Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

© Copyright for the Polish translation by Naczelny Sąd Administracyjny, Warszawa 2018

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

TRZECIA SEKCJA

DECYZJA

[wyciąg]

Skarga nr 46184/16
P. PLAISIER B.V. przeciwko NIDERLANDOM
oraz 2 innych skarżących
(zobacz listę w załączeniu)

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Trzecia Sekcja), zasiadając w dniu 14 listopada 2017 r. jako Izba w składzie:

Helena Jäderblom, Przewodnicząca,
Luis López Guerra,
Helen Keller,
Dmitry Dedov,
Alena Poláčková,
Georgios A. Serghides,
Jolien Schukking, sędziowie,
oraz Fatoş Aracı, Zastępca Kanclerza Sekcji,

W sprawie przedmiotowych skarg złożonych odpowiednio 28 lipca 2016 r., 10 sierpnia 2016 r. i 9 marca 2017 r.,

po przeprowadzeniu obrad wydaje następującą decyzję:

FAKTY

[Paragrafy 1-58 decyzji pominięte i zastąpione tłumaczeniem poniższego streszczenia przygotowanego przez Kancelarię Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Streszczenie stanu faktycznego 1 :

Wszystkie trzy skarżące spółki są zarejestrowane w Niderlandach. P. Plaisier B.V. oraz D.E.M. Management Services B.V. to finansowe spółki holdingowe z jednym pracownikiem, który jest również jedynym udziałowcem, podczas gdy trzecia spółka, Feyenoord Rotterdam N.V., jest właścicielem i prowadzi klub piłkarski pod tą samą nazwą.

Sprawa powstała po tym, jak władze holenderskie w 2012 r. podjęły decyzję o wdrożeniu środków mających na celu zwalczanie skutków finansowych kryzysu gospodarczego, który nawiedził Europę, i redukcji deficytu budżetowego o około 12 miliardów euro. Środki te były bardzo różnorodne i obejmowały podwyższenie wieku emerytalnego, zamrożenie wynagrodzeń w sektorze publicznym oraz podwyższenie podatków.

Jeden ze środków podatkowych był „daniną kryzysową”, tj. dodatkowym podatkiem od wynagrodzeń powyżej 150 000 euro, który miał być płacony przez pracodawców. Został nałożony na zarobki za rok 2012 i miał wpływ na budżet w roku 2013. Choć miał to być środek jednorazowy, został nałożony po raz kolejny dla budżetu za rok 2014.

Spółka P. Plaisier B.V. zapłaciła daninę w wysokości 22 969 euro, a D.E.M. Management Services B.V. zapłaciła 140 555 euro. Spółka Feyenoord Rotterdam N.V. wypłaciła wynagrodzenia przekraczające 150 000 euro dwudziestu pięciu pracownikom w 2012 r. i musiała zapłacić daninę od wysokich wynagrodzeń w wysokości 593 472 euro.

Spółki zakwestionowały podatek, najpierw składając sprzeciwy do Inspektora Podatkowego, następnie odwołując się do sądu od oddalenia przez Inspektora Podatkowego ich sprzeciwów, a wreszcie kierując sprawy do Sądu Najwyższego. Spółki powoływały się w szczególności na postanowienia Europejskiej Konwencji [o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności] i Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych.

Wszystkie trzy spółki podniosły podobne argumenty, twierdząc, że podatek był nieprzewidywalny, jako że został nałożony z mocą wsteczną, stanowił dyskryminację pracodawców, którzy wypłacali [wynagrodzenia] powyżej 150 000 euro, i nie był uzasadniony właściwą oceną rozkładu obciążeń podatkowych. Spółka Feyenoord Rotterdam N.V. również podniosła, że było to nieuzasadnione obciążenie dla tej spółki, zważywszy na stan jej finansów.

Wszystkie trzy spółki przegrały swoje sprawy. Sądy krajowe uznały, że środek podatkowy był uzasadniony potrzebą zmniejszenia deficytu budżetowego, mieścił się w szerokim marginesie oceny ustawodawcy w zakresie nakładania [takich obciążeń], oraz że danina nie była pozbawiona racjonalnych podstaw, mimo elementu nałożenia z mocą wsteczną.]

ZARZUTY

59. Skarżące spółki zarzucały na podstawie art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji [o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności], że nałożono na nie podatek z mocą wsteczną. Skarżyły się również na mocy tego artykułu, że danina podatkowa od wysokich wynagrodzeń została nałożona bez względu na indywidualne trudności, była skierowana do niewytłumaczalnie małej grupy pracodawców i była nieproporcjonalna w stosunku do rzeczywiście uzyskanych dochodów podatkowych.

