Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

WYROK

STRASBURG

18 stycznia 2018 r.

OSTATECZNY

18/04/2018

Ten wyrok stał się ostateczny na warunkach określonych w art. 44 ust. 2 Konwencji. Może podlegać korekcie wydawniczej.

W sprawie Oller Kamińska przeciwko POLSCE,

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Sekcja pierwsza), zasiadając jako Izba w składzie:

Linos-Alexandre Sicilianos, Przewodniczący,
Kristina Pardalos,
Aleš Pejchal,
Krzysztof Wojtyczek,
Armen Harutyunyan,
Tim Eicke,
Jovan Ilievski, sędziowie
i Renata Degener, Zastępca Kanclerza Sekcji,

Obradując na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 grudnia 2017 r.,

Wydaje następujący wyrok, który został przyjęty w tym dniu:

POSTĘPOWANIE

1. Sprawa wywodzi się ze skargi (nr 28481/12) wniesionej do Trybunału przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 34 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności („Konwencja”) przez obywatelkę Polski, Panią Anitę Oller Kamińską („skarżąca”), w dniu 23 kwietnia 2012 r.

2. Skarżąca była reprezentowana przez Pana G. Thuan Dit Dieudonné’a, adwokata prowadzącego praktykę w Strasbourgu. Rząd Polski („Rząd”) był reprezentowany przez pełnomocnika, Panią J. Chrzanowską z Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

3. Skarżąca zarzuciła władzom polskim naruszenie jej prawa do poszanowania życia rodzinnego ze względu na niezdolność władz polskich do zapewnienia sprawnego połączenia jej z córką, pomimo dwóch postanowień wydanych przez sądy irlandzkie, po tym jak została ona uprowadzona przez ojca do Polski. Skarżąca oparła swoje zarzuty na art. 6 i 8 Konwencji.

4. Dnia 29 stycznia 2015 r. skarga została zakomunikowana Rządowi.

FAKTY

I. OKOLICZNOŚCI SPRAWY

5. Skarżąca urodziła się w 1973 roku i mieszka w Galway w Irlandii.

A. Tło sprawy i odebranie dziecka

6. W dniu 27 marca 2000 r. skarżąca urodziła dziecko, dziewczynkę o imieniu A. Poślubiła ojca dziecka i mieszkała w Polsce. Miała syna B. z poprzedniego małżeństwa, urodzonego w 1993 r.

7. W 2006 r. rodzina przeprowadziła się do Irlandii. Mieszkali tam razem do stycznia 2009 r., kiedy para rozstała się i M.K. przeprowadził się z powrotem do Polski.

8. W czerwcu 2009 r. M.K. pojechał do Irlandii na wakacje i miał zamiar zabrać A. do Polski na wakacje. Skarżąca nie była pewna, czy M.K. przywiezie dziecko z powrotem po wakacjach w Polsce. Dnia 29 czerwca 2009 r. wszczęła postępowanie przed Sądem Rejonowym w Ennis w Irlandii na mocy ustawy o opiece nad nieletnimi z 1964 r., w celu ustalenia Irlandii jako miejsca zwykłego pobytu dziecka, a także żądając ustalenia daty powrotu dziecka do Irlandii na dzień 15 sierpnia 2009 r.

9. W dniu 2 lipca 2009 r. Sąd Rejonowy w Ennis zatwierdził ugodę jako środek tymczasowy. Uzgodniono, że dziecko mogło pojechać do Polski w dniach 7-15 sierpnia 2009 r. z M.K. oraz, że Irlandia jest jego miejscem zwykłego pobytu. Omówienie innych kwestii dotyczących opieki zostało odroczone do następnego posiedzenia wyznaczonego na dzień 15 września 2009 r. Następnego dnia sąd wydał postanowienie o wykonalności wyroku z dnia 2 lipca 2009 r., zgodnie z art. 42 rozporządzenia Rady (WE), nr 2201/2003 z 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 („Rozporządzenie Bruksela II bis”).

10. M.K. nie wydał A. matce w dniu 15 sierpnia 2009 r.

B. Postępowanie w sprawie władzy rodzicielskiej toczące się w Irlandii

11. Dnia 15 września 2009 r. Sąd Rejonowy w Ennis postanowił, że miejsce zamieszkania dziecka jest w Irlandii z matką, której przyznano pełnię władzy rodzicielskiej. Sąd zarządził również wydanie skarżącej dziecka. W dniu 17 września 2009 r. wydał również poświadczenie wykonalności wyroku zgodnie z art. 42 Rozporządzenia Bruksela II bis.

