Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

CZWARTA SEKCJA

SPRAWA SIKORA przeciwko POLSCE1

(SKARGA nr 64764/01)

WYROK – 5 października 2004 r.

W sprawie Sikora przeciwko Polsce,

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Czwarta Sekcja), zasiadając jako Izba złożona z następujących sędziów:

Sir Nicolas Bratza, Przewodniczący,

Pan J. Casadevall,

Pan R. Maruste,

Pan S. Pavlovschi,

Pan L. Garlicki,

Pan J. Borrego Borrego,

Pani E. Fura-Sandström, sędziowie,

oraz Pan M. O’Boyle, Kanclerz Sekcji,

obradując na posiedzeniu niejawnym 14 września 2004 r., wydaje następujący wyrok, który został przyjęty w tym dniu:

POSTĘPOWANIE

1. Sprawa wywodzi się ze skargi (nr 64764/01) wniesionej 14 marca 2000 r. przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej do Trybunału Praw Człowieka na podstawie artykułu 34 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawo­wych Wolności („Konwencja”) przez obywatelkę polską, panią Felicję Sikorę („skarżąca”).

2. Rząd polski („Rząd”) reprezentowany był przez pełnomocników, pana K. Drzewickiego, a następnie pana J. Wołąsiewicza z Ministerstwa Spraw Za­granicznych.

3. 21 marca 2003 r. Trybunał postanowił zakomunikować Rządowi skargę dotyczącą długości postępowania. Na podstawie artykułu 29 § 3 Kon­wencji zdecydowano, że przedmiot skargi zostanie rozpatrzony równocześnie z kryterium dopuszczalności skargi.

FAKTY

4. Skarżąca urodziła się w 1925 r. i mieszka w Praszce.

5. 28 marca 1991 r. skarżąca złożyła wniosek do Sądu Rejonowego w Oleśnie domagając się podziału spadku oraz zniesienia współwłasności pewnej nieruchomości.

6. Sąd odbył posiedzenia 15 maja i 28 sierpnia 1991 r., 29 stycznia, 10 kwietnia, 18 maja, 24 sierpnia oraz 30 września 1992 r., 23 lutego i 7 czerw­ca 1993 r. oraz 28 marca 1994 r.

7. Mając na uwadze brak postępu w sprawie oraz dążąc do objęcia w po­siadanie własności na drodze innych środków, 13 kwietnia 1993 r. skarżąca złożyła wniosek do Sądu Rejonowego w Oleśnie, domagając się stwierdzenia nabycia własności połowy spornej nieruchomości przez zasiedzenie. Postano­wieniem z 11 maja 1994 r. Sąd Rejonowy w Oleśnie oddalił jej wniosek. Po­stanowieniem z 27 września 1994 r. Sąd Wojewódzki w Częstochowie oddalił jej zażalenie i trzymał w mocy podważone postanowienie.

8. Następne posiedzenia w sprawie zniesienia współwłasności odbyły się 3 czerwca 1998 r., 30 grudnia 1999 r., 29 marca i 23 maja 2000 r.

9. Sąd zlecił przygotowanie licznych opinii biegłych. Zostały one przed­łożone sądowi 22 grudnia 1991 r., 3 lipca 1992 r., 8 września 1997 r., 12 maja, 16 czerwca i 9 września 1998 r., 9 lutego, 16 kwietnia, 11 maja i 8 paździer­nika 1999 r. oraz 27 listopada 2000 r.

10. Postanowieniem z 10 stycznia 2001 r. Sąd Rejonowy w Oleśnie za­wiesił postępowanie, ponieważ jeden z uczestników postępowania zmarł. Na mocy tego samego postanowienia sąd podjął postępowanie, mając na uwa­dze wniosek spadkobierców o podjęcie postępowania.

11. 3 czerwca 2003 r. Sąd Rejonowy w Oleśnie wydał postanowienie co do meritum.

12. 16 grudnia 2003 r. Sąd Okręgowy w Opolu oddalił apelację skarżącej.

13. Postanowieniem z 28 czerwca 2004 r. Sąd Najwyższy odmówił rozpa­trzenia kasacji, uznając, że nie wykazano, by istniały ważne względy interesu publicznego, które uzasadniałyby rozpatrzenie kasacji.

PRAWO

I. DOMNIEMANE NARUSZENIE ARTYKUŁU 6 § 1 KONWENCJI

14. Skarżąca zarzucała, że długość postępowania była nie do pogodzenia z wymogiem „rozsądnego terminu” przewidzianym w artykule 6 § 1 Konwen­cji, który w omawianym zakresie przewiduje:

„Przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym ..., każ­dy ma prawo do ... rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez ... sąd...”.

15. Rząd zakwestionował ten argument.

16. Okres podlegający rozpatrzeniu rozpoczął się dopiero 1 maja 1993 r., od kiedy obowiązuje uznanie przez Polskę prawa do skargi indywidualnej. Jednakże oceniając, czy długość postępowania po tej dacie była rozsądna, na­leży wziąć pod uwagę stan postępowania na ten dzień. Trybunał zauważa, że postępowanie zostało wszczęte 28 marca 1991 r. i zakończyło się 28 czerw­ca 2004 r. Trwało więc 13 lat i 3 miesiące, z czego 11 lat, 1 miesiąc i 27 dni objęte jest jurysdykcją ratione temporis Trybunału .

A. Dopuszczalność

17. Rząd uznał, że skarga była dopuszczalna zgodnie z art. 35 § 3 Konwencji.

18. Trybunał zauważa, że skarga nie jest oczywiście nieuzasadniona w ro­zumieniu art. 35 § 3 Konwencji. Ponadto zauważa, że nie jest ona niedopusz­czalna z jakichkolwiek innych powodów. Dlatego też Trybunał uznaje skargę za dopuszczalną.

B. Przedmiot skargi

19. Trybunał przypomina, że rozsądna długość trwania postępowania musi być oceniona w świetle szczególnych okoliczności sprawy i z uwzględnieniem następujących kryteriów: stopnia skomplikowania sprawy, postępowania skarżą­cego i właściwych władz oraz wagi postępowania dla skarżącego (patrz, m.in. wyrok Frydlender przeciwko Francji [WI], nr 30979/96, § 43, ECHR 2000-VII).

20. Trybunał często stwierdzał naruszenia artykułu 6 § 1 Konwencji w sprawach, które dotyczyły podobnych problemów jak niniejsza (zob. Fry­dlender, cytowany powyżej).

21. Trybunał zauważa, że Rząd przyznał, iż długość postępowania w spra­wie skarżącej była nadmierna i dlatego też doszło do naruszenia artykułu 6 § 1 Konwencji.

22. Uwzględniając orzecznictwo w tym zakresie, Trybunał uznaje, że w niniejszej sprawie długość postępowania była nadmierna i nie spełniała kryterium „rozsądnego terminu”.

23. Doszło więc do naruszenia artykułu 6 § 1.

II. ZASTOSOWANIE ARTYKUŁU 41 KONWENCJI

24. Artykuł 41 Konwencji przewiduje:

„Jeśli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Konwencji lub jej Protoko­łów, oraz jeśli prawo wewnętrzne zainteresowanej Wysokiej Układającej się Stro­ny pozwala tylko na częściowe usunięcie konsekwencji tego naruszenia, Trybunał orzeka, gdy zachodzi potrzeba, słuszne zadośćuczynienie pokrzywdzonej stronie”.

A. Szkoda

25. Skarżąca domagała się 300 000 zł z tytułu szkód niematerialnych.

26. Rząd twierdził, że brak było bezpośredniego związku pomiędzy za­rzucaną szkodą materialną a domniemanym naruszeniem Konwencji.

27. Odnosząc się do roszczenia za szkody materialne, Trybunał stwierdza na podstawie przedstawionych mu dowodów, że skarżąca nie wykazała związ­ku rzekomo doznanych przez nią szkód materialnych z nadmierną długością rzeczonego postępowania. Zatem brak jest usprawiedliwienia dla przyznania jej jakiegokolwiek świadczenia z tego tytułu (patrz mutatis mutandis, Kudła przeciwko Polsce [WI], nr 30210/96, § 164, ECHR 2000-XI).

28. Trybunał uważa jednak, że skarżąca doznała z pewnością szkód natury niematerialnej, w postaci cierpienia i frustracji spowodowanych przedłużającym się postępowaniem, które nie mogą zostać zrekompensowane samym orzecze­niem naruszenia. Biorąc pod uwagę okoliczności sprawy oraz orzekając na zasa­dzie słuszności, Trybunał przyznaje skarżącej z tego tytułu kwotę 6 000 EUR.

B. Koszty i wydatki

29. Skarżąca nie domagała się zwrotu kosztów prawnych i wydatków po­niesionych w celu przygotowania sprawy.

C. Odsetki za zwłokę

30. Trybunał uważa, że odsetki za zwłokę powinny być ustalone zgodnie z marginalną stopą procentową Europejskiego Banku Centralnego plus trzy punkty procentowe.

Z TYCH PRZYCZYN TRYBUNAŁ JEDNOGŁOŚNIE

1. Uznaje, że skarga jest dopuszczalna;

2. Uznaje, że doszło do naruszenia artykułu 6 § 1 Konwencji;

3. Uznaje, że

(a) pozwane państwo ma wypłacić skarżącej z tytułu szkód niematerial­nych, w ciągu trzech miesięcy od dnia, kiedy wyrok stanie się pra­womocny zgodnie z artykułem 44 § 2 Konwencji, kwotę 6 000 EUR (sześć tysięcy euro) plus jakikolwiek podatek, jaki może być po­brany od tej kwoty, które mają być przeliczone na walutę polską według kursu z dnia realizacji wyroku;

(b) zwykłe odsetki według marginalnej stopy procentowej Europej­skiego Banku Centralnego plus trzy punkty procentowe będą płatne od tej sumy od wygaśnięcia powyższego trzymiesięcznego terminu do momentu zapłaty;

4. Oddala pozostałą część roszczenia skarżącej dotyczącą zadośćuczynienia.

Sporządzono w języku angielskim i obwieszczono pisemnie 5 października 2004 r., zgodnie z artykułem 77 § 2 i 3 Regulaminu Trybunału.

Michael O’BOYLE Nicolas BRATZA
Kanclerz Sekcji Przewodniczący

1 Wyrok ten stanie się prawomocny zgodnie z warunkami określonymi przez artykuł 44 § 2 Konwencji.