60. Skarżące spółki zarzucały na podstawie art. 14 Konwencji w związku z art. 1 Protokołu nr 1, że danina podatkowa od wysokich wynagrodzeń została zastosowana arbitralnie tylko do niewielkiej grupy (części) podatników.

PRAWO

A. Połączenie skarg

61. Mając na uwadze wspólną podstawę faktyczną i prawną, Trybunał decyduje o tym, iż przedmiotowe trzy skargi powinny być połączone zgodnie z Regułą 42 §1 Regulaminu Trybunału.

B. Zarzuty z art. 1 Protokołu nr 1

62. Skarżące spółki zarzucają naruszenie art. 1 Protokołu nr 1, który brzmi następująco:

„Każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustawę oraz zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego.

Powyższe postanowienia nie będą jednak w żaden sposób naruszać prawa państwa do stosowania takich ustaw, jakie uzna za konieczne do uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zabezpieczenia uiszczania podatków bądź innych należności lub kar pieniężnych.”

63. Skarżące spółki podnosiły, że danina podatkowa od wysokich wynagrodzeń, jako że została nałożona z mocą wsteczną, była niemożliwa do przewidzenia. Skarżyły się również, że nie uwzględniała indywidualnych sytuacji finansowych, miała wpływ na tylko niewielką grupę pracodawców i spowodowała nieproporcjonalnie duże trudności dla indywidualnych osób w stosunku do wpływu, jaki wywarła na budżet Rządu.

1. Mające zastosowanie zasady

64. Jak Trybunał często stwierdzał, art. 1 Protokołu nr 1 gwarantuje co do zasady prawo własności. Obejmuje trzy odrębne zasady. Pierwsza, ujęta w pierwszym zdaniu pierwszego akapitu i mająca charakter ogólny, określa zasadę poszanowania własności. Druga, ujęta w drugim zdaniu tego samego akapitu, dotyczy kwestii pozbawiania własności i określa pewne tego warunki. Trzecia, ujęta w drugim akapicie, uznaje, że Układające się Państwa są uprawnione do uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zapewnienia uiszczania podatków bądź innych należności lub kar pieniężnych. Jednakże te trzy zasady nie są „odrębne” w rozumieniu takim, że są niepowiązane: druga i trzecia zasada dotyczą konkretnych przypadków ingerencji w prawo do poszanowania własności i winny zatem być interpretowane w świetle zasady ogólnej przedstawionej w zasadzie pierwszej (zob. m. in. Sporrong i Lönnroth przeciwko Szwecji, 23 września 1982 r., § 61, seria A nr 52; Gasus Dosier- und Fördertechnik GmbH przeciwko Niderlandom, 23 lutego 1995 r., § 55, seria A nr 306–B; National & Provincial Building Society, Leeds Permanent Building Society i Yorkshire Building Society przeciwko Wielkiej Brytanii, 23 października 1997 r., § 78, Reports of Judgments and Decisions [Raporty z Wyroków i Postanowień] 1997–VII; M.A. i 34 innych przeciwko Finlandii (dec.), nr 27793/95, 10 czerwca 2003 r.; oraz niedawna sprawa, Béláné Nagy przeciwko Węgrom [WI], nr 53080/13, § 72, ECHR 2016).

65. W opinii Trybunału najbardziej naturalnym podejściem jest zbadanie skarg skarżących spółek w aspekcie „zapewnienia uiszczania podatków”, które mieści się w zasadzie wprowadzonej w drugim akapicie art. 1 Protokołu nr 1. Akapit ten wyraźnie zastrzega prawo Układających się Państw do przyjęcia takich ustaw, jakie uznają za stosowne do zapewnienia uiszczania podatków. Znaczenie, jakie twórcy Konwencji przypisali temu aspektowi drugiego akapitu rzeczonego artykułu, może być wywiedzione z faktu, że na etapie, kiedy to proponowany tekst nie zawierał takich wyraźnych odwołań do podatków, był już wtedy rozumiany jako zastrzegający uprawnienia Państw do przyjęcia dowolnych przepisów skarbowych, jakie uznają za stosowne, zawsze pod warunkiem że środek taki w przedmiotowym obszarze nie stanowi arbitralnej konfiskaty (zob. Gasus Dosier- und Fördertechnik, cyt. powyżej, § 59; N.K.M. przeciwko Węgrom, nr 66529/11, § 45, 14 maja 2013 r.; Gáll przeciwko Węgrom, nr 49570/11, § 44, 25 czerwca 2013 r.; R.Sz. przeciwko Węgrom, nr 41838/11, § 34, 2 lipca 2013 r.; oraz Arnaud i Inni przeciwko Francji, nr 36918/11 i 5 innych, § 23, 15 stycznia 2015 r.).

2. Zgodność z prawem i interes ogólny

66. Skarżące spółki nie kwestionowały, że danina podatkowa od wysokich wynagrodzeń była „zgodna z prawem” w rozumieniu takim, że miała podstawy ustawowe i służyła „interesowi ogólnemu”. Ich skarga dotyczyła proporcjonalności środka.

3. Proporcjonalność

(a) Zarzuty skarżących spółek

67. Skarżące spółki wskazały, że wprowadzenie daniny podatkowej od wysokich wynagrodzeń było nie do przewidzenia wcześniej niż przed 25 maja 2012 r., to jest datą, w której opublikowano Memorandum Wiosenne (zob. paragraf 10 powyżej). Wskazały, że wprowadzenie daniny podatkowej zostało umotywowane wyłącznie względami budżetowymi; powołując się na Pressos Compania Naviera S.A. i Inni przeciwko Belgii, 20 listopada 1995 r., seria A nr 332, oraz Joubert przeciwko Francji, nr 30345/05, 23 lipca 2009 r., podniosły, że nie stanowiło to uzasadnienia dla interwencji z mocą wsteczną. W takim stanie rzeczy retrospektywny charakter daniny podatkowej sprawił, że skarżące spółki nie były w stanie z wyprzedzeniem zapewnić rezerw na poczet zwiększonych zobowiązań podatkowych.

68. Środek był nieproporcjonalny ponadto z tego względu, że nie przewidywał indywidualnej oceny środków. Nawet pracodawcy odnotowujący straty byli zobowiązani zapłacić przedmiotową daninę. Trzecia skarżąca spółka w szczególności podniosła, że danina została wprowadzona w szczególnie trudnym momencie, kiedy to spółka już miała kłopoty finansowe i istniało ryzyko, iż w rezultacie straci licencję na grę zawodową w piłkę nożną.

69. Środek ten dotyczył tylko 2,1% pracodawców w Niderlandach, którzy wypłacali wynagrodzenia wynoszące ponad 150 000 EUR przynajmniej jednemu pracownikowi. Arbitralność przedmiotowego wyboru legislacyjnego ilustruje fakt, że danina ta została nałożona nie tylko na pracodawców, którzy wypłacali takie wynagrodzenie ze względów strukturalnych, ale również na pracodawców, którzy płacili wynagrodzenie podstawowe, które było niższe, lecz wypłacili w 2012 r. dodatkowe kwoty, które podniosły łączny poziom wynagrodzenia powyżej przedmiotowego poziomu. Nie zostały wzięte pod uwagę środki alternatywne, które według argumentów skarżących spółek dałyby rezultat w postaci bardziej uczciwego podziału obciążeń. W szczególności, dodatkowy próg podatkowy dla przychodów przekraczających 150 000 EUR rozdzieliłby to obciążenie bardziej równo pomiędzy wszystkie osoby osiągające tak wysokie zarobki.

70. Wreszcie, wpływ tego środka na dochody podatkowe był minimalny. Łączny wpływ podatkowy do budżetu (wraz ze składkami na ubezpieczenie społeczne) w 2013 r. wyniósł 235 427 000 000 EUR (zob. paragraf 21 powyżej); zamierzony wpływ daniny podatkowej od wysokich zarobków, 500 000 EUR, dał zatem zaledwie 0,2124%. Dodatkowo, obniżył deficyt budżetowy o nie więcej niż 0,08% (zob. paragraf 22 powyżej). Zyski były zatem nieproporcjonalne do wpływu na skarżące spółki.

(b) Zasady mające zastosowanie

71. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału, ingerencja, w tym wynikająca ze środka mającego na celu zapewnienie uiszczania podatków, musi zapewniać „sprawiedliwą równowagę” pomiędzy względami interesu ogólnego społeczeństwa oraz wymogiem ochrony praw podstawowych jednostki. Troska o osiągnięcie tej równowagi jest odzwierciedlona w strukturze całego art. 1, w tym w drugim jego akapicie: musi zostać zachowana rozsądna proporcjonalność pomiędzy zastosowanymi środkami a zamierzonymi celami. Ponadto przy ustalaniu, czy wymóg ten został spełniony, uznaje się, że Układające się Państwo, nie tylko przy opracowywaniu i wdrażaniu polityk w dziedzinie opodatkowania, korzysta z szerokiego marginesu oceny, a Trybunał będzie szanować ocenę władzy ustawodawczej w takich kwestiach, chyba że jest ona pozbawiona uzasadnionych podstaw (zob. m. in. National & Provincial Building Society, the Leeds Permanent Building Society i the Yorkshire Building Society, cyt. powyżej, §§ 80-82; oraz M.A. i 34 Innych (dec.), cyt. powyżej).

(c) Istotne orzecznictwo dotyczące środków oszczędnościowych

72. Trybunał odnotowuje na wstępie, że rozważał przy innych okazjach środki oszczędnościowe, przy czym niektóre z nich wysoce inwazyjne, wdrażane przez Układające się Państwa w odpowiedzi na kryzys finansowy, który opanował Europę od 2008 r., i uznał, że nie naruszają art. 1 Protokołu nr 1.

73. Niektóre środki zaaprobowane przez Trybunał skutkowały tymczasową redukcją dochodu pewnego segmentu populacji. W 2010 r. Rumunia obniżyła zarobki w sektorze publicznym o 25% na sześć miesięcy w celu zbilansowania budżetu państwa (zob. Mihăieş i Senteş przeciwko Rumunii (dec.), nr 44232/11 i 44605/11, § 8, 6 grudnia 2011 r.). W 2012 r. Portugalia obniżyła świadczenia urlopowe i świąteczne wypłacane pewnym kategoriom emerytów, których miesięczne emerytury były wyższe niż 600 EUR, i zawiesiła je całkowicie dla emerytów, których emerytury miesięczne były wyższe niż 1 100 EUR, co w przypadku dwóch skarżących doprowadziło do obniżenia wypłat emerytalnych o prawie 11% (zob. Da Conceição Mateus and Santos Januário przeciwko Portugalii (dec.), nr 62235/12 i 57725/12, 8 października 2013 r., passim); deficyt budżetowy w Portugalii poszybował w górę z 3,5% w 2008 r. do 10% w 2009 r. i 9% w 2010 r. ( ibid.).

74. Inne środki przyjęły formę tymczasowego dodatkowego podatku od dochodu. W 2013 r. Portugalia nałożyła na emerytury z sektora publicznego daninę solidarnościową w wysokości 3,5% od części odpowiadającej pierwszym 1 800 EUR miesięcznie i 16% od części przekraczającej tej kwotę, co w sprawie rozpatrywanej przez Trybunał ograniczyło dochód z emerytury skarżącego o 4,6% (zob. Da Silva Carvalho Rico przeciwko Portugalii (dec..), nr 13341/14, § 12, 1 września 2015 r.).

75. Jeszcze inne skutkowały stałym lub półstałym obniżeniem przychodu pewnych segmentów populacji. W 2010 r. Rumunia zniosła szereg specjalnych systemów emerytalnych obowiązujących dla szczególnych kategorii emerytowanych pracowników sektora publicznego, co poskutkowało w sprawie pięciu skarżących obniżeniem ich emerytur o około 70% (zob. Frimu i Inni przeciwko Rumunii (dec.), nr 45312/11 i 4 inne, § 5, 7 lutego 2012 r.). Również w 2010 r. Grecja ograniczyła wynagrodzenia w sektorze publicznym z mocą wsteczną od 12% do 30%, następnie obniżając je w tym samym roku o kolejne 8% oraz zmniejszając świadczenia urlopowe i świąteczne dla pracowników sektora publicznego o wysokich zarobkach (zob. Koufaki i Adedy przeciwko Grecji (dec..), nr 57665/12 i 57657/12, 7 maja 2013 r., passim); deficyt budżetowy w tym czasie wynosił 12,7% r. produktu krajowego brutto a dług publiczny wynosił 120% produktu krajowego brutto ( ibid., § 17).

76. Jeszcze dalsze środki skutkowały zmniejszeniem aktywów osób indywidualnych. A zatem, w ramach środka, który zwano „postrzyżynami”, indywidualni prywatni inwestorzy musieli zaakceptować wynik negocjacji pomiędzy Międzynarodowym Funduszem Walutowym, rządami strefy euro, oraz Europejskim Bankiem Centralnym po jednej stronie, a inwestorami instytucjonalnymi – bankami, funduszami hedgingowymi – po drugiej stronie, co skutkowało obowiązkową wymianą obligacji greckiego rządu znajdujących się w ich posiadaniu na obligacje zamienne o wartości nominalnej o 53,5% niższej, o niższym oprocentowaniu oraz o znacznie dłuższym terminie wykupu (zob. Mamatas i Inni przeciwko Grecji, nr 63066/14 i 2 inne, § 22 i 48-51, 21 lipca 2016 r.).

(d) Przedmiotowe sprawy

77. Trybunał odnotowuje następujące cechy daniny podatkowej od wysokich wynagrodzeń będącej przedmiotem niniejszych spraw.

78. Rezolucja Rady Europejskiej w sprawie Paktu Stabilności i Wzrostu (zob. paragraf 53 powyżej) i art. 126 TFUE (zob. ust. 54 powyżej) zobowiązują państwa członkowskie Unii Europejskiej do unikania nadmiernych deficytów budżetowych oraz do korygowania takowych, jeżeli się pojawią. Art. 1 Protokołu (nr 12) do TFUE ogranicza dopuszczalny deficyt do 3 % dla stosunku planowanego lub rzeczywistego deficytu publicznego do produktu krajowego brutto w cenach rynkowych oraz do 60 % dla stosunku długu publicznego do produktu krajowego brutto w cenach rynkowych (zob. paragraf 55 powyżej).

79. W Memorandum Wiosennym z 25 maja 2012 r. (zob. paragraf 10 powyżej) Rząd uznał prawdopodobieństwo, że deficyty przekroczą dozwolone limity, oraz zagrożenie, że będą dalej rosły do niebezpiecznych poziomów (zob. paragraf 14 powyżej). Budżet rządowy na rok 2013 obejmował środki wyrównawcze (zob. paragraf 21 powyżej).

80. Te środki wyrównawcze były wynikiem wcześniej osiągniętego porozumienia politycznego (zob. paragraf 7 powyżej). Środki te, których celem było sprawiedliwe rozłożenie obciążeń w całej gospodarce krajowej, obejmowały - oprócz „daniny kryzysowej” - reformy strukturalne systemu zabezpieczenia społecznego, w tym przyspieszenie podnoszenia ustawowego wieku emerytalnego z 65 do 67 lat; zamrożenie wynagrodzeń w sektorze publicznym; reformę systemu opieki zdrowotnej; i strukturalne podwyżki podatków, w tym wyższe podatki od paliw kopalnych i wody pitnej, a także od alkoholu i tytoniu oraz podwyższenie najwyższej stawki podatku VAT z 19% do 21% (niektóre z tych ostatnich środków podążają w kierunku finansowania obniżenia podatku dochodowego gospodarstw domowych o niskich dochodach) oraz podwojenie podatku płaconego przez banki od niezabezpieczonych długów.

81. Ta „danina kryzysowa”, która została ostatecznie wdrożona w formie daniny podatkowej od wysokich wynagrodzeń, będąca przedmiotem niniejszej sprawy, miała od samego początku być środkiem tymczasowym i zrezygnowano z niej po 2014 r. Nałożono ją na pracodawców, którzy w poprzednim roku zapłacili jednemu pracownikowi lub większej ich liczbie wynagrodzenie przekraczające 150 000 EUR. Wartość daniny wynosiła 16% nadwyżki.

82. Nie ulega wątpliwości, że Niderlandy miały co do zasady prawo zastosować daleko idące środki, by sprawić, by gospodarka krajowa spełniała zobowiązania międzynarodowe, podobnie jak uprawnione były inne państwa członkowskie, które wdrożyły środki – przy czym niektóre z nich nadal wpływają na sytuację finansową całych segmentów populacji do dnia dzisiejszego – które były przedmiotem skarg do Trybunału. Uprawnienie to podlega jednak zastrzeżeniu, iż na żadną osobę nie może być nałożone „indywidualne i nadmierne” obciążenie.

83. Skarżące spółki podnoszą, że w ich sprawie nałożono na nie „indywidualne i nadmierne obciążenia”. Trybunał zajmie się obecnie szczegółami ich skarg.

i. Retrospektywność

84. Trybunał przyjmuje, że danina podatkowa została nałożona z mocą wsteczną. Wskazuje jednakże, że przepisy podatkowe obowiązujące z mocą wsteczną jako takie nie są zabronione przez art. 1 Protokołu nr 1. [Trybunał] przyjmuje, że interes publiczny może być nadrzędny w stosunku do interesu osoby indywidualnej polegającego na świadomości swoich zobowiązań podatkowych z góry, pod warunkiem, że istnieją konkretne i przekonujące powody. A zatem, w sprawie National & Provincial Building Society, Leeds Permanent Building Society i Yorkshire Building Society, cyt. powyżej, § 81, Trybunał stwierdził, że wprowadzenie przepisów prawa z mocą wsteczną, których celem jest odmówienie podmiotom prywatnym nieprzewidzianych korzyści wynikających z przejścia na nowy system podatkowy obarczony niezamierzonymi wadami, nie stanowi naruszenia. W sprawie M.A. i 34 innych (dec..), cyt. powyżej, Trybunał przyjął jako uprawnione przepisy z mocą wsteczną, których celem było zapobieżenie niezamierzonemu stosowaniu korzystniejszej stawki podatkowej do zysków osiągniętych w wyniku realizacji opcji na akcje nabytych w ramach programów motywacyjnych obejmujących opcje na akcje prowadzonych przez pracodawców przed pierwotnie określonym terminem. W sprawie Huitson przeciwko Wielkiej Brytanii (dec..), nr 50131/12, §§ 28-31, 13 stycznia 2015 r., Trybunał uznał, że Wielka Brytania miała prawo do wydania przepisów obowiązujących z mocą wsteczną by uniemożliwić skarżącemu wykorzystania postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej pomiędzy Wielką Brytanią a Wyspą Man w taki sposób, by obniżyć efektywną stopę podatkową do bardzo niskiego poziomu procentowego, obniżając jego wydatki oraz zapewniając nieuczciwą przewagę nad konkurentami rynkowymi. Sprawa Di Belmonte przeciwko Włochom (nr 2) (dec..), nr 72665/01, 3 czerwca 2004 r. różni się nieco od innych wspomnianych spraw w taki sposób, że retrospektywność przedmiotowych przepisów podatkowych nie została uznana za nieproporcjonalną nie ze względu na cel środka, lecz ze względu na krótki czas, jaki upłynął pomiędzy opodatkowanym zdarzeniem – fakt uprawomocnienia się wyroku przyznającego skarżącemu zapłatę odszkodowania za wywłaszczone mienie – a wejściem w życie przedmiotowych przepisów (dwadzieścia dni) a także ze względu na względnie ograniczony skutek finansowy przedmiotowego podatku (20% wartości majątku).

85. Jeśli chodzi o środki podejmowane przez Układające się Państwa celem zwalczenia kryzysu finansowego, Trybunał odnotowuje, że retrospektywność była również cechą redukcji wynagrodzeń w sektorze publicznym w sprawie Koufaki i Adedy (zob. paragraf 75 powyżej) i „postrzyżyn” zaskarżonych w sprawie Mamatas i Inni (zob. paragraf 76).

86. Wyroki w sprawach Pressos Compania Naviera S.A. i Inni oraz Joubert, na których opierają się skarżące spółki, nie mają zastosowania w takim zakresie, w jakim dotyczą interwencji ustawodawczej w trwające postępowanie sądowe, a nie przepisy podatkowe obowiązujące z mocą wsteczną.

87. Przedmiotowe sprawy są również inne od spraw N.K.M. przeciwko Węgrom, Gáll i R.Sz. przeciwko Węgrom, cyt. powyżej, w których stwierdzono naruszenie art. 1 Protokołu nr 1, ponieważ nałożenie wprowadzonego podatku z mocą wsteczną rzekomo w celu realizacji sprawiedliwości społecznej pozbawiło skarżących większej części świadczenia w postaci odprawy, która była gwarantowanym ustawowo prawem nabytym służącym szczególnemu celowi społecznemu ponownej integracji na rynku pracy (zob. N.K.M. przeciwko Węgrom, § 75; Gáll, § 74; oraz R.Sz. przeciwko Węgrom, § 61).

88. Wreszcie, nie można uznać, że rozważania, którymi kierował się ustawodawca w Niderlandach, działając w taki sposób, były „wyłącznie budżetowe”: podobnie jak Grecja, Portugalia i inne państwa członkowskie Unii Europejskiej, Niderlandy starały się spełnić swe zobowiązania wynikające z przepisów prawa Unii Europejskiej bez opóźnień, w okolicznościach utrudnionych kryzysem finansowym i gospodarczym o skali rzadko widywanej w okresie pokoju.

ii. Zarzucany brak indywidualnej oceny środków

89. Pierwsze dwie skarżące spółki, P. Plaisier B.V. oraz D.E.M. Management Services B.V., to finansowe spółki holdingowe, zatrudniające po jednej osobie, która jest ich jedynym udziałowcem (zob. odpowiednio paragrafy 24 i 32). Żadna z nich nie twierdziła, że odniosła nieproporcjonalne szkody w wyniku daniny podatkowej od wysokich wynagrodzeń, ani nie podnosiła, że indywidualna ocena tego, czy dysponowała środkami do zapłaty daniny, sprawiłaby jakąkolwiek różnicę w jej przypadku.

90. Trzecia skarżąca, spółka Feyenoord Rotterdam N.V., pracodawca będący zawodowym klubem piłkarskim, którego wielu piłkarzy otrzymywało wysokie wynagrodzenia, podnosiła, że danina zagroziła jej istnieniu jako pracodawcy będącemu zawodowym klubem piłkarskim. Jednakże była w stanie pozyskać finansowanie zewnętrzne wystarczające do rozwiązania swych trudności (zob. paragraf 43 powyżej).

91. Trybunał odnotowuje, że spośród trzech skarżących tylko Feyenoord Rotterdam N.V. podnosił, że danina podatkowa od wysokich wynagrodzeń nałożona na niego stanowiła „indywidualne i nadmierne obciążenie”, naruszające art. 1 Protokołu nr 1 (zob. paragrafy 46 i 48 powyżej). Argument ten został oceniony przez Sąd Apelacyjny w Hadze, który szczegółowo rozważył skutki środka dla ogólnej sytuacji finansowej Feyenoord Rotterdam N.V. przed oddaleniem go (zob. paragraf 49 powyżej). Nie można zatem stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie brak było indywidualnej oceny.

iii. Grupa podatników dotkniętych [daniną]

92. Trybunał nie jest skłonny powątpiewać, że liczba pracodawców, którzy mogli sobie pozwolić, by wśród pracowników mieć osoby, którym płacili ponad 150 000 EUR rocznie, była relatywnie niska w Niderlandach, oraz że – stosownie do tego – danina podatkowa od wysokich wynagrodzeń dotknęła tylko niewielką grupę podatników. Należy przyznać, że ustawodawca niderlandzki miał inne dostępne możliwości, takie jak wprowadzenie dodatkowego progu podatkowego mającego zastosowanie do wszystkich podatników zarabiających powyżej pewnej kwoty.

93. Jednak z historii procesu legislacyjnego art. 32db ustawy o wynagrodzeniach (potrącenie podatku) z 1964 r. (zob. paragraf 18 powyżej), możliwość wprowadzenia dodatkowego progu podatkowego, który objąłby wysoko opłacanych pracowników, samozatrudnionych pracowników o wysokich dochodach oraz niezależne bogate osoby, była rozważana, lecz została odrzucona. W świetle podanych przyczyn – tj. tymczasowości środka oraz spodziewanych zwiększonych trudności w przyciąganiu nowego biznesu – wybór ten, wedle opinii Trybunału, nie może zostać odrzucony jako pozbawiony uzasadnienia.

iv. Nieproporcjonalny wpływ środka w porównaniu z rzeczywistymi przychodami

94. W sprawie Mamatas i Inni skarżący podnosili, podobnie jak skarżące spółki w niniejszej sprawie, że pozytywny skutek środka, którym zostali objęci – a mianowicie objęcia prywatnych inwestorów tzw. „postrzyżynami”, mimo iż w przeciwieństwie do inwestorów instytucjonalnych nie mieli oni prawa głosu w negocjacjach – był minimalny. Argumentowali, że obniżenie długu publicznego Grecji było nie większe niż 0,7 - 0,8%; w przeciwieństwie do tego odpowiadająca temu strata dla małych oszczędzających takich jak oni sami, a także problemy społeczne, jakie to spowodowało, były znaczne (zob. § 75 wyroku). Ze swojej strony Trybunał uznał, że zaangażowanie skarżących w „postrzyżyny” było nieuniknioną częścią restrukturyzacji długu publicznego Grecji i z tego względu było stosowne i niezbędne (zob. paragrafy 115-116).

