Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

PIĄTA SEKCJA

DECYZJA

(Skarga nr 40397/12)
Fredrik NEIJ i Peter SUNDE KOLMISOPPI
przeciwko Szwecji

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Piąta Sekcja), zasiadając jako Izba składająca się z następujących sędziów:

Mark Villiger, Przewodniczący,
Angelika Nußberger,
Boštjan M. Zupančič,
Ann Power-Forde,
Ganna Yudkivska,
Helena Jäderblom,
Aleš Pejchal, sędziowie,
oraz Claudia Westerdiek, Kanclerz Sekcji,

po rozważeniu powyższej skargi złożonej w dniu 20 czerwca 2012 roku,

po naradzie, postanawia co następuje:

FAKTY

Pierwszy ze skarżących, pan Fredrik Neij, jest obywatelem szwedzkim, a drugi ze skarżących, pan Peter Sunde Kolmisoppi, jest obywatelem fińskim. Obydwaj urodzili się w 1978 roku. Pierwszego skarżącego reprezentował przed Trybunałem pan J. Nilsson, adwokat praktykujący w Goteborgu, natomiast drugiego ze skarżącego reprezentował pan P. Althin, adwokat praktykujący w Sztokholmie.

A. Okoliczności sprawy

Przedstawione przez skarżących fakty sprawy można podsumować w poniższy sposób.

W latach 2005 i 2006 skarżący zaangażowani byli w różne aspekty funkcjonowania strony internetowej „The Pirate Bay” (TPB), największego na świecie usługodawcy wymiany plików. Usługa korzystała z tzw. protokołu BitTorrent. TPB umożliwiała użytkownikom wzajemne kontakty za pośrednictwem plików torrent (które w praktyce funkcjonują jak linki internetowe). Dzięki temu użytkownicy mieli możliwość wymiany materiałów cyfrowych, poza komputerami TPB, w ramach usługi wymiany plików.

W styczniu 2008 r. skarżącym i dwóm innym osobom przedstawiono zarzuty między innymi współudziału w przestępstwie w świetle ustawy o prawach autorskich ( Upphovsrättslagen, 1960:729). Zdaniem prokuratora pozwani i jeszcze jedna osoba byli odpowiedzialni za funkcjonowanie TPB, a zatem spowodowali naruszenie praw autorskich osób trzecich dotyczących muzyki, filmów i gier komputerowych. Prokurator stwierdził, że pozwani umożliwiali innym osobom przesyłanie plików torrent na stronę TPB, a także udostępniali innym osobom bazę danych połączoną z katalogiem plików torrent, umożliwiali innym osobom wyszukiwanie i pobieranie plików torrent, jak również udostępniali innym osobom zainteresowanym wymianą plików możliwość kontaktowania się za pośrednictwem funkcji śledzenia TPB.

Kilka spółek z branży rozrywkowej wszczęło przeciwko pozwanym postępowania karne, domagając się odszkodowań z tytułu nielegalnego korzystania z muzyki, filmów i gier komputerowych chronionych prawami autorskimi. Kwota roszczeń sięgnęła kilku milionów euro (EUR).

Pierwszy ze skarżących nie przyznał się do winy przed Sądem Rejonowym ( tingsrätten) w Sztokholmie. Twierdził, że TPB nie była nielegalna. W jego opinii nie można było obciążyć go odpowiedzialnością karną wyłącznie na podstawie faktu, że TPB otrzymywała i udzielała informacji o plikach torrent. Ponadto nie przedstawiono dowodów popełnienia czynu, którego mógłby być współwinny. TPB wykorzystywała jedynie informacje o plikach torrent otrzymanych od użytkowników Internetu. TPB i jej przedstawiciele nie mieli do czynienia z materiałami chronionymi prawami autorskimi ani też nie odwoływali się w sposób czynny do takich materiałów. W dalszej kolejności pierwszy ze skarżących twierdził, że kwestionowane materiały nie przechodziły przez komputery TPB. W żadnym przypadku nie działał umyślnie, ponieważ nie wiedział o istnieniu plików wymienionych w akcie oskarżenia. Zdaniem pierwszego ze skarżących odpowiedzialność za dostarczane i wymieniane z innymi pliki ponosili użytkownicy TPB. Następnie pierwszy ze skarżących odniósł się do podstawowej idei Internetu, mianowicie umożliwiania łączenia się z różnymi dokumentami, która obejmuje prawo do otrzymywania informacji dotyczących plików torrent. Wreszcie oświadczył, iż jego zdaniem TPB należy traktować jako usługodawcę zgodnie z ustawą o handlu elektronicznym i innych usługach społeczeństwa informacyjnego ( lagen om elektronisk handel och andra informationssamhällets tjänster, 2002:562; w dalszej części: „Ustawa o Handlu Elektronicznym”), to jest osobę, która świadczy jedną z usług społeczeństwa informacyjnego. Podkreślił, że zgodnie z postanowieniami Ustawy o Handlu Elektronicznym usługodawca taki nie może ponosić odpowiedzialności karnej za przestępstwo związane z treścią informacji. Jego zdaniem celem Ustawy było nałożenie odpowiedzialności na osobę, która dostarcza informacje, nie zaś na osobę, która wyłącznie udostępnia medium przekazywania takich informacji

Drugi ze skarżących przedstawił takie samo uzasadnienie obrony jak pierwszy ze skarżących oraz dodał, między innymi, iż nie był odpowiedzialny za czynności związane z funkcjonowaniem TPB.

W odniesieniu do przedstawionych przez powodów roszczeń dotyczących odszkodowania obydwaj skarżący odnieśli się do argumentów obrony, dodając między innymi, że powodowie nie ponieśli żadnych szkód, jako że wartość ich przychodów ze sprzedaży nie obniżyła się na skutek zarzucanych naruszeń ustawy o prawach autorskich. Ponadto nie istniało bezpośrednie powiązanie pomiędzy zarzucanymi szkodami a działaniami podejmowanymi przez pozwanych. Skarżący twierdzili, że mogliby ponosić odpowiedzialność wyłącznie z tytułu szkód wynikających z naruszeń dokonanych we Szwecji. Tymczasem powodowie przedstawili roszczenia dotyczące odszkodowań bez wskazania miejsca popełnienia zarzucanych przestępstw. W dalszej kolejności skarżący odnieśli się do faktu, iż postanowienia ustawy o prawach autorskich nakładają obowiązek wypłaty odszkodowania przez „jednostkę”, która korzysta z danego prawa w sposób niezgodny z prawem, to jest na sprawcę przestępstwa. Nie ma zatem możliwości uznania odpowiedzialności za szkody osób współwinnych przestępstw stanowiących naruszenie ustawy o prawach autorskich. Następnie skarżący przedstawili opinię, że TPB nie inicjowała przekazywania materiałów, nie dokonywała wyboru odbiorcy materiałów ani też nie wybierała i nie zmieniała materiałów. Z tego względu, zgodnie z postanowieniami Ustawy o Handlu Elektronicznym, skarżący nie mogą ponosić odpowiedzialności za szkody. W każdym przypadku obowiązek wypłaty odszkodowania powinien zostać dostosowany do sytuacji finansowej pozwanego oraz do potrzeby uzyskania odszkodowania przez powoda.

W dniu 17 kwietnia 2009 r. Sąd Rejonowy uznał skarżących współwinnymi czynów stanowiących naruszenie ustawy o prawach autorskich i skazał każdego z nich na karę pozbawienia wolności jednego roku. Sąd uznał, że skarżący wraz z innymi pozwanymi, którzy także zostali skazani na podstawie zaangażowania w działalność TPB ponoszą wspólnie odpowiedzialność za szkody w wysokości około 3,3 milionów EUR. Sąd Rejonowy stwierdził, że użytkownicy TPB popełnili przestępstwa naruszające przepisy ustawy o prawach autorskich oraz że przestępstwa te popełniono na terytorium Szwecji, jako że strona internetowa i tracker TPB znajdowały się w Szwecji. Ponadto udostępniając stronę internetową wyposażoną w rozbudowane funkcje wyszukiwania, proste funkcje przesyłania i przechowywania oraz system śledzenia TPB ułatwiała popełnienie przestępstw naruszających przepisy ustawy o prawach autorskich, a zatem byli obiektywnie współwinni popełnienia przestępstw stanowiących naruszenie Ustawy. W dalszej kolejności sąd uznał, że pozwani angażowali się w działalność TPB w takim zakresie, że ponosili odpowiedzialność za jej organizację, administrację, programowanie, finansowanie i funkcjonowanie. Zważywszy, że pierwszy ze skarżących był odpowiedzialny za rozwój techniczny i funkcjonalny TPB, zaś drugi ze skarżących pełnił obowiązki rzecznika prasowego TPB i zajmował się reklamą oraz rozwojem, w opinii Sądu Rejonowego pozwani świadomie ułatwiali użytkownikom popełnienie czynów niezgodnych z przepisami ustawy o prawach autorskich.

Następnie sąd odrzucił argument pozwanych, że w każdym przypadku powinni oni zostać uniewinnieni w świetle postanowień Ustawy o Handlu Elektronicznym. Sąd wyciągnął wniosek w tym względzie między innymi na podstawie faktu, że TPB umożliwiała innym osobom wymianę materiałów chronionych prawami autorskimi. W opinii sądu dla pozwanych musiało być oczywistym, że TPB zawiera pliki torrent dotyczące materiałów chronionych prawami autorskimi. Jednakże żaden z nich nie podjął jakichkolwiek działań w celu usunięcia takich plików, mimo otrzymywanych próśb w tym względzie. Ponadto nawet przy założeniu, że pozwani nie posiadali dokładnej wiedzy odnośnie do utworów wymienionych w akcie oskarżenia, w opinii sądy wykazali co najmniej obojętność względem faktu, że przedmiotem wymiany plików za pośrednictwem TPB są materiały chronione prawami autorskimi. Z tych przyczyn oraz uwzględniając fakt umyślnego popełnienia wskazanych czynów, działania pozwanych nie mogły zostać objęte ochroną przed ściganiem na mocy Ustawy o Handlu Elektronicznym.

Skarżący złożyli apelację do Sądu Apelacyjnego w Sztokholmie ( Svea hovrätt), podtrzymując swoje zdanie. Niektórzy spośród powodów również złożyli apelację, domagając się pełnego odszkodowania zgodnie z przedstawionymi roszczeniami.

W dniu 26 listopada 2010 r. Sąd Apelacyjny skrócił karę pozbawienia wolności pierwszego ze skarżących do dziesięciu miesięcy, natomiast drugiego ze skarżących do ośmiu miesięcy, lecz podwyższył kwotę łącznej odpowiedzialności za szkody do około 5 milionów euro. Sąd Apelacyjny zgodził się z wnioskiem sądu niższej instancji, że prokurator udowodnił, iż przestępstwa przeciwko ustawie o prawach autorskich zostały popełnione w Szwecji, a zatem zastosowanie miały przepisy prawa szwedzkiego. Zgodził się także z konkluzją Sądu Rejonowego, iż TPB ułatwiała niezgodną z prawem wymianę plików w taki sposób, że osoby odpowiedzialne za TPB ponosiły za ten fakt odpowiedzialność karną. Sąd Apelacyjny odrzucił jednakże wniosek sądu niższej instancji twierdzącego, że pozwani powinni ponieść zbiorową odpowiedzialność za popełnione czyny i uznał za konieczne zbadanie indywidualnej odpowiedzialności karnej każdej z osób, którym przedstawiono zarzuty. Zatem każdy pozwany miał ponosić odpowiedzialność wyłącznie za własne czyny. Ustalono, że pierwszy ze skarżących zaangażowany był w działania w zakresie programowania, systematyzacji i codziennego funkcjonowania TPB. Drugi ze skarżących przyczynił się do finansowania TPB poprzez windykację zadłużenia dwóch reklamodawców, a ponadto brał udział w zawarciu umowy na reklamę. Dodatkowo uczestniczył w pracach rozwojowych funkcji śledzenia i bazy danych TPB. Wreszcie skonfigurował usługę bilansowania obciążenia systemu TPB.

W odniesieniu do argumentu pozwanych, że powinni zostać zwolnieni z odpowiedzialności karnej na podstawie Ustawy o Handlu Elektronicznym Sąd Apelacyjny zauważył, że pozwani popełnili przestępstwa umyślnie i że w takich okolicznościach zwolnienie z odpowiedzialności karnej na mocy Ustawy nie miało zastosowania. Odnośnie do odszkodowania na rzecz powodów sąd zauważył, że TPB opracowała możliwość przesyłania i przechowywania plików torrent, bazę danych i funkcję śledzenia. Zatem TPB oferowała nie tylko przekazywanie danych lub tzw. caching, co stanowiło warunek wstępny zwolnienia od odpowiedzialności na mocy Ustawy. Sąd Apelacyjny stwierdził, że skarżący nie podjęli żadnych środków ostrożności i – mimo ostrzeżeń i próśb – nie usunęli plików torrent odnoszących się do materiałów chronionych prawami autorskimi. Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie można było zwolnić pozwanych z odpowiedzialności karnej ze względu na interes społeczny.

Po złożeniu przez skarżących kolejnej apelacji, w dniu 1 lutego 2012 r. Sąd Najwyższy ( Högsta domstolen) odmówił przyjęcia apelacji.

B. Właściwe prawo krajowe

1. Gwarancje konstytucyjne

Wolność wyrażania opinii oraz prawo do informacji chronione są na mocy szwedzkiej konstytucji, zgodnie z Instrumentem Rządowym ( Regeringsformen).

Rozdział 2, art. 1, we właściwych częściach stanowi:

„Każdemu obywatelowi gwarantuje się następujące prawa i wolności w relacjach z instytucjami publicznymi:

1. wolność wyrażania opinii: to jest wolność przekazywania informacji i wyrażania myśli, opinii i uczuć, zarówno ustnie, pisemnie, za pomocą obrazów bądź w dowolny inny sposób;

2. prawo do informacji: to jest prawo do poszukiwania i otrzymywania informacji oraz zapoznawania się w dowolny sposób z wypowiedziami innych osób.”

Zgodnie z rozdziałem 2, art. 20, wolność wyrażania opinii i prawo do informacji mogą być ograniczone przez prawo, przy czym ograniczenia takie muszą spełniać wymogi określone w rozdziale 2, art. 21 i 23.

Art. 21 stanowi, że ograniczenia mogą został nałożone wyłącznie w celu osiągnięcia celów akceptowalnych w demokratycznym społeczeństwie. Ograniczenie nigdy nie może wykraczać poza zakres konieczny dla leżącego u jego podstaw celu ani też nie może zostać rozszerzone w taki sposób, by stanowiło zagrożenie dla swobodnego wyrażania opinii jako jednego z fundamentów demokracji. Nie można nakładać ograniczeń wyłącznie na podstawie opinii politycznych, religijnych, kulturowych, itp.

Zgodnie z pierwszym akapitem art. 23, wolność wyrażania opinii i prawo do informacji mogą zostać ograniczone przez wzgląd na bezpieczeństwo Państwa, zaopatrzenie na poziomie krajowym, porządek publiczny i bezpieczeństwo publiczne, dobre imię jednostki, poszanowanie życia prywatnego oraz zapobieganie i ściganie przestępczości. Wolność wyrażania opinii może być także ograniczona w ramach działalności biznesowej. Wolność wyrażania opinii oraz prawo do informacji mogą podlegać ograniczeniom wyłącznie, jeżeli uzasadnią to szczególnie istotne względy.

Drugi akapit art. 23 stanowi, by przy ocenie ograniczeń, jakie mogą zostać nałożone na mocy pierwszego akapitu, zwracać szczególną uwagę na znaczenie możliwie najszerszego prawa wolności wyrażania opinii i prawa do informacji w sprawach o charakterze politycznym, religijnym, zawodowym, naukowym i kulturowym.

2. Ustawa o prawach autorskich

Ochrona autorów i posiadaczy praw została określona w ustawie o prawach autorskich, która we właściwych częściach stanowi, co następuje:

Rozdział 1 Przedmiot i Zakres

Artykuł 1

Każdy, kto jest autorem utworu literackiego bądź artystycznego, będzie posiadać prawa autorskie do takiego utworu, niezależnie, czy jest to

1. fikcyjne bądź opisowe przedstawienie na piśmie lub ustnie,

2. program komputerowy,

3. utwór muzyczny lub dramatyczny,

4. utwór kinematograficzny,

5. utwór fotograficzny lub inny utwór z dziedziny sztuk pięknych,

6. utwór architektoniczny bądź sztuki użytkowej,

7. utwór wyrażony w dowolny inny sposób.

....

Artykuł 2

Z zastrzeżeniem ograniczeń wskazanych poniżej, prawa autorskie będą obejmować wyłączne prawo do eksploatacji utworu poprzez sporządzanie kopii utworu i ich publiczne udostępnianie, zarówno w postaci oryginalnej, jak i zmodyfikowanej, po dokonaniu tłumaczenia lub adaptacji, w innej formie artystycznej bądź literackiej lub przy zastosowaniu innych środków technicznych.

Sporządzenie kopii rozumie się jako bezpośrednie lub pośrednie, tymczasowe bądź stałe opracowywanie kopii utworu, niezależnie od zastosowanej formy czy metody oraz niezależnie od tego, czy utwór podlega kopiowaniu w całości czy w części.

Utwór jest udostępniany publicznie w następujących przypadkach

1. W sytuacji, gdy utwór jest komunikowany publicznie, to jest udostępniany publicznie za pośrednictwem przewodowych i bezprzewodowych środków komunikacji w miejscu innym niż miejsce, w którym publiczność może zapoznać się z utworem. Publiczne komunikowanie obejmuje także czynności publicznego udostępniania dokonywane w taki sposób, że jednostki mają prawa dostępu do utworu w wybranym przez siebie miejscu i czasie.

....

Czynności publicznego udostępniania i wykonywania realizowane w ramach działalności komercyjnej i na rzecz stosunkowo dużych, zamkniętych grup osób, będą stanowić czynności publicznego udostępniania i wykonywania.

Rozdział 5 Niektóre Prawa Pokrewne

Artykuł 46

Z zastrzeżeniem ograniczeń wskazanych w niniejszej Ustawie producent nagrań audiowizualnych ma wyłączne prawo eksploatacji nagrania poprzez

1. sporządzanie kopii nagrania oraz

2. publiczne udostępnianie nagrania.

...

Postanowienia art. 2, akapity 2-4 będą mieć zastosowanie względem nagrań, o których mowa w tym artykule.

Rozdział 7 Odpowiedzialność Karna i Cywilna

Artykuł 53

Każdy, kto w odniesieniu do utworu literackiego bądź artystycznego, popełnia czyn, który narusza prawa autorskie do utworu na podstawie postanowień rozdziału 1 i rozdziału 2 lub narusza zalecenia wskazane w art. 41, drugi akapit lub w art. 50, w przypadku popełnienia takiego czynu umyślnie lub na skutek rażącego niedbalstwa, podlega karze grzywny lub pozbawienia wolności do lat dwóch.

Każdy, kto w celach prywatnych korzysta z kopii programu komputerowego, który został opublikowany bądź którego kopia została przekazana po uzyskaniu zezwolenia autora, nie będzie obciążony odpowiedzialnością karną, jeżeli główna kopia dla celów kopiowania nie jest wykorzystywana w związku z działalnością komercyjną lub publiczną oraz że osoba taka nie wykorzystuje sporządzonych kopii programu komputerowego w celach innych niż prywatne. Każdy, kto dla celów prywatnych sporządził kopię cyfrową kompilacji w formie cyfrowej, która została opublikowana, nie będzie – na tych samych warunkach – podlegać odpowiedzialności karnej.

Postanowienia pierwszego akapitu mają zastosowanie również w sytuacji, gdy jednostka importuje kopie utworu do Szwecji w celu dystrybucji publicznej, jeżeli kopia została wyprodukowana zagranicą w takich okolicznościach, że podobna produkcja na terytorium Szwecji stanowiłaby czyn zagrożoną karą na mocy tego akapitu.

...

Artykuł 57

Postanowienia art. 53 - 56 będą mieć zastosowanie także względem praw chronionych przepisami Rozdziału 5.

3. Kodeks karny

Rozdział 23 art. 4 kodeksu karnego ( Brottsbalken, 1962:700) stanowi, że kary przewidziane postanowieniami kodeksu karnego z tytułu przestępstw karnych będą nakładane nie tylko na osobę, która czyn popełniła, lecz także na każdą osobę, która przyczyniła się do jego popełnienia poprzez nakłanianie lub własne zachowanie. Ten sam przepis ma zastosowanie względem wszelkich pozostałych czynów karalnych karą pozbawienia wolności na podstawie innej ustawy czy instrumentu ustawowego. Ponadto osoba, która nie zostanie uznana za sprawcę, lecz podżegała inne osoby do popełnienia czynu, zostanie skazana na podstawie podżegania do popełnienia przestępstwa bądź pomocnictwa. Każdy współwinny będzie sądzony na podstawie przypisanych mu intencji czy zaniechania.

C. Właściwe źródła Rady Europy

W Zaleceniu dla państw członkowskich nr CM/Rec(2007)16 w sprawie środków promowania wartości Internetu jako usługi publicznej, Komitet Ministrów zauważył, że z jednej strony Internet może znacząco poprawić wykonywanie pewnych praw i podstawowych wolności człowieka, lecz z drugiej strony może wywierać negatywny wpływ na te oraz inne prawa. Komitet zalecił, by państwa członkowskie opracowały jasne ramy prawne określające granice obowiązków wszystkich kluczowych podmiotów w dziedzinie nowych technologii informacji i komunikacji.

ZARZUTY

Skarżący podnieśli zarzut naruszenia artykułu 10 Konwencji w tym względzie, że wraz z wydaniem wyroków skazujących z tytułu korzystania z TPB przez inne osoby doszło do naruszenia prawa do otrzymywania i przekazywania informacji. Zdaniem skarżących artykuł 10 Konwencji obejmuje prawo oferowania automatycznych usług przekazywania pomiędzy użytkownikami materiałów nieobjętych ochroną, zgodnie z podstawowymi zasadami komunikacji internetowej i w ramach społeczeństwa informacyjnego. W opinii skarżących artykuł 10 Konwencji chroni prawo organizowania w Internecie usługi, która może być wykorzystywana w celach zgodnych i niezgodnych z prawem, przy czym osoby odpowiedzialne za daną usługę nie mogą być skazywane na podstawie przestępstw popełnionych przez osoby korzystające z usługi. W tym względzie skarżący odnieśli się do zasad międzynarodowych, określających szeroko zakrojone prawo otrzymywania i przekazywania informacji pomiędzy użytkownikami Internetu.

PRAWO

Skarżący sformułowali zarzut, że skazanie przez sąd stanowiło ingerencję w przysługujące im prawo do wolności wyrażania opinii zagwarantowane artykułem 10 Konwencji, który stanowi:

„1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.

2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.”

A. Czy doszło do ingerencji w prawo skarżących do wolności wyrażania opinii

Trybunał zauważa w pierwszej kolejności, że skarżący zostali skazani na podstawie zaangażowania w prowadzenie strony internetowej, która umożliwiała użytkownikom wymianę materiałów cyfrowych chronionych prawami autorskimi takich, jak filmy, muzyka i gry komputerowe.

Trybunał konsekwentnie podkreśla, że artykuł 10 gwarantuje prawo przekazywania informacji oraz prawo społeczeństwa do ich otrzymywania (zob. między innymi Observer i Guardian przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, 26 listopada 1991 r., § 59 (b), Seria A nr 216). Ze względu na dostępność oraz możliwości przechowywania i przekazywania znacznych ilości informacji Internet odgrywa istotną rolę w poprawie dostępu społeczeństwa do wiadomości oraz ogólnie umożliwia wymianę i rozpowszechnianie informacji ( Times Newspapers Ltd przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (nr 1 i 2), nr 3002/03 i 23676/03, § 27, ETPCz 2009 r. oraz Ashby Donald i Inni przeciwko Francji nr 36769/08, § 34, 10 stycznia 2013 r. – nieostateczny).

Poza tym przepis artykułu 10 ma zastosowanie nie tylko względem treści informacji, lecz także środków jej przekazywania bądź otrzymywania, jako że wszelkie ograniczenia nałożone na takie środki stanowi nieuniknioną ingerencję w prawo do otrzymywania i przekazywania informacji (zob. przykładowo Öztürk przeciwko Turcji [WI], nr 22479/93, § 49, ETPCz 1999-VI).

Ponadto artykuł 10 Konwencji gwarantuje wolność wyrażania opinii „każdemu”, bez rozróżnienia, czy celem jednostki jest generowanie zysków czy nie (zob. mutatis mutandis Autronic AG przeciwko Szwajcarii, wyrok z dnia 22 maja 1990 r., Seria A nr 178, str. 23, 47).

W niniejszej sprawie skarżący udostępniali innym osobom medium przekazywania i otrzymywania informacji w rozumieniu artykułu 10 Konwencji. Trybunał uznaje, że działania podjęte przez skarżących są objęte ochroną na podstawie artykułu 10 ust. 1 Konwencji, a w konsekwencji wydanie wyroków skazujących stanowiło ingerencję w prawo skarżących do wolności wyrażania opinii. Ingerencja taka skutkuje naruszeniem artykułu 10, chyba że była „przewidziana przez ustawę”, dążyła do jednego lub więcej uzasadnionych celów, o których mowa w przepisie artykułu 10 ust. 2 i była „konieczna w społeczeństwie demokratycznym” dla osiągnięcia takiego celu bądź celów.

B. Czy ingerencja była przewidziana przez ustawę

Wyroki skazujące skarżących zostały wydane na podstawie ustawy o prawach autorskich i kodeksu karnego. Trybunał zauważa, że skarżący zostali skazani w związku z wymianą za pośrednictwem TPB materiałów chronionych prawami autorskimi zgodnie z ustawą o prawach autorskich. Zatem ingerencja była „przewidziana przez ustawę”.

C. Czy ingerencja dążyła do uzasadnionego celu

Trybunał jest usatysfakcjonowany, że ingerencja dążyła do uzasadnionego celu ochrony praw autorskich powodów do określonych materiałów. Zatem wyroki skazujące i przyznane odszkodowania dążyły do uzasadnionego celu „ochrony praw innych osób” i „zapobiegania przestępczości” w rozumieniu artykułu 10 ust. 2.

D. Czy ingerencja była konieczna w społeczeństwie demokratycznym

Trybunał przypomina, że przy badaniu, czy ingerencja będąca przedmiotem skargi jest „konieczna w społeczeństwie demokratycznym”, należy upewnić się, czy odpowiadała ona „pilnej potrzebie społecznej” ( Observer i Guardian, cyt. powyżej, § 59).

Kryterium konieczności ingerencji w społeczeństwie demokratycznym nie można stosować w sposób bezwzględny. Przeciwnie, Trybunał musi wziąć pod uwagę różne czynniki, przykładowo, charakter konkurujących ze sobą interesów oraz stopień ochrony, jakiego interesy te wymagają ze względu na okoliczności danej sprawy. W niniejszej sprawie Trybunał ma obowiązek oceny z jednej strony interesu skarżących to ułatwiania wymiany odnośnych informacji, z drugiej strony interesu ochrony praw właścicieli praw autorskich.

Odnośnie do znaczenia interesu ochrony praw właścicieli praw autorskich Trybunał pragnie podkreślić, że własność intelektualna podlega ochronie zgodnie z postanowieniami artykułu 1 Protokołu nr 1 do Konwencji (zob. przykładowo Anheuser-Busch Inc. przeciwko Portugalii [WI], nr 73049/01, § 72, ETPCz 2007–I). Ponadto Trybunał przypomina zasadę, zgodnie z którą faktyczne, skuteczne wykonywanie praw chronionych tymże przepisem nie jest uzależnione wyłącznie od obowiązku Państwa powstrzymania się od ingerencji, lecz może wymagać podejmowania konkretnych działań w celu zapewnienia ochrony (zob. przykładowo Öneryıldız przeciwko Turcji [WI], nr 48939/99, § 134, ETPCz 2004–XII). Pozwane Państwo miało zatem obowiązek równoważenia dwóch konkurujących ze sobą interesów podlegających ochronie na mocy Konwencji. W takim przypadku Państwu przysługuje szeroki margines swobody oceny ( Ashby Donald i Inni, cyt. powyżej, § 40; por. także Zalecenie Komitetu Ministrów, o którym mowa powyżej).

W związku z powyższym Trybunał pragnie również podkreślić, że zakres marginesu swobodnej oceny Państw różni się w zależności od liczby czynników, w tym między innymi od tego, czy rodzaj informacji ma szczególne znaczenie. W niniejszej sprawie, mimo ochrony wynikającej z artykułu 10, zabezpieczenia dotyczące materiałów, w związku z którymi wobec skarżących wydano wyroki skazujące, nie mogą osiągnąć takiego samego poziomu jak poziom zabezpieczeń dotyczących ekspresji i debaty politycznej. Zważywszy na fakt, że zarówno w związku z charakterem dostępnych informacji jak i potrzebą równoważenia interesów, o której mowa powyżej Państwu przysługuje szeroki margines swobodnej oceny, połączenie tych dwóch kwestii, jak w przypadku niniejszej sprawy, sprawia, że margines swobodnej oceny jest szczególnie szeroki ( Ashby Donald i Inni, cyt. powyżej, § 41).

Zważywszy na fakt, że władze szwedzkie miały obowiązek ochrony praw własności powodów zgodnie z ustawą o prawach autorskich i Konwencją, Trybunał stwierdza, że istniały poważne powody ograniczenia prawa skarżących do wolności wyrażania opinii. Ponadto sądy szwedzkie w sposób właściwy i wystarczający uzasadniły, że działania skarżących w ramach prowadzonej na zasadach komercyjnych strony TPB stanowiły działalność przestępczą wymagającą odpowiedniej kary. W tym względzie Trybunał przypomina, że wyroki skazujące skarżących dotyczyły wyłącznie materiałów chronionych prawami autorskimi.

Trybunał przypomina wreszcie, że przy ocenie proporcjonalności ingerencji w prawo do wolności wyrażania opinii zagwarantowane przepisem artykułu 10 uwzględnić należy charakter i surowość nałożonych kar (zob. Cumpǎnǎ i Mazǎre przeciwko Rumunii [WI], nr 33348/96, § 111, ETPCz 2004-XI oraz Skałka przeciwko Polsce, nr 43425/98, § 41, 27 maja 2003 r.). W niniejszej sprawie Trybunał stwierdza, że nie można uznać kar pozbawienia wolności i przyznanych odszkodowań za nieproporcjonalne. Trybunał wyciągnął taki wniosek uwzględniając fakt, iż sądy krajowe ustaliły, że skarżący – mimo wezwania – nie podjęli żadnych działań w celu usunięcia określonych plików torrent. Przeciwnie, z obojętnością traktowali fakt, iż przedmiotem wymiany plików za pośrednictwem TPB były utwory chronione prawami autorskimi.

Konkludując, po uwzględnieniu wszystkich okoliczności niniejszej sprawy, w szczególności charakteru informacji zawartych w przekazywanych materiałach oraz poważnych podstaw ingerencji w prawo skarżących do wyrażania opinii, Trybunał uznaje ingerencję za „konieczną w społeczeństwie demokratycznym” w rozumieniu artykułu 10 ust. 2 Konwencji.

Z powyższego wynika, iż skarga musi zostać odrzucona jako oczywiście bezzasadna w rozumieniu artykułu 35 ust. 3 lit. a) i ust. 4 Konwencji.

Z tych przyczyn Trybunał jednomyślnie

Uznaje skargę za niedopuszczalną.

Claudia Westerdiek Mark Villiger
Kanclerz Przewodniczący