenia nietykalności cielesnej oraz zakłócania spokoju. Niezależnie od informacji dotyczących skarżącego wprowadzonych do policyjnych baz danych, policja we Frankfurcie nad Menem została powiadomiona przez policję z Bremy, że ta ostatnia, na podstawie obserwacji skarżącego na przestrzeni kilku lat, uważa skarżącego za przywódcę grupy pseudokibiców gotowych do użycia przemocy. W trakcie przeszukiwania grupy kibiców piłki nożnej na dworcu głównym we Frankfurcie nad Menem policja znalazła u członków grupy skarżącego pewną liczbę przedmiotów używanych zazwyczaj podczas bójek pseudokibiców. Później widziano skarżącego, jak rozmawiał w pubie z pseudokibicem z Frankfurtu nad Menem. Pomimo polecenia policji, by pozostać w grupie, która miała zostać doprowadzona na stadion piłki nożnej w celu zapobieżenia organizacji bądź rozpoczęcia bójki pseudokibiców, skarżący odłączył się od grupy i ukrył się w damskiej toalecie. W trakcie postępowania przed sądami krajowymi nie udowodniono, że skarżący przedstawił policjantom, którzy w odnośnym czasie tam go znaleźli, wiarygodne wyjaśnienie, dlaczego tam poszedł (przykładowo zły stan toalety męskiej). Kiedy w tymże czasie zadzwonił telefon komórkowy skarżącego, wyświetliło się nazwisko osoby z Frankfurtu nad Menem.

80. Trybunał jest usatysfakcjonowany, że – w niniejszych okolicznościach – policja we Frankfurcie nad Menem, która nie opierała swoich ustaleń na wpisach dotyczących skarżącego w policyjnej bazie danych osób gotowych do stosowania przemocy w kontekście wydarzeń sportowych (zob. par. 24 powyżej), posiadała wystarczające fakty i informacje, które przekonałyby obiektywnego obserwatora, że skarżący planował zorganizowanie i uczestnictwo w bójce pseudokibiców we Frankfurcie nad Menem lub jego okolicach, w trakcie której popełnione zostałyby konkretne i szczegółowe przestępstwa karne, mianowicie naruszenie nietykalności cielesnej i zakłócenie spokoju (zob. a contrario sprawa Shimovolos, cyt. powyżej, § 55, gdzie niejasne odwołanie do „czynów o charakterze ekstremistycznym”, jakie miały zostać popełnione przez aktywistę praw człowieka, który zamierzał wziąć udział w akcji opozycji, nie zostały uznane za wystarczające, by spełnić wymogi artykułu 5 ust. 1 lit. c)). A zatem tymczasowe aresztowanie skarżącego można zaklasyfikować jako przeprowadzone „w celu zapobieżenia popełnieniu takiego czynu”.

81. Odnośnie kwestii, czy aresztowanie skarżącego było „w uzasadniony sposób uważane za konieczne” (definicja „uzasadnienia” zob. mutatis mutandis, Fox, Campbell i Hartley przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, 30 sierpnia 1990 r., § 32, Seria A nr 182; O’Hara przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, nr 37555/97, § 34, ETPCz 2001–Xoraz Labita przeciwko Włochom [WI], nr 26772/95, § 155, ETPCz 2000–IV) w celu zapobieżenia popełnieniu takich przestępstw, Trybunał zauważa, że z doświadczeń policji wynika, iż bójki pseudokibiców organizowane są zazwyczaj z wyprzedzeniem, lecz nie odbywają się na stadionach ani w ich pobliżu. Trybunał jest zatem przekonany, że konfiskata telefonu oraz ewentualne odseparowanie skarżącego od grupy mogły nie być same w sobie wystarczające w celu uniemożliwienia mu zorganizowania bójki, ponieważ skarżący mógł mieć dostęp do innego telefonu. Ponadto tymczasowe aresztowanie trwało około czterech godzin i zakończyło się już około godziny po zakończenia meczu piłki nożnej, gdy pseudokibice opuścili stadion i jego okolice, w związku z czym organizacja bójki stała się nieprawdopodobna. W niniejszych okolicznościach policja mogła w uzasadniony sposób uznać, że tymczasowe aresztowanie skarżącego na stosunkowo krótki czas jest niezbędne, by zapobiec popełnieniu przez niego przestępstwa (zob. a contrario Schwabe i M.G., cyt. powyżej, §§ 76-78).

82. Trybunał przypomina jednakże, iż zgodnie z przepisem artykułu 5 ust. 1 lit. c) oraz ust. 3 aresztowanie osoby w celu zapobieżenia popełnieniu przestępstwa musi być dodatkowo przeprowadzone „w celu postawienia przed właściwym organem” oraz że osoba taka „ma prawo być sądzona w rozsądnym terminie”. Zatem, jak wynika z ustalonego orzecznictwa druga alternatywa przepisu artykułu 5 ust. 1 lit. c) dotyczy wyłącznie tymczasowego aresztowania, nie zaś zatrzymania w celach prewencyjnych, w którym to przypadku dana osoba nie jest podejrzana o popełnienie przestępstwa karnego (zob. par. 66-68 powyżej).

83. Zważywszy na podstawę prawną tymczasowego aresztowania skarżącego, tj. art.32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji, który to przepis ma na celu wyłącznie zapobieganie, a nie ściganie przestępstw – oraz na podstawy wskazane przez władze krajowe i sądy w odniesieniu do zatrzymania skarżącego, jest oczywistym, że tymczasowe aresztowanie miało od początku charakter czysto prewencyjny. Jak zauważono powyżej, istotnie w niniejszej sprawie bezsprzecznym jest, że skarżący nie był podejrzany o popełnienie czynu zagrożonego karą, ponieważ zgodnie z prawem niemieckim przygotowanie nie podlega karze. Zatrzymanie przez policję miało na celu (prewencyjne) zapewnienie, że skarżący nie popełni przestępstw podczas bójki pseudokibiców mającej nastąpić w niedalekiej przyszłości. Skarżący miał zostać zwolniony po wygaśnięciu ryzyka zaistnienia bójki, a zatem celem tymczasowego aresztowania skarżącego nie było postawienie go przed sędzią w kontekście aresztowania poprzedzającego proces i wszczęcia sprawy karnej.