95. Przyjmując inną perspektywę, Trybunał odnotowuje, że wkład przychodu spodziewanego z daniny podatkowej od wysokich wynagrodzeń w obniżenie deficytu budżetowego na 2013 rok (tj. 500 milionów EUR z 12,4 miliardów EUR – zob. paragrafy 8 i 16 powyżej) przekraczał 4%, a więc był to udział, którego Trybunał nie jest skłonny uznać za nieistotny.

96. Dodatkowo, choć patrząc w wymiarze procentowym pozytywny skutek tego środka w przedmiotowych sprawach mógł być w podobnym rzędzie wielkości w porównaniu z całkowitym długiem publicznym, nie wydaje się, by jego indywidualny wpływ na przedmiotowe skarżące spółki był aż tak dramatyczny jak ten wywarty przez „postrzyżyny” na prywatnych inwestorów posiadających obligacje greckiego rządu. Również z tego względu nie jest możliwe, by Trybunał stwierdził, że szkoda wyrządzona przez przedmiotowy środek była nieproporcjonalna do osiągniętych korzyści.

97. Wreszcie, bardziej ogólnie, Trybunał nie może zaakceptować argumentu skarżących, zgodnie z którym sporna ingerencja legislacyjna dotknęła tak niewielu podatników, że jej wpływ na budżet państwa był minimalny i że inne środki przyniosłyby bardziej znaczące dochody. W związku z tym przypomina, że jeśli ustawodawca wybrał metodę, którą można uznać za rozsądną i nadającą się do osiągnięcia uprawnionego celu, to nie do Trybunału należy stwierdzenie, czy dane przepisy stanowiły najlepsze rozwiązanie problemu, czy też swoboda legislacyjna powinna była zostać zastosowana w inny sposób (zob. James i Inni, cyt. powyżej, § 51).

(e) Podsumowanie

98. Biorąc pod uwagę margines oceny, jaki Państwa posiadają w kwestiach podatkowych, Trybunał uważa, że środki podjęte przez pozwane Układające się Państwo nie naruszyły równowagi, jaką należy osiągnąć pomiędzy wymogami interesu publicznego a ochroną praw skarżących spółek. Z tego wynika, że ta część skargi jest w sposób oczywisty nieuzasadniona i zgodnie z art. 35 ust. 3 lit. a i ust. 4 Konwencji winna być odrzucona.

C. Zarzuty z art. 14 Konwencji w związku z art. 1 Protokołu nr 1

99. Skarżące spółki skarżyły się na dyskryminację w porównaniu do pracodawców, którzy nie wypłacali żadnym pracownikom wynagrodzeń wyższych niż 150 000 EUR. Podnosiły również, że dyskryminowano je w porównaniu do pracodawców, którzy zatrudniali osobę tylko przez część roku 2012, mimo że całkowite wynagrodzenie danej osoby, wraz z tym wypłacanym przez innego pracodawcę, mogło wynieść więcej niż 150 000 EUR, oraz w porównaniu do podatników, którzy nie byli pracodawcami.

100. Art. 14 Konwencji brzmi:

„Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn.”

101. Trybunał zauważa, że przedmiotowa skarga zasadniczo pokrywa się ze skargą, że danina podatkowa od wysokich wynagrodzeń dotyczyła tylko małej grupy pracodawców. Uważa, że niniejsza skarga została już odpowiednio rozważona w rozstrzygnięciu dotyczącym art. 1 Protokołu nr 1 rozpatrywanego samodzielnie (zob. paragrafy 92 i 93 powyżej).

102. W związku z powyższym ta część skargi również jest w sposób oczywisty nieuzasadniona i zgodnie z art. 35 ust. 3 lit. a i ust. 4 Konwencji winna być odrzucona.

Z tych względów Trybunał jednogłośnie

Decyduje o połączeniu skarg;

Uznaje skargi za niedopuszczalne.

Sporządzono w języku angielskim i obwieszczono pisemnie w dniu 7 grudnia 2017 r.

Fatoş Aracı Helena Jäderblom
Zastępca Kanclerza Przewodniczący

ZAŁĄCZNIK

Lista skarżących

1. 46184/16 P. Plaisier B.V. przeciwko Niderlandom

2. 47789/16 D.E.M. Management Services B.V. przeciwko Niderlandom

3. 19958/17 Feyenoord Rotterdam N.V. przeciwko Niderlandom

1 Źródło: Komunikat prasowy ECHR 380(2017), 7.12.2017 ( Press Release issued by the Registrar of the Court, ECHR 380(2017), 7.12.2017 ).