12. M.K. złożył zażalenie na postanowienie z dnia 15 września 2009 r., które zostało oddalone przez Okręgowy Sąd Rodzinny w Limerick w dniu 10 grudnia 2009 r.

C. Postępowanie w Polsce w przedmiocie powrotu A. do Irlandii

1. Postępowanie na mocy Konwencji haskiej

13. We wrześniu 2009 r. skarżąca zwróciła się o pomoc do polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości – będącego organem centralnym na mocy Konwencji haskiej dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, („Konwencja Haska”) - w zabezpieczeniu powrotu dziecka.

14. W dniu 6 października 2009 r. Sąd Rejonowy w Malborku rozpatrzył wniosek skarżącej i wniosek wzajemny M.K., w którym ojciec dziecka wnosił o oddalenie wniosku skarżącej. Sąd zarządził sporządzenie opinii biegłego z Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego – „RODK”.

15. W dniu 18 grudnia 2009 r. Sąd Rejonowy w Malborku oddalił wniosek skarżącej złożony na podstawie Konwencji haskiej o powrocie jej córki do Irlandii. Sąd uzasadnił swoje postanowienie przepisami art. 13, na mocy którego władze polskie nie są zobowiązane do wydania dziecka z uwagi na istnienie ryzyka, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia. Na poparcie swojej tezy sąd odniósł się do opinii RODK, a także innych badań społecznych i psychologicznych. W szczególności sąd podkreślił, że w sprawozdaniu RODK znajdowała się informacja o tym, że A. pragnie zostać w Polsce. Według tej ekspertyzy M.K. miał lepsze relacje z A. i poświęcał więcej uwagi jej potrzebom niż skarżąca. Pomimo, że skarżąca również była ważną osobą w życiu A., uznano, że dziecko postrzegało jej działania jako wymierzone przeciwko jej woli, co stawiało ją w niekomfortowej sytuacji.

16. W dniu 18 maja 2010 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił apelację złożoną przez skarżącą. Sąd wziął pod uwagę wolę A. do pozostania
z ojcem. Wówczas dziewięcioletnie dziecko zostało uznane przez biegłych za dojrzałe i świadome sytuacji rodzinnej.

2. Wykonanie wyroku Sądu Rejonowego w Ennis z dnia 15 września 2009 r.

17. W dniu 15 października skarżąca wniosła do polskich władz o uznanie i wykonanie wyroku Sądu Rejonowego w Ennis z dnia 15 września 2009 r.

18. W dniu 18 listopada 2009 r. skarżąca wniosła o przyspieszenie rozpoznania sprawy i o wyznaczenie wcześniejszej daty posiedzenia sądowego. Skarżąca podkreśliła jej brak kontaktu z córką.

19. W dniu 4 grudnia 2009 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku postanowił o wykonaniu wyroku irlandzkiego sądu z dnia 15 września 2009 r. M.K. wniósł apelację do Sądu Apelacyjnego w Gdańsku.

20. W dniu 22 czerwca 2010 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku uchylił postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 4 grudnia 2009 r. Sąd orzekł, że sąd irlandzki wydał orzeczenie w przedmiocie władzy rodzicielskiej, które nie sposób pogodzić z postanowieniem polskiego sądu z dnia 18 grudnia 2009 r. o oddaleniu wniosku skarżącej o powrót dziecka na mocy Konwencji Haskiej. Z tego powodu orzeczenie irlandzkie nie jest dłużej wykonalne w Polsce.

21. Skarżąca złożyła skargę kasacyjną.

22. Dnia 24 sierpnia 2011 r. Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Sąd Najwyższy na początku powtórzył, że Rozporządzenie Bruksela II bis jest wiążące i bezpośrednio obowiązujące. Następnie wyjaśnił, że celem orzeczenia wydanego na mocy Konwencji Haskiej był niezwłoczny powrót dziecka do kraju zwykłego pobytu. Postanowienie o powrocie dziecka lub odmowa powrotu na mocy art. 12, 13 i 20 Konwencji Haskiej nie mogą być rozumiane jako orzeczenie o kwestiach dotyczących władzy lub odpowiedzialności rodzicielskiej. Powody odmowy powrotu dziecka na mocy art. 13 lit. b, miały charakter rzeczowy i nie mogły kreować nowego prawa do opieki. Określono je również w art. 10 Konwencji Haskiej. Po trzecie, wyjątek zezwalający na odmowę wykonania orzeczenia przewidziