Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

WYROK

STRASBURG

15 czerwca 2017 r.

Wyrok ten jest ostateczny, ale może podlegać korekcie redakcyjnej .

W sprawie Wrona przeciwko Polsce,

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Sekcja Pierwsza), zasiadając jako Komitet w składzie:

Aleš Pejchal, Przewodniczący,
Krzysztof Wojtyczek,
Jovan Ilievski, Sędziowie,·

i Renata Degener, Zastępca Kanclerza Sekcji,

Obradując na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 maja 2017 r.

Wydaje następujący wyrok, który został przyjęty w tym dniu:

POSTĘPOWANIE

1. Sprawa wywodzi się ze skargi (nr 74568/11) przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej wniesionej do Trybunału na podstawie art. 34 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności ("Konwencja") przez obywatela polskiego, Pana Arkadiusza Wronę ("skarżący"), w dniu 30 listopada 2011 r.

2. Skarżący był reprezentowany przez, Panią W. Pasik adwokata praktykującego w Warszawie. Rząd polski ("Rząd") był reprezentowany przez swojego pełnomocnika, Panią J. Chrzanowską z Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

3. Skarżący zarzucił, że został pozbawiony wolności z naruszeniem
art. 5 ust. 1 Konwencji. Ponadto podniósł, że jego tymczasowe aresztowanie przekroczyło "rozsądny termin" w rozumieniu art. 5 ust. 3 Konwencji i że przeciwnie do art. 5 ust. 5, nie mógł otrzymać odszkodowania za rzekomo nieuzasadnione aresztowanie.

4. Dnia 5 stycznia 2016 r. zarzuty na podstawie art. 5 ust. 1, 3 i 5 zostały zakomunikowane Rządowi, a pozostała część skargi została uznana za niedopuszczalną zgodnie z regułą 54 § 3 Regulaminu Trybunału.

FAKTY

I. OKOLICZNOŚCI SPRAWY

5. Skarżący urodził się w 1979 r. i mieszka w Warszawie.

A. Postępowanie karne przeciwko skarżącemu

6. W dniu 11 lutego 2004 r. skarżący został oskarżony o znęcanie się.

7. W dniu 27 lutego 2004 r. do Sądu Rejonowego w Warszawie wniesiono akt oskarżenia przeciwko skarżącemu. Następnie, w nieznanym dniu, sprawa została zwrócona prokuraturze w celu wprowadzenia zmian w zarzutach.

8. Dnia 20 sierpnia 2004 r. Sąd Rejonowy w Warszawie postanowił, aby skarżący przeszedł obserwację psychiatryczną w szpitalu psychiatrycznym. Skarżący nie złożył zażalenia na to postanowienie.

9. W dniu 11 kwietnia 2005 r. skarżący został przywieziony przez policję do Warszawskiego Szpitala Psychiatrycznego w celu poddania się obserwacji psychiatrycznej. Odmówił jednak pozostania i opuścił poczekalnię. Tego samego dnia został wezwany do stawienia się w szpitalu w dniu 18 kwietnia 2005 r., pod groźbą tymczasowego aresztowania. Dnia 18 kwietnia 2005 r. skarżący przybył do szpitala. Jednakże odmówił pozostania w celu przeprowadzenia obserwacji, wyjaśniając, że ma wiele pilnych spraw, którymi musi się zająć.

10. W dniu 7 czerwca 2005 r. Sąd Rejonowy w Warszawie postanowił tymczasowo aresztować skarżącego zgodnie z art. 249 § 1 i art. 258 § 1 pkt. 1 i 2 Kodeksu postępowania karnego ("kpk") (zob. §§ 25 i 26 poniżej). Sąd stwierdził, że ze względu na zeznania rodziców skarżącego i jego siostry, istniało uzasadnione podejrzenie, że skarżący dopuścił się przestępstw, o które został oskarżony. Ponadto istniało uzasadnione ryzyko, że skarżący utrudniałby postępowanie lub ukrywałby się. Sąd zauważył, że matka skarżącego przyznała, iż ​​przebywał nieregularnie pod swoim adresem domowym: wracał późnym wieczorem do domu i wychodził wcześnie rano. Ponadto skarżący nie zastosował się do postanowienia z dnia 20 sierpnia 2004 r. nakazującego poddanie się sześciotygodniowej obserwacji psychiatrycznej (zob. § 8 powyżej). Sąd odnotował twierdzenia rodziców skarżącego, że jego stan umysłowy był zły, nie był w stanie samodzielnie funkcjonować i potrzebował pilnej pomocy medycznej. Sąd uznał również znaczenie tego, że skarżący już wcześniej zachowywał się w podobny sposób. Został przyjęty do szpitala psychiatrycznego w dniu 23 października 2001 r., jednakże następnego dnia opuścił szpital z własnej inicjatywy. W konsekwencji, w opinii Sądu, deklaracje skarżącego, że zastosuje się on do postanowienia sądu nakazującego poddanie się obserwacji psychiatrycznej, nie były przekonujące.

11. Zażalenie wniesione przez skarżącego nie zostało uwzględnione przez Sąd Okręgowy w Warszawie w dniu 20 września 2005 r. Sąd przede wszystkim powołał się na okoliczność, że skarżący w dalszym miał do odbycia obserwację psychiatryczną. Zauważył również fakt, iż skarżący przebywał nieregularnie pod swoim adresem domowym, dlatego po zwolnieniu mógłby się ukrywać.

12. Następnie tymczasowe aresztowanie skarżącego było przedłużane w następujących dniach: 28 września 2005 r. (do 4 stycznia 2006 r.), 27 grudnia 2005 r. (do 4 lutego 2006 r.) i 1 lutego 2006 r. (do 4 marca
2006 r.). Sąd opierał się na wcześniej wskazywanych przesłankach. Skarżący bez powodzenia składał zażalenia na wszystkie te postanowienia.

13. W dniu 18 października 2005 r. Sąd Rejonowy w Warszawie orzekł, że skarżący ma poddać się obserwacji psychiatrycznej w skrzydle szpitalnym Warszawskiego Aresztu Śledczego. Skarżący przeszedł tą obserwację w okresie pomiędzy 21 listopada 2005 r. a 1 lutego 2006 r.

14. W dniu 3 lutego 2006 r. do Sądu Rejonowego w Warszawie wniesiono poprawiony akt oskarżenia. Skarżący został oskarżony o znęcanie się oraz posiadanie 1, 15 grama marihuany.

15. W dniu 16 lutego 2006 r. Sąd Rejonowy w Warszawie ponownie przedłużył tymczasowe aresztowanie skarżącego (do 4 maja 2006 r.). Sąd podkreślił, iż istniało uzasadnione ryzyko, że skarżący utrudniałby postępowanie i ukrywałby się. Ryzyko to było szczególnie istotne z uwagi na trudności, jakie skarżący spowodował w przeszłości poprzez powtarzającą się odmowę poddania się obserwacji psychiatrycznej.

16. Podczas rozprawy w dniu 23 marca 2006 r. ojciec i siostra skarżącego odmówili składania zeznań. Skarżący został zwolniony z aresztu w tym samym dniu. Następnie, w dniu 5 kwietnia 2006 r., matka skarżącego również odmówiła składania zeznań.

17. Sąd Rejonowy w Warszawie przeprowadził kolejne rozprawy w dniach: 27 kwietnia, 7 lipca i 16 października 2006 r. oraz w dniach 24 stycznia i 12 marca 2007 r.

18. W dniu 12 marca 2007 r. Sąd Rejonowy w Warszawie wydał wyrok, uniewinniając skarżącego od zarzutów znęcania się oraz skazując go za posiadanie niewielkiej ilości marihuany. Sąd wymierzył skarżącemu karę pięciu miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres trzech lat.

19. W następstwie apelacji skarżącego wyrok został uchylony (w części dotyczącej posiadania narkotyków) przez Sąd Okręgowy w Warszawie w dniu 9 sierpnia 2007 r. Postępowanie zostało następnie umorzone przez Sąd Rejonowy w Warszawie w dniu 6 listopada 2007 r. Sąd stwierdził, iż czyn zabroniony popełniony przez skarżącego nie stanowił przestępstwa z uwagi na znikomą szkodliwość społeczną czynu.

B. Postępowanie w sprawie odszkodowania za niesłuszne tymczasowe aresztowanie

20. W dniu 5 listopada 2008 r. skarżący wszczął postępowanie przed Sądem Okręgowym w Warszawie o zadośćuczynienie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie na podstawie art. 552 kpk (zob. § 27 poniżej). Stwierdził, że chociaż główną przyczyną tymczasowego aresztowania była sześciotygodniowa obserwacja psychiatryczna, pozostawał on aresztowany przez prawie rok. Ponadto obserwacja psychiatryczna rozpoczęła się dopiero pięć miesięcy po jego zatrzymaniu. Podkreślił również, iż nie istniało ryzyko, że będzie on próbował utrudniać postępowanie.

21. Jego powództwo zostało oddalone przez Sąd Okręgowy w Warszawie w dniu 18 marca 2010 r. Sąd powołał się na wstępie na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1999 r. (zob. § 28 poniżej). Ponadto zauważył, że w niniejszej sprawie nie nastąpiło naruszenie przepisów proceduralnych kpk, ponieważ tymczasowe aresztowanie zostało zastosowane głównie w związku z powtarzającą się odmową poddania się przez skarżącego orzeczeniom sądu. W konsekwencji tymczasowe aresztowanie skarżącego było niewątpliwie uzasadnione, pomimo że ostatecznie został on uniewinniony.

22. W dniu 16 lipca 2010 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację skarżącego. Sąd powtórzył argumenty podane przez Sąd Okręgowy. Podkreślił, że skarżący wyraźnie utrudniał postępowanie, odmawiając poddania się obserwacji psychiatrycznej. Ponadto istniało ryzyko, iż mógłby się ukrywać. Wreszcie, sąd zauważył, że kiedy tylko rodzice i siostra skarżącego odmówili składania zeznań, skarżący został zwolniony.

23. W dniu 31 maja 2011 r. kasacja skarżącego została oddalona przez Sąd Najwyższy jako oczywiście bezzasadna.

II. WŁAŚCIWE PRAWO KRAJOWE I PRAKTYKA

A. Środki zapobiegawcze

24. Kodeks postępowania karnego z 1997 r., który wszedł w życie w dniu 1 września 1998 r., definiuje tymczasowe aresztowanie, jako jeden z tzw. "środków zapobiegawczych" wymienionych w rozdziale 28. Innymi środkami są poręczenie majątkowe, dozór policji, poręczenie osoby godnej zaufania, poręczenie społeczne, zawieszenie oskarżonego w określonej działalności oraz zakaz opuszczania kraju.

25. Art. 249 § 1 określa ogólne przesłanki zastosowania środków zapobiegawczych. Przepis ten stanowi:

“Środki zapobiegawcze można stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa; można je stosować tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo.”

26. Przepisy dotyczące tymczasowego aresztowania opierają się na założeniu, że nie należy stosować tymczasowego aresztowania, najpoważniejszego środka zapobiegawczego, jeżeli w danym przypadku można zastosować środki łagodniejsze.

Art. 257 stanowi, w odpowiednim zakresie:

“1. Tymczasowego aresztowania nie stosuje się, jeżeli wystarczający jest inny środek zapobiegawczy.”

Art. 258 wymienia przesłanki zastosowania tymczasowego aresztowania. Stanowi on, w odpowiednim zakresie:

“1. Tymczasowe aresztowanie może nastąpić, jeżeli:

(1) zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu,

(2) zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał [świadków lub współoskarżonych] do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne.

Jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi, co najmniej 8 lat, albo, gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą.

Art. 259 § 1 brzmi:

“1. Jeżeli szczególne względy nie stoją temu na przeszkodzie, należy odstąpić od tymczasowego aresztowania, zwłaszcza, gdy pozbawienie oskarżonego wolności:

(1) spowodowałoby dla jego życia lub zdrowia poważne niebezpieczeństwo,

(2) pociągałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla oskarżonego lub jego najbliższej rodziny.

B. Odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie

27. Art. 552 kpk stanowi:

“1. Oskarżonemu, który w wyniku wznowienia postępowania lub kasacji został uniewinniony lub skazany na łagodniejszą karę, służy od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe z wykonania względem niego w całości lub w części kary, której nie powinien był ponieść.

2. Przepis § 1 stosuje się także, jeżeli po uchyleniu albo stwierdzeniu nieważności skazującego orzeczenia, postępowanie umorzono wskutek okoliczności, których nie uwzględniono we wcześniejszym postępowaniu.

3. Prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia powstaje również w związku z zastosowaniem środka zabezpieczającego w warunkach określonych w § 1 i 2.

4. Odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje również w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania.”

28. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1999 r. (sygn. I KZP 27/99) "niewątpliwie niesłuszne" tymczasowe aresztowanie to tymczasowe aresztowanie, które było stosowane z obrazą przepisów rozdziału 28 kpk, oraz tymczasowe aresztowanie oskarżonego (podejrzanego), powodujące dolegliwość, której nie powinien doznać, w świetle całokształtu okoliczności ustalonych w sprawie, a także, w szczególności, prawomocnego jej rozstrzygnięcia.

PRAWO

I. DOMNIEMANE NARUSZENIE ART. 5 ust. 1 lit. c KONWENCJI

29. Opierając się na art. 5 ust. 1 lit. c) Konwencji skarżący twierdził, że jego tymczasowe aresztowanie było bezprawne i arbitralne. Ten artykuł konwencji w odpowiednim zakresie stanowi, co następuje:

“1 Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Nikt nie może być pozbawiony wolności, z wyjątkiem następujących przypadków i w trybie ustalonym przez prawo:

...

(c) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w celu postawienia przed właściwym organem, jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zagrożonego karą lub jeśli jest to konieczne w celu zapobieżenia popełnienia takiego czynu lub uniemożliwienia ucieczki po jego dokonaniu;

…”

A. Dopuszczalność

30. Trybunał zauważa, że skarga ta nie jest w sposób oczywisty nieuzasadniona w rozumieniu art. 35 ust. 3 lit. a) Konwencji. Ponadto stwierdza, że nie jest ona niedopuszczalna z jakichkolwiek innych przyczyn. Dlatego też musi zostać uznana za dopuszczalną.

B. Przedmiot skargi

1. Stanowiska stron

31. Skarżący podniósł, że jego aresztowanie było bezprawne i arbitralne. W szczególności oparł się on na fakcie, że zarzucono mu popełnienie przestępstw będących przedmiotem sprawy w dniu 11 lutego 2004 r., zaś tymczasowe aresztowanie zostało zastosowane wobec niego dopiero w dniu 7 czerwca 2005 r. Ponadto nie istniały uzasadnione powody, aby uznać, iż skarżący zbiegłby lub w inny sposób utrudniał postępowanie.

32. Rząd podnosił, że skarżący był pozbawiony wolności w okresie od dnia 7 czerwca 2005 r. do dnia 23 marca 2006 r. zgodnie z art. 5 ust. 1 lit. c) Konwencji. Jego tymczasowe aresztowanie zostało zastosowane na podstawie orzeczenia sądu, wydanego zgodnie z prawem krajowym, celem postawienia go przed właściwym sądem. W czasie jego zatrzymania organy ścigania były w posiadaniu istotnego materiału dowodowego. Zeznania świadków jasno wskazywały, że skarżący był agresywny wobec swoich rodziców. Zdaniem Rządu, władze miały obowiązek zapewnić skuteczną ochronę ofiarom znęcania się. Stwierdzono również, że skarżący posiadał marihuanę.

2. Ocena Trybunału

(a) Ogólne zasady

33. Trybunał powtarza, że ​​aby pozostawać w zgodności z art. 5 ust. 1, dane tymczasowe aresztowanie musi być przede wszystkim "zgodne z prawem", włączając w to przestrzeganie procedury przewidzianej prawem; w związku z tym Konwencja odnosi się zasadniczo do prawa krajowego i ustanawia obowiązek przestrzegania jego zasad materialnych i proceduralnych. Wymaga ponadto, aby każde pozbawienie wolności było zgodne z celem art. 5, a mianowicie ochroną osób przed arbitralnością (zob. Stanev przeciwko Bułgarii [WI], nr 36760/06, § 143, ETPC 2012). Ponadto, tymczasowe aresztowanie osoby jest tak poważnym środkiem, że jest uzasadnione tylko wtedy, gdy zostały rozważone inne, mniej surowe środki i okazały się one niewystarczające, aby ochronić indywidualny lub publiczny interes, które mogą wymagać tymczasowego aresztowania danej osoby. Oznacza to, że nie jest wystarczające, aby pozbawienie wolności było zgodne z prawem krajowym; w danych okolicznościach musi być również konieczne (zob. Witold Litwa przeciwko Polsce, nr 26629/95, § 78, ETPC 2000-III).

(b) Zastosowanie powyższych zasad w niniejszej sprawie

34. W odniesieniu do okoliczności niniejszej sprawy Trybunał zauważa, że w dniu 27 lutego 2004 r. skarżącemu postawiono zarzut znęcania.
W dniu 7 czerwca 2005 r. Sąd Rejonowy w Warszawie zastosował wobec niego tymczasowe aresztowanie zgodnie z odpowiednimi przepisami kpk,
w szczególności art. 249 § 1 i 258 § 1 pkt. 1 (zob. §§ 6 i 10 powyżej). Nie ulega wątpliwości, że sąd zastosował się do procedury przewidzianej przez kpk. Dlatego też Trybunał uznaje, że tymczasowe aresztowanie skarżącego miało podstawę prawną w polskim prawie.

35. Trybunał musi teraz rozważyć, czy w okolicznościach niniejszej sprawy, tymczasowe aresztowanie skarżącego było „wolne od arbitralności”.

36. Trybunał zauważa, że Sąd Rejonowy w Warszawie zastosował wobec skarżącego tymczasowe aresztowanie, biorąc pod uwagę jego niezastosowanie się do orzeczenia nakazującego poddanie się obserwacji psychiatrycznej oraz ryzyko, że mógłby się ukryć (zob. § 10 powyżej). Dostateczność i adekwatność tych powodów zostaną omówione poniżej z punktu widzenia art. 5 ust. 3 Konwencji (zob. §§ 47-50 poniżej).

37. Trybunał przywiązuje również dużą wagę do ustaleń poczynionych przez Sąd Okręgowy w Warszawie i Sąd Apelacyjny w Warszawie (zob. §§ 21 i 22 powyżej). Badając, czy tymczasowe aresztowanie skarżącego było uzasadnione, sądy uznały, że skarżący wyraźnie utrudniał postępowanie, a w konsekwencji jego tymczasowe aresztowanie było konieczne dla zapewnienia prawidłowego przebiegu postępowania.

38. Trybunał nie stwierdza, aby sądy krajowe były arbitralne w swoich decyzjach dotyczących tymczasowego aresztowania skarżącego. Zdaniem Trybunału, sądy krajowe dokładnie zbadały okoliczności sprawy skarżącego. Ich konkluzja, że skarżący unikał poddania się obserwacji psychiatrycznej, w żadnym razie nie wydaje się arbitralna.

39. W związku z powyższym Trybunał uznaje, że w okolicznościach niniejszej sprawy, tymczasowe aresztowanie zastosowane wobec skarżącego można uznać za proporcjonalny środek służący osiągnięciu wskazanego celu, to jest zapewnienia prawidłowego przebiegu postępowania karnego przeciwko skarżącemu.

40. Trybunał stwierdza, że tymczasowe aresztowanie skarżącego było zgodne z art. 5 ust. 1 lit. c) Konwencji. W związku z tym ten przepis nie został naruszony.

II. DOMNIEMANE NARUSZENIE ART. 5 UST. 3 KONWENCJI

41. Skarżący zarzucał, że czas trwania jego tymczasowego aresztowania był nadmierny. Oparł się na art. 5 ust. 3 Konwencji, który, w odpowiednim zakresie, stanowi, co następuje:

“Każdy zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami ustępu 1 lit. c) niniejszego artykułu... ma prawo być sądzony w rozsądnym terminie albo zwolniony na czas postępowania. Zwolnienie może zostać uzależnione od udzielenia gwarancji zapewniających stawienie się na rozprawę.”

A. Dopuszczalność

42. Trybunał zauważa, że skarga ta nie jest w sposób oczywisty nieuzasadniona w rozumieniu art. 35 ust. 3 lit. a) Konwencji. Ponadto stwierdza, że nie jest niedopuszczalna z jakichkolwiek innych powodów. Dlatego też musi zostać uznana za dopuszczalną.

B. Przedmiot skargi

1. Okres, który należy rozważyć oraz zakres sprawy

43. Tymczasowe aresztowanie skarżącego rozpoczęło się w dniu
7 czerwca 2005 r., kiedy to zostało ono wobec niego zastosowane (zob. § 10 powyżej). Skarżący został zwolniony w dniu 23 marca 2006 r. (zob. § 16 powyżej). Dlatego też okres, który ma zostać wzięty pod rozwagę, wynosi dziewięć miesięcy i dwa tygodnie.

2. Stanowiska stron

(a) Skarżący

44. Skarżący twierdził, że długość trwania jego tymczasowego aresztowania nie była uzasadniona. Jego zdaniem sądy nie przedstawiły "odpowiednich" i "wystarczających" powodów, aby utrzymywać wobec niego tymczasowe aresztowanie przez cały okres. Skarżący podniósł, że podczas, gdy został on tymczasowo aresztowany w dniu 7 czerwca 2005 r., jego obserwację psychiatryczną prowadzono jedynie w okresie od
11 listopada 2005 r. do 1 lutego 2006 r. (zob. § 13 powyżej).

(b) Rząd

45. Rząd uznał, że długość tymczasowego aresztowania skarżącego była zgodna ze standardami wynikającymi z art. 5 ust. 3 Konwencji. Twierdził on, że powody wskazane w orzeczeniach sądów krajowych były "odpowiednie" i "wystarczające", aby uzasadnić cały okres tymczasowego aresztowania skarżącego.

46. Rząd twierdził również, że władze krajowe prowadziły postępowanie z należytą starannością. Opóźnienie w przeprowadzeniu obserwacji psychiatrycznej spowodował sam skarżący, ponieważ nie poddał się jej zgodnie z harmonogramem. Rząd podkreślił również, że charakter przestępstw, które zarzucono skarżącemu (znęcanie się i przestępstwo związane z narkotykami) wymagały jego separacji od rodziny i handlarzy narkotyków.

3. Ocena Trybunału

(a) Ogólne zasady

47. Ogólne zasady dotyczące prawa "do bycia sądzonym w rozsądnym terminie albo zwolnienia na czas postępowania ", zagwarantowane przez art. 5 ust. 3 Konwencji, zostały ostatnio zreasumowane w sprawie Buzadji przeciwko Republice Mołdawii (zob . Buzadji przeciwko Republice Mołdawii [WI], nr 23755/07, §§ 84-102, 5 lipca 2016 r.).

(b) Zastosowanie powyższych zasad w niniejszej sprawie

48. Strony nie kwestionowały, że władze, w swoich decyzjach o tymczasowym aresztowaniu, oprócz uzasadnionego podejrzenia przeciwko skarżącemu, oparły się zasadniczo na dwóch podstawach, w szczególności (1) na ryzyku, że skarżący utrudniałby postępowanie, ponieważ odmówił poddania się obserwacji psychiatrycznej oraz (2) ryzyku ucieczki.

49. Trybunał zauważa, że władze uzasadniły ryzyko utrudniania postępowania faktem dwukrotnego niezgłoszenia się skarżącego na obserwację psychiatryczną (zob. § 10 powyżej). Jeżeli chodzi o ryzyko ucieczki skarżącego, zauważyły, że wracał do domu późno i wychodził wcześnie rano i tylko sporadycznie spał pod swoim domowym adresem (zob. §§ 10 i 11 powyżej).

50. Trybunał uznaje, że przesłanek, na których oparły się sądy krajowe, nie można uznać za stereotypowe i abstrakcyjne, ani nie można powiedzieć, że w którymkolwiek momencie podawały przesłanki tymczasowego aresztowania bez wskazania w jaki sposób stosowały się one do konkretnych okoliczności sprawy skarżącego (zob., w przeciwieństwie, Buzadji, cytowany wyżej, § 122).

51. Powyższe rozważania są wystarczające, aby Trybunał stwierdził, że wskazane przesłanki tymczasowego aresztowania skarżącego były "odpowiednie" i "wystarczające", aby uzasadnić przetrzymywanie go w areszcie tymczasowym przez cały zakwestionowany okres, a mianowicie dziewięć miesięcy i dwa tygodnie.

52. W związku z tym pozostaje ustalić, czy władze krajowe wykazały się "szczególną starannością" w prowadzeniu postępowania.

53. W tym względzie Trybunał nie stwierdza żadnych istotnych okresów bezczynności w toku śledztwa lub podczas rozprawy. Ponadto Trybunał zgadza się z Rządem, że zachowanie skarżącego przyczyniło się do długości postępowania, ponieważ nie poddał się on obserwacji psychiatrycznej zgodnie z harmonogramem (zob. §§ 9 i 46 powyżej). Trybunał zgadza się, że byłoby zbyt nierealnym i zbyt sztywnym podejściem, aby oczekiwać od władz zapewnienia, że miejsce w odpowiednim ośrodku psychiatrycznym jest natychmiast dostępne w celu przeprowadzenia obserwacji psychiatrycznej (zob. mutatis mutandis, Grzegorz Jończyk przeciwko Polsce, Nr 19789/08, § 34, 30 listopada 2010 r). Ponadto, kiedy tylko,
w dniu 1 lutego 2006 r., obserwacja skarżącego została zakończona, poprawiony akt oskarżenia został wniesiony do sądu rejonowego (zob. §§ 13-14 powyżej). Z tych względów Trybunał uznaje, że w przedmiotowym okresie władze krajowe prowadziły sprawę skarżącego z należytą starannością.

54. Mając na uwadze powyższe, Trybunał stwierdza, że nie doszło do naruszenia art. 5 ust. 3 Konwencji.

III. DOMNIEMANE NARUSZENIE ART. 5 UST. 5 KONWENCJI

55. Skarżący podnosił ponadto, że nie mógł otrzymać odszkodowania za rzekomo niesłuszne tymczasowe aresztowanie. Opierał się na art. 5 ust. 5 Konwencji, który stanowi, co następuje:

“Każdy, kto został pokrzywdzony przez niezgodne z treścią tego artykułu zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo do odszkodowania.”

A. Stanowiska stron

56. Skarżący utrzymywał, że pomimo faktu, iż jego tymczasowe aresztowanie było nieuzasadnione, nie mógłby otrzymać żadnego odszkodowania.

57. Rząd twierdził, że ta skarga była niedopuszczalna z powodu niewyczerpania krajowych środków odwoławczych. Jego zdaniem, skarżący powinien najpierw złożyć skargę konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego, w której kwestionowałby art. 552 § 4 kpk (zob. § 27 powyżej).

B. Ocena Trybunału

58. Trybunał nie uważa za konieczne badanie zarzutu Rządu dotyczącego niewykorzystania przez skarżącego krajowych środków odwoławczych, ponieważ niniejsza skarga jest w każdym przypadku niedopuszczalna z powodów przedstawionych poniżej.

59. Trybunał powtarza, że art. 5 ust. 5 ma zastosowanie, gdy możliwe jest dochodzenie odszkodowania za pozbawienie wolności, do którego doszło w warunkach sprzecznych z ust. 1, 2, 3 lub 4 (zob. Wassink przeciwko Holandii, 27 września 1990 r., § 38, seria A, nr 185-A, N.C. przeciwko Włochom [WI], nr 24952/94, § 49, ETPC 2002-X). Prawo do odszkodowania na podstawie ust. 5 zakłada więc, że naruszenie jednego z pozostałych ustępów zostało ustalone przez organ krajowy lub przez instytucje Konwencji. Jednakże, w niniejszym przypadku nie stwierdzono naruszenia art. 5 ust. 1-4 przez polskie sądy lub przez Trybunał.

60. Wynika z tego, że ta część skargi jest oczywiście bezzasadna i musi zostać odrzucona zgodnie z art. 35 ust. 3 lit. a) i ust. 4 Konwencji.

Z TYCH PRZYCZYN, TRYBUNAŁ, JEDNOGŁOŚNIE,

1 . Uznaje skargi na podstawie art. 5 ust. 1 oraz 3 za dopuszczalne,
a pozostałą część skargi za niedopuszczalną;

2 . Stwierdza, że nie doszło do naruszenia art. 5 ust. 1 Konwencji;

3 . Stwierdza, że nie doszło do naruszenia art. 5 ust. 3 Konwencji.

Sporządzono w języku angielskim i ogłoszono na piśmie w dniu
15 czerwca 2017 r. zgodnie z regułą 77 ust. 2 i 3 Regulaminu Trybunału.

Renata Degener Aleš Pejchal
Zastępca Kanclerza Przewodniczący