84. Trybunał zauważa, że Rząd wskazał na potrzebę weryfikacji orzecznictwa Trybunału w odniesieniu do zakresu artykułu 5 ust. 1 lit. c) w tym względzie. Trybunał zgadza się z Rządem, iż treść drugiej alternatywy artykułu 5 ust. 1 lit. c) w zakresie, w jakim zezwala na aresztowanie, „jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zagrożonego karą”, objęłaby zatrzymanie w celach czysto prewencyjnych w związku z zapobieganiem popełnieniu szczegółowych poważnych przestępstw, których dotyczy niniejsza sprawa.

85. Jednakże takiej interpretacji nie można by pogodzić z całością treści artykułu 5 ust. 1 lit. c) ani z systemem ochrony ustanowionym na podstawie artykułu 5 jako całości. Zgodnie z przepisem artykułu 5 ust. 1 lit. c) aresztowanie osoby w celu zapobieżenia popełnieniu przestępstwa musi być przeprowadzone „w celu postawienia przed właściwym organem”, a zgodnie z artykułem 5 ust. 3 osoba taka „ma prawo być sądzona w rozsądnym terminie”. Trybunał wielokrotnie potwierdzał w swoim orzecznictwie, że w konsekwencji druga alternatywa artykułu 5 ust. 1 lit. c) obejmuje wyłącznie pozbawienie wolności w związku z postępowaniem karnym. W szczególności, przeciwnie do oświadczenia Rządu, termin „rozprawa” nie odnosi się do decyzji sądowej dotyczącej zgodności z prawem zatrzymania przez policję w celach prewencyjnych. Postępowanie tego rodzaju stanowi przedmiot artykułu 5 ust. 4.

86. W dalszej kolejności Trybunał zauważa, że przeciwnie do opinii Rządu druga alternatywa przepisu artykułu 5 ust. 1 nie może zostać uznana za zbyteczną w stosunku do pierwszej alternatywy tegoż przepisu (tymczasowe aresztowanie na podstawie „uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zagrożonego karą”). Istnieje możliwość nakazania aresztowania zgodnie z przepisem artykułu 5 ust. 1 lit. c) w szczególności względem osoby, która wykonała czynności w zakresie przygotowania do popełnienia przestępstwa w celu zapobieżenia popełnienia przez nią takiego czynu. Dla celów artykułu 5 ust. 3 osoba może także zostać postawiona przed sędzią w ramach procesu karnego w związku z przygotowaniem do popełnienia przestępstwa, które podlega karze.

87. Trybunał zwraca następnie uwagę na argument Rządu, iż obowiązek Państwa z tytułu artykułu 2 i artykułu 3 Konwencji w zakresie ochrony społeczeństwa przed przestępstwami powinien zostać uwzględniony w interpretacji artykułu 5 ust. 1 oraz uzasadniać dopuszczenie zatrzymania policyjnego w celach prewencyjnych na podstawie tegoż przepisu. Trybunał przypomina, że w tym względzie Konwencja zobowiązuje władze Państwa do podjęcia uzasadnionych kroków w ramach posiadanych uprawnień w celu zapobiegania zagrożeniom życia czy przemocy, o których posiadały bądź powinny były posiadać wiedzę, lecz nie zezwala Państwu na ochronę jednostek przed popełnieniem czynów przestępczych przez inne osoby przy zastosowaniu środków stanowiących naruszenie praw takiej osoby wynikających z Konwencji, w szczególności prawa do wolności zagwarantowanego przepisem artykułu 5 ust. 1. Można zatem stwierdzić, że przepis ten zawiera wszystkie podstawy, na których jednostka może zostać pozbawiona wolności w interesie publicznym, w tym w interesie ochrony społeczeństwa przed przestępczością (zob. Jendrowiak przeciwko Niemcom, nr 30060/04, §§ 37-38, 14 kwietnia 2011 r.). Obowiązki Państwa z tytułu różnych artykułów Konwencji nie uzasadniają jednakże innej lub szerszej interpretacji dopuszczalnych podstaw pozbawienia wolności, których wyczerpującą listę zawarto w artykule 5 ust. 1.

88. Trybunał jest świadom znaczenia – w niemieckim systemie prawnym – zatrzymania policyjnego w celach prewencyjnych w celu zapobiegania zagrożeniom życia i zdrowia potencjalnych ofiar lub istotnym stratom materialnym, w szczególności w sytuacjach wymagających utrzymania porządku podczas imprez masowych z udziałem dużych grup ludzi, na które zwrócił uwagę Rząd (zob. par. 54 powyżej). Trybunał przypomina, że artykułu 5 nie można interpretować w taki sposób, by uniemożliwić policji wykonywanie obowiązków w zakresie utrzymania porządku i ochrony społeczeństwa – pod warunkiem, że są one zgodne z podstawową zasadą artykułu 5, to jest ochroną jednostki przed arbitralnością (zob. Austin i Inni, cyt. powyżej, § 56).

89. Niemniej jednak, jak wskazano powyżej, z ustalonej interpretacji artykułu 5 ust. 1 lit. c) przez Trybunał wynika, iż nie można uzasadnić aresztowania skarżącego w świetle tego przepisu Trybunał twierdzi jednakże, iż artykuł 5 ust. 1 Konwencji, a w szczególności lit. b) może obejmować zatrzymanie w celach prewencyjnych w określonych okolicznościach w nim wskazanych.

(β) Uzasadnienie w kontekście artykułu 5 ust. 1 lit. b)

90. Trybunał musi zatem zbadać, czy – jak twierdzi Rząd – tymczasowe aresztowanie skarżącego było uzasadnione na podstawie drugiego członu artykułu 5 ust. 1 lit. b) „w celu zapewnienia wykonania określonego w ustawie obowiązku”. Jak ustalono w orzecznictwie Trybunału (zob. par. 69 powyżej), aresztowanie musi koniecznie odbywać się w oparciu o dopuszczalną podstawę pozbawienia wolności, po pierwsze, prawo musi zezwalać na aresztowanie danej osoby w celu spowodowania wykonania przez tę osobę spoczywającego na niej szczegółowego i konkretnego obowiązku, którego dotychczas nie wykonała.

91. Trybunał zauważa w tym względzie, że tymczasowe aresztowanie skarżącego zostało dokonane na podstawie nakazu policji zgodnie z art. 32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji. Zgodnie z tym postanowieniem policja była uprawniona, w ramach środka zapobiegania wystąpieniu zagrożenia w niedalekiej przyszłości do zatrzymania osoby, jeżeli było to konieczne w celu zapobieżenia popełnieniu przestępstwa o istotnym znaczeniu dla społeczeństwa (zob. par. 33 powyżej). W niniejszej sprawie policja zatrzymała skarżącego w celu zapobieżenia zorganizowaniu przez niego bójki pomiędzy pseudokibicami z Bremy i z Frankfurtu nad Menem w kontekście meczu piłki nożnej w dniu 10 kwietnia 2004 r. na obszarze miasta Frankfurt lub w jego pobliżu oraz popełnieniu czynów zagrożonych karą, w tym naruszenia nietykalności i zakłócenia spokoju podczas bójki.

92. Przy rozstrzyganiu, czy taki spoczywający na skarżącym obowiązek – obowiązek zachowania spokoju poprzez nieorganizowanie i nieuczestnictwo w bójce pseudokibiców w danym czasie i miejscu – może zostać uznany za wystarczająco „szczegółowy i konkretny” dla celów przepisu artykułu 5 ust. 1 lit. b), Trybunał uwzględni obowiązki, które uprzednio uznał za objęte zakresem tej właśnie podstawy aresztowania. Przykładowo Trybunał stwierdził, że obowiązek przestrzegania zakazu pobytu w określonym miejscu stanowił co do zasady obowiązek objęty zakresem tego postanowienia (zob. Epple, cyt. powyżej, §§ 36-38). Podobnie Trybunał uznał, że ustawowy obowiązek składania zeznań w charakterze świadka był wystarczająco szczegółowy i konkretny dla celów artykułu 5 ust. 1 lit. b), a zatem istniała możliwość egzekwowania tego obowiązku poprzez zatrzymanie na posterunku policji (zob. w szczególności Iliya Stefanov, cyt. powyżej, §§ 73-75 oraz Soare i Inni, cyt. powyżej, §§ 234-239). Podobnie w przypadku aresztowania dokonanego w celu zapewnienia wykonania określonego w ustawie obowiązku podawania policji własnej tożsamości (zob. między innymi Vasileva, cyt. powyżej, §§ 35, 38; Novotka, cyt. powyżej i Sarigiannis, cyt. powyżej, §§ 42-44) oraz (proporcjonalnego) aresztowania w celu zapewnienia obecności jednostki na rozprawie sądowej (zob. Lolova-Karadzhova, cyt. powyżej, §§ 31-32). Ponadto Trybunał stwierdził, że obowiązki odbycia wojskowej służby zastępczej (zob. Johansen, cyt. powyżej, par. 162) czy płatności poręczenia w przypadku naruszenia warunków zwolnienia za kaucja (zob. Gatt, cyt. powyżej, § 47) są wystarczająco konkretne i szczegółowe, by zostały objęte zakresem przepisu artykułu 5 ust. 1 lit. b).

93. W opinii Trybunału przykłady te wskazują, że „obowiązek” wynikający z przepisu artykułu 5 ust. 1 lit. b) musi być bardzo ściśle zdefiniowany. Zatem obowiązek, którego dotyczy niniejsza sprawa, mianowicie, obowiązek zachowania spokoju poprzez niepopełnienie przestępstwa może zostać uznany za „szczegółowe i konkretne” dla celów tego przepisu, jeżeli w wystarczający sposób określono miejsce i czas popełnienia przestępstwa w niedalekiej przyszłości oraz jego potencjalną ofiarę (potencjalne ofiary). Trybunał sądzi, iż w niniejszej sprawie tak właśnie się stało. Należało zapobiec zaaranżowaniu przez skarżącego bójki pomiędzy pseudokibicami z Bremy i Frankfurtu nad Menem w ciągu godzin przed, podczas lub po meczu piłki nożnej w dniu 10 kwietnia 2004 r. na terenie miasta Frankfurt bądź w jego pobliżu oraz popełnieniu przestępstw, w tym naruszenia nietykalności cielesnej i zakłócenia spokoju w trakcie bójki.

94. Ponadto przed dokonaniem tymczasowego aresztowania skarżący musiał nie wykonać swego obowiązku zachowania spokoju poprzez niepopełnienie szczegółowego i konkretnego przestępstwa. W sprawach dotyczących obowiązku tego typu wystarczy, jeżeli skarżący podjął wyraźne i konkretne kroki wskazujące, że nie wypełni swego obowiązku. Trybunał uważa, że wymóg ten posiada szczególną wagę w kontekście obowiązku powstrzymania się od wykonania jakiejś czynności, jak w przypadku niniejszej sprawy, w odróżnieniu od obowiązku wykonania konkretnej czynności (przykładowo opuszczenie miejsca, stawienie się w sądzie, złożenie zeznań w charakterze świadka lub podanie własnej tożsamości). Zgodnie z celem artykułu 5, aby zapewnić, że jednostki nie są w takich okolicznościach aresztowane w sposób arbitralny, niezbędnym jest – przed stwierdzeniem, czy dana osoba nie wykonała swego obowiązku – by osoba ta została powiadomiona o szczegółowo określonej czynności, od której powinna się powstrzymać oraz by osoba ta wykazała, że nie zamierza powstrzymać się od wykonania tejże czynności.

95. W niniejszej sprawie – przed zatrzymaniem – policja nakazała skarżącemu, by nie opuszczał grupy kibiców piłki nożnej, z którymi podróżował z Bremy i których policja miała eskortować na stadion piłki nożnej. Następnie w jednoznaczny sposób poinformowano skarżącego o konsekwencjach niespełnienia tego nakazu, ponieważ policja oświadczyła, że każda osoba, która opuści grupę, zostanie zatrzymana. Ponadto grupa była eskortowana już podczas podróży pociągiem z Bremy do Frankfurtu, a jej członkowie zostali przeszukani na dworcu głównym we Frankfurcie nad Menem, gdzie znaleziono przy nich przedmioty zwyczajowo używane podczas bójek pseudokibiców. Trybunał stwierdza, że w ten sposób skarżący został powiadomiony o fakcie, iż policja zamierza zapobiec bójce pseudokibiców oraz że spoczywał na nim szczegółowy obowiązek powstrzymania się od aranżowania i/lub uczestnictwa w bójce na obszarze miasta Frankfurt lub w jego pobliżu we wskazanym dniu (por. a contrario, Schwabe i M.G., cyt. powyżej, § 82).

96. W dalszej kolejności Trybunał przyjmuje, że władza krajowe mogły w uzasadniony sposób uznać, iż skarżący – podejmując próbę ucieczki spod nadzoru policji oraz nawiązując kontakt z pseudokibicem z Frankfurtu nad Menem – zamierzał zorganizować bójkę pseudokibiców. Podejmując takie wyraźne i konkretne kroki bądź działania o charakterze przygotowania, skarżący wykazał, że nie zamierza wykonać swego obowiązku zachowania spokoju poprzez powstrzymanie się od aranżowania i/lub uczestnictwa w określonej bójce.

97. Po drugie Trybunał musi sprawdzić, czy aresztowanie skarżącego miało na celu lub bezpośrednio przyczyniło się do zapewnienia wykonania obowiązku i nie miało charakteru kary. Trybunał stwierdza, że aresztowanie skarżącego istotnie miało na celu zapobieżenie zaaranżowania przez niego oraz uczestnictwa w bójce pseudokibiców. Odseparowanie go od obu grup pseudokibiców poprzez zatrzymanie oraz brak możliwości kontaktu z którymkolwiek spośród ich członków uniemożliwiły mu popełnienie naruszenia nietykalności cielesnej oraz zakłócenia spokoju lub też podżegania innych do popełnienia takich czynów w dniu 10 kwietnia 2004 r. W dalszej kolejności Trybunał zauważa, że podstawę prawną nakazu zatrzymania skarżącego stanowiły przepisy ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji, która określa uprawnienia policji Hesji w zakresie wykonywania obowiązku zapobiegania zagrożeniom dla bezpieczeństwa i porządku publicznego (zob. par. 30 i 33 powyżej). Zatem policja nie działała na podstawie przepisów kodeksu karnego czy kodeksu postępowania karnego w celu ścigania przestępstw. Ponadto Trybunał zauważa, że nie wszczęto względem skarżącego dochodzenia w odniesieniu do działań podjętych przez niego w dniu 10 kwietnia 2004 r. Zatem tymczasowe aresztowanie skarżącego nie miało charakteru kary.

98. Po trzecie Trybunał stwierdza, że charakter obowiązku, którego wykonanie starano się zapewnić – mianowicie obowiązku niearanżowania i nieuczestnictwa w bójkach pseudokibiców w danym miejscu i czasie oraz niepopełnienia przestępstwa naruszenia nietykalności cielesnej i zakłócenia spokoju podczas takich bójek – był sam w sobie zgodny z Konwencją.

99. Po czwarte, aby dany obowiązek spełniał wymogi drugiego członu artykułu 5 ust. 1 lit. b), podstawa zatrzymania przestaje istnieć wraz z wykonaniem odnośnego obowiązku. W niniejszej sprawie skarżący miał obowiązek niepopełnienia przestępstw naruszenia nietykalności cielesnej i zakłócenia spokoju podczas aranżowanej przez skarżącego bójki pomiędzy pseudokibicami z Bremy i Frankfurtu nad Menem w godzinach przed, podczas i po meczu piłki nożnej w dniu 10 kwietnia 2004 r. na terenie miasta Frankfurt lub w jego pobliżu.

100. Trybunał zauważa, że w przypadku obowiązku niepopełnienia szczegółowo określonego czynu w określonym czasie i miejscu – w przeciwieństwo do obowiązku wykonania określonej czynności – skarżącemu trudno udowodnić przed upływem czasu, w którym przestępstwo miało zostać popełnione, że taki obowiązek wykonał. Dla celów artykułu 5 ust. 1 lit. b) obowiązek taki musi zostać uznany za „wykonany” najpóźniej w chwili, gdy przestał istnieć na skutek upływu czasu, w którym popełnione miało zostać określone przestępstwo. Trybunał nie wyklucza, że w zależności od okoliczności sprawy, osoba mogłaby wykazać przed czasem popełnienia przestępstwa, że już nie zamierza go popełnić – przykładowo poprzez zgłoszenie zamiaru opuszczenia i niezbliżania się do miejsca popełnienia planowanego przestępstwa oraz przedstawienie dowodów takiego zamiaru. W takich okolicznościach aresztowanie takiej osoby musiałoby zostać niezwłocznie zakończone, aby zapewnić spełnienie wymogu artykułu 5 ust. 1 lit. (b). Jednakże w niniejszej sprawie nic nie wskazuje, by w czasie zatrzymania skarżący wykazał gotowość wykonania swego obowiązku zachowania spokoju poprzez niearanżowanie i/lub nieuczestnictwo w bójce pseudokibiców. W konsekwencji, w niniejszych okolicznościach należy uznać, że „obowiązek” skarżącego został „wykonany” dla celów przepisu artykułu 5 ust. 1 lit. b) w tym zakresie, że przestał istnieć wraz z zakończeniem meczu piłki nożnej oraz rozproszeniem się pozostałych pseudokibiców piłki nożnej tak, że nie było możliwości zorganizowania bójki we Frankfurcie. W tym momencie skarżący powinien zostać zwolniony i tak się stało.

101. Wreszcie Trybunał musi rozstrzygnąć, czy zachowano należną równowagę pomiędzy znaczeniem w demokratycznym społeczeństwie zapewnienia niezwłocznego wykonania obowiązku, o którym mowa w niniejszej sprawie oraz znaczeniem prawa do wolności (zob. par. 73 powyżej). Trybunał uznaje, że obowiązek skarżącego niearanżowania i nieuczestnictwa w bójkach pseudokibiców, podczas których z zasady na znaczną skalę popełniano przestępstwa naruszenia nietykalności cielesnej i zakłócenia spokoju, co stanowiło znaczące zagrożenie dla bezpieczeństwa postronnych osób trzecich, był ważnym obowiązkiem spoczywającym na skarżącym w interesie publicznym. Rząd podkreślił – a skarżący nie kwestionował tego twierdzenia – że w dzisiejszych czasach policja ma obowiązek zapobiegania bójkom pseudokibiców zarówno podczas cotygodniowych meczy niemieckiej Federalnej Ligi Piłki Nożnej oraz podczas mistrzostw piłki nożnej (zob. par. 54 powyżej). Zatem w okolicznościach niniejszej sprawy obowiązek niezakłócania spokojnego przebiegu takich wydarzeń sportowych z udziałem dużej liczby widzów oraz ochrony społeczeństwa przez zagrożeniami, szczególnie naruszeniem nietykalności cielesnej był obowiązkiem istotnym.

102. Ponadto Trybunał jest usatysfakcjonowany, że skarżący, który w czasie zatrzymania był człowiekiem trzydziestopięcioletnim, mógł zostać w uzasadniony sposób uznany przez policję za przywódcę grupy pseudokibiców z Bremy oraz że wykazał brak chęci wykonania swego obowiązku zachowania spokoju poprzez nieorganizowanie bójki z pseudokibicami drużyny przeciwnej. W odniesieniu do kilkugodzinnego czasu trwania zatrzymania skarżącego Trybunał, powołując się na dokonane powyżej ustalenia (zob. par. 81), stwierdza, że skarżący nie był aresztowany przez czas dłuższy niż konieczny w celu zapobieżenia podjęciu przez niego dalszych kroków w celu zaaranżowania bójki pseudokibiców na terenie bądź w okolicach Frankfurtu nad Menem w dniu 10 kwietnia 2004 r. Zatem zatrzymanie skarżącego w niniejszej sprawie było proporcjonalne do celu zapewnienia niezwłocznego wykonania przez skarżącego spoczywającego na nim obowiązku.

103. W związku z powyższym pozbawienie skarżącego wolności było uzasadnione w kontekście drugiego członu artykułu 5 ust. 1 lit. b).

(iii) Zgodność z prawem tymczasowego aresztowania

104. W dalszej kolejności Trybunał uznaje, że tymczasowe aresztowanie skarżącego na podstawie art. 32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji było zgodne z prawem i wykonane zgodnie w trybie ustalonym przez prawo krajowe. W istocie strony nie kwestionowały tego faktu.

(iv) Konkluzja

105. Z uwzględnieniem powyższego Trybunał stwierdza, że tymczasowe aresztowanie skarżącego było zgodne z przepisem artykułu 5 ust. 1 lit. b), a zatem nie doszło do naruszenia artykułu 5 ust. 1 Konwencji.

II. ZARZUT NARUSZENIA ARTYKUŁU 6 KONWENCJI

106. W dalszej kolejności skarżący sformułował zarzut naruszenia prawa do rzetelnego i publicznego procesu w rozsądnym terminie w związku z nieuzasadnionym i niezgodnym z prawem wpisem do bazy danych policji w Bremie jako osoby gotowej do użycia przemocy w kontekście wydarzeń sportowych. Skarżący powołał się na artykuł 6 Konwencji.

107. Trybunał zauważa, że skarżący, jak wskazywał Administracyjny Sąd Apelacyjny Hesji (zob. par. 24 powyżej), nie wszczął postępowania przed sądem w odniesieniu do wpisu do bazy danych policji w Bremie przed tymże właściwym organem. W konsekwencji ta część skargi musi zostać odrzucona z tytułu niewyczerpania krajowych środków odwoławczych zgodnie z artykułem 35 ust. 1 i ust. 4 Konwencji.

Z TYCH PRZYCZYN TRYBUNAŁ JEDNOMYŚLNIE

1. Uznaje skargę dotyczącą naruszenia artykułu 5 Konwencji w części dotyczącej zatrzymania prewencyjnego skarżącego za dopuszczalną, natomiast pozostałą część skargi za niedopuszczalną;

2. Uznaje, że nie doszło do naruszenia artykułu 5 ust. 1 Konwencji;

Sporządzono w języku angielskim i obwieszczono pisemnie w dniu 7 marca 2013 r., zgodnie z artykułem 77 §§ 2 i 3 Regulaminu Trybunału.

Claudia Westerdiek Mark Villiger
Kanclerz Przewodniczący

Zgodnie z postanowieniami artykułu 45 § 2 Konwencji oraz art. 74 § 2 Regulaminu Trybunału do wyroku załączono odrębne zdanie Sędziów Lemmensa i Jäderbloma.

M.V.
C.W.

ZDANIE ODRĘBNE SĘDZIÓW LEMMENSA I JÄDERBLOMA

1. Głosowaliśmy wspólnie z Izbą za uznaniem, że nie doszło do naruszenia artykułu 5 ust. 1 Konwencji. Nie podzielamy jednakże uzasadnienia wyroku. Inaczej niż większość sądzimy, że artykuł 5 ust. 1 lit. b) Konwencji nie ma zastosowania do tymczasowego aresztowania skarżącego. Inaczej niż większość sądzimy również, że tymczasowe aresztowanie skarżącego można uzasadnić w świetle artykułu 5 ust. lit c) Konwencji. Paradoksalnie nasze ogólne konkluzje są zbieżne.

2. Punktem wyjścia do naszej analizy stanowią fakty sprawy.

Skarżący został zatrzymany i przebywał w areszcie przez około 4 godziny. Nie sporządzono pisemnego nakazu zawierającego podstawę zatrzymania. Jednakże, kiedy komendant policji we Frankfurcie nad Menem zbadał skargę skarżącego, stwierdził, że tymczasowe aresztowanie odbyło się na podstawie art. 32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji (zob. par. 15 wyroku).

Punkt 32 § 1 stanowi, co następuje:

„1. Władze policyjne mają prawo aresztowania osoby, w przypadku, gdy

...

jest to niezbędne w celu zapobiegania („ verhindern”) popełnieniu bądź dalszemu popełnianiu w niedalekiej przyszłości czynów przestępczych lub wykroczeń porządkowych o istotnym znaczeniu dla społeczeństwa,

jest to niezbędne w celu wdrożenia środków podjętych na podstawie art. 31 lub

...”

Art. 31, do którego odnosi się przepis art. 32 § 1 nr 3, dotyczy zakazów pobytu w określonym miejscu („ Platzverweisung”). Uprawnia on właściwe władze, w tym policję, do nałożenia na jednostkę zakazu pobytu lub wstępu na określony obszar w celu zapobiegania zagrożeniom (§ 1). Te same organa mają prawo zakazania jednostce wstępu na określony obszar w ramach gminy lub pozostania na tymże obszarze, jeżeli istnieją podstawy, by sądzić, że dana osoba popełni na tym obszarze czyn przestępczy (§ 3).

Skarżący został zatrzymany wyłącznie na podstawie przepisu art. 32 § 1 pkt 2. Na żadnym etapie postępowania krajowego nie powołano się na przepis punktu 3 art. 32 § 1. Stwierdzamy, że skarżący został tymczasowo aresztowany w celu zapobieżenia popełnieniu przez niego szczegółowo określonych przestępstw karnych czy wykroczeń porządkowych, mianowicie takich, które zostałyby popełnione w trakcie bójki pomiędzy pseudokibicami z Bremy i z Frankfurtu nad Menem (zob. par. 91). Skarżący nie został tymczasowo aresztowany w celu wykonania postanowienia, z którego wynikałoby, że otrzymał zakaz wstępu na stadion piłkarski. Nie został także aresztowany na podstawie samego faktu opuszczenia grupy znajdującej się pod nadzorem policji i w drodze na stadion.

Na podstawie tych faktów zamierzamy zbadać, czy aresztowanie skarżącego może zostać uzasadnione w kontekście artykułu 5 ust. 1 Konwencji.

3. Rozpoczniemy od przepisu uznanego przez większość za mający zastosowanie w niniejszej sprawie, mianowicie od artykułu 5 ust. 1 lit. b). Przepis ten dopuszcza pozbawienie wolności, jeżeli jest to „zgodne z prawem zatrzymanie lub aresztowanie osoby (...) w celu zapewnienia wykonania określonego w ustawie obowiązku”.

Większość uważa, że na skarżącym spoczywał szczegółowy i konkretny obowiązek niepopełniania czynów przestępczych polegających na organizowaniu i uczestnictwie w bójce pseudokibiców w określonym czasie i miejscu (par. 92 i 93). Przeciwstawiając się nakazowi policji, by pozostać z grupą kibiców piłki nożnej, do której należał, skarżący nie wykonał swego obowiązku (zob. par. 95). Zdaniem większości obowiązek prawny wynikał z przepisu art. 32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji (par. 91).

Zgadzamy się z ustaleniem większości, iż policja zatrzymała skarżącego w celu zapobieżenia popełnieniu przez niego przestępstw bądź wykroczeń porządkowych oraz że podstawą prawną zatrzymania były przepisy ustawy Hesji. Nie możemy jednakże przyjąć, że w związku z powyższym pozbawienie skarżącego wolności zostało dokonane w celu zapewnienia wykonania określonego w ustawie obowiązku w rozumieniu artykułu 5 ust. 1 lit. b) Konwencji.

Opieramy nasze zdanie na tym, że obowiązująca w Hesji ustawa nie określa żadnych obowiązków, których skarżący nie wykonał. Mimo faktu szczegółowego nakazania skarżącemu przez policję powstrzymania się przed aranżowaniem bójki oraz pozostania w grupie kibiców, obowiązek niepopełniania przestępstw karnych czy wykroczeń porządkowych (zob. art. 32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji) jest w naszej opinii zbyt ogólny dla celów artykułu 5 ust. 1 lit. b) Konwencji. Ustawa powinna określać szczegółowy i konkretny obowiązek oraz brak wykonania takiego szczegółowego i konkretnego obowiązku. „Ogólny obowiązek przestrzegania prawa” nie jest takim obowiązkiem szczegółowym i konkretnym ( Engel i Inni przeciwko Holandii, 8 czerwca 1976 r., str. 28, § 69, Seria A nr 22). Wszystkie wskazane w par. 92 wyroku przykłady w orzecznictwie Trybunału dotyczą obowiązków wykonania szczegółowo określonych czynności. Zgodnie z naszą najlepszą wiedzą Trybunał nigdy nie twierdził, że obowiązek powstrzymania się od popełniania czynów przestępczych mógł stanowić „obowiązek” w rozumieniu artykułu 5 ust. 1 lit. b) Konwencji. Większość w istotnym stopniu rozszerzyła zakres tego przepisu, uznając, że obowiązek niepopełniania czynów przestępczych w niedalekiej przyszłości, w odróżnieniu od obowiązku przestrzegania szczegółowego środka, który został nakazany, jest obowiązkiem, który w przypadku niewykonania – a w przedmiotowej sprawie w przypadku jedynie ryzyka niewykonania - jest objęty zakresem tego przepisu (por. Schwabe i M.G. przeciwko Niemcom, nr 8080/08 i 8577/08, § 82, 1 grudnia 2011 r.). Sądzimy podobnie jak Trybunał uznał w sprawie Engel, że „tak szeroka interpretacja miałaby konsekwencje niezgodne z pojęciem praworządności leżącej u podstaw Konwencji jako całości” ( ibid., str. 28, § 69).

Sprawy przedstawiałyby się inaczej, gdyby wydano szczegółowy zakaz przebywania skarżącego w określonym miejscu, gdyby skarżący nie przestrzegał takiego nakazu oraz gdyby został aresztowany w celu zapewnienia wykonania takiego szczegółowego i konkretnego obowiązku (zob. przykładowo Epple przeciwko Niemcom, nr 77909/01, § 36, 24 marca 2005 r.). Jednakże, jak wskazano powyżej, na skarżącego nigdy nie nałożono zakazu pobytu w określonym miejscu. Nie istniał żaden inny obowiązek do wykonania niż ogólny obowiązek – wynikający z przepisów prawa, nie zaś indywidualnego środka – niepopełniania pewnych przestępstw i wykroczeń. W naszej opinii takie ogólny obowiązek nie stał się obowiązkiem szczegółowym i konkretnym wyłącznie na skutek przypomnienia o nim skarżącemu w kontekście konkretnego meczu piłki nożnej.

Z tego względu sądzimy, że artykuł 5 ust. 1 lit. b) Konwencji nie ma zastosowania.

4. Należy podkreślić, że skarżący został tymczasowo aresztowany w celu zapobieżenia popełnieniu przez skarżącego przestępstw karnych i wykroczeń. Jak stwierdzono powyżej, fakt ten potwierdził komendant policji we Frankfurcie nad Menem, który jednoznacznie odniósł się do art. 32 § 1 pkt 2 ustawy o bezpieczeństwie i porządku publicznym Hesji. Prewencyjny charakter zatrzymania rodzi naturalnie pytanie, czy może ono zostać uzasadnione w świetle artykułu 5 ust. 1 lit. c) Konwencji. Ten właśnie przepis dotyczy szczegółowo tymczasowego aresztowania w celach prewencyjnych.

Zauważamy, że większość przyjmuje, iż tymczasowe aresztowanie skarżącego miało na celu zapobieżenie popełnieniu przez niego przestępstw oraz że policja miała prawo uznać, iż tymczasowe aresztowanie jest w uzasadniony sposób konieczne dla osiągnięcia tego celu (par. 80 i 81). W odniesieniu do tych kwestii zgadzamy się z większością.

Jednakże w opinii większości, mimo iż w niniejszej sprawie tymczasowe aresztowanie objęte było zakresem artykułu 5 ust. 1 lit. c) Konwencji, nie mogło zostać uzasadnione w świetle tegoż przepisu. Zdaniem większości, z treści tegoż przepisu w związku z przepisem artykułu 5 ust. 3 wynika, że aresztowanie w celach prewencyjnych może być uzasadnione wyłącznie, jeżeli zostanie dokonane „w celu postawienia (osoby zatrzymanej lub aresztowanej) przed właściwym organem” (artykuł 5 ust. 1 lit. c)) rozumianym jako postawienie go przed sądem (zob. artykuł 5 ust. 3) (par. 67-68 i 82). Większość wskazuje, że aresztowanie w celach prewencyjnych dopuszczone jest wyłącznie „w związku z postępowaniem karnym” (par. 68, odniesienie do sprawy Ječius przeciwko Litwie, nr 34578/97, § 50, ETPCz 2000-IX). Zważywszy na fakt, że skarżący nie był podejrzany o popełnienie czynów o charakterze przestępczym, ponieważ zgodnie z prawem niemieckim przygotowanie nie podlegało karze, nie został on zatrzymany ani aresztowany w celu prowadzenia dochodzenia. Z tej przyczyny, zdaniem większości, tymczasowe aresztowanie skarżącego nie spełniało jednego z warunków określonych artykule 5 ust. 1 lit. c) (par. 83). W tym właśnie miejscu pozwalamy sobie nie zgodzić się z większością.

Nie kwestionujemy faktu, że większość opiera się na orzecznictwie Trybunału. W istocie orzecznictwo potwierdza, że przepis artykułu 5 ust. 1 (c) dopuszcza wyłącznie pozbawienie wolności „w związku z postępowaniem karnym” ( Ciulla przeciwko Włochom, 22 lutego 1989 r., str. 16, § 38, Seria A nr 148; Epple przeciwko Niemcom, cyt. powyżej, § 35; Schwabe i M.G. przeciwko Niemcom, cyt. powyżej, § 72). Oznacza to, że aresztowanie w celach prewencyjnych jest możliwe „wyłącznie w kontekście postępowania karnego, w celu postawienia (osoby) przed właściwym organem na podstawie podejrzenia popełnienia przestępstwa” ( Ječius przeciwko Litwie, cyt. powyżej, § 50). W naszej opinii w orzecznictwie posunięto się za daleko, twierdząc, iż wymóg artykułu 5 ust. 1 lit. c) dotyczący postawienia osoby zatrzymanej lub aresztowanej „przed właściwym organem” oznacza, we wszystkich przypadkach wymienionych w tymże przepisie, że intencją powinno być wszczęcie „postępowania karnego” przeciwko takiej osobie. Sądzimy, że w sytuacjach, gdy istnieje istotny interes publiczny zapobieżenia popełnieniu przez jednostkę przestępstwa, organa ścigania dysponują ograniczoną możliwością aresztowania takiej jednostki na krótki okres, nawet jeśli nie popełniła jeszcze ona przestępstwa, a zatem nie ma możliwości wszczęcia przeciwko niej postępowania karnego.

Jesteśmy świadomi, że nasza opinia nie jest zgodna z bieżącym orzecznictwem. Zauważamy jednakże, że we wskazanym orzecznictwie bez szczegółowych objaśnień odstąpiono od ustaleń w pierwszej wydanej przez Trybunał sprawie Lawless przeciwko Irlandii W sprawie tej Trybunał stwierdził:

„Zważywszy, że ... ust. 1 (c) artykułu 5 można interpretować wyłącznie w związku z ust. 3 tego samego artykułu, z którym stanowi on całość; zważywszy że ust. 3 stanowi jednoznacznie, iż „każdy zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami ustępu 1 lit. c) niniejszego artykułu powinien zostać niezwłocznie postawiony przed sędzią ...” i „ma prawo być sądzony w rozsądnym terminie”; zważywszy, iż jasno określa on obowiązek postawienia każdej osoby zatrzymanej lub aresztowanej w okolicznościach, o których mowa w ust. 1 lit. c) przed sędzią w celu zbadania kwestii pozbawienia wolności lub w celu podjęcia decyzji w sprawie meritum; zważywszy, że takie jest podstawowe i naturalne znaczenie treści zarówno ust. 1 lit. c), jak i ust. 3 artykułu 5” ( Lawless przeciwko Irlandii, 1 lipca 1961 r., str. 52, § 14, Seria A nr 3; kursywa autorów zdania odrębnego).”

Zgadzamy się z tym zdaniem w zupełności. W późniejszym orzecznictwie niewłaściwie zawężono cel postawienia aresztowanego przed sędzią do kwestii „podjęcia decyzji w sprawie meritum”, natomiast pominięto możliwy cel „zbadania kwestii pozbawienia wolności”. Proponowalibyśmy powrót do interpretacji artykułu 5 ust. 1 lit. c) w połączeniu z artykułem 5 ust. 3 w wyroku w sprawie Lawless, która bardziej usprawiedliwia prewencję jako potencjalne uzasadnienie pozbawienia wolności niż obecnie przyjęta interpretacja.

5. Jesteśmy także świadomi ryzyka związanego z czysto prewencyjnym zatrzymaniem osób, które władze pragną powstrzymać przed popełnieniem przestępstwa, nawet jeśli nie są one podejrzane o popełnienie przestępstwa. Oczywiście gwarancje są potrzebne, a możliwości takiego prewencyjnego zatrzymywania powinny być ograniczone. Sądzimy, iż warunki wymienione przez większość w związku z artykułem 5 ust. 1 lit. b) są istotne również w odniesieniu do zatrzymania w celach prewencyjnych zgodnie z artykułem 5 ust. 1 lit. c). Nie uważamy jednak, by koniecznym było dalsze rozwijanie tej koncepcji w ramach niniejszego zdania odrębnego.

Jedna z gwarancji – jak wskazano – polega na tym, że osadzony „powinien zostać niezwłocznie postawiony przed sędzią lub innym urzędnikiem uprawnionym przez ustawę do wykonywania władzy sądowniczej” (artykuł 5 ust. 3 Konwencji). Jednakże, jak Trybunał zauważył, fakt, iż tymczasowo aresztowanemu nie przedstawiono zarzutów lub nie postawiono przed sądem nie stanowi sam w sobie naruszenia pierwszego członu artykułu 5 ust. 3. Nie dochodzi do naruszenia artykułu 5 ust. 3 w sytuacji, gdy osoba aresztowana zostanie zwolniona „niezwłocznie”, zanim możliwa będzie sądowa kontrola aresztowania ( de Jong, Baljet i van den Brink przeciwko Holandii, 22 maja 1984 r., str. 25, § 52, Seria A nr 77; Brogan i Inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, 29 listopada 1988 r., str. 31-32, § 58, Seria A nr 145-B; İkincisoy przeciwko Turcji, nr 26144/95, § 103, 27 lipca 2004 r.). Wczesne, „niezwłoczne” zwolnienie, bez stawiania się przed sędzią bądź urzędnikiem sądowym może często występować w sytuacjach „administracyjnego” zatrzymania w celach prewencyjnych. Nawet w takiej sytuacji w celu zagwarantowania praw wynikających z przepisu artykułu 5 Konwencji wystarczy możliwość zakwestionowania i poddania zgodności z prawem aresztowania do decyzji sądu w terminie późniejszym.

6. W niniejszej sprawie skarżący został zatrzymany w celu zapobieżenia bójce w związku z meczem piłki nożnej. W naszej opinii policja – w przypadku ważnego wydarzenia sportowego, w którym uczestniczyło wielu agresywnych kibiców, w tym także skarżący, który jak wynikało z oceny władz, planował wszcząć bójkę – miała uzasadnione podstawy, by uznać zatrzymanie i aresztowanie skarżącego za konieczne. Skarżący był aresztowany przez około cztery godziny. Nie wydaje się, by czas ten przekroczył czas wymagany w celu uniemożliwienie skarżącemu realizacji jego zamiarów.

Z tych przyczyn uznajemy, że zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie skarżącego może zostać uzasadnione w świetle artykułu 5 ust. 1 lit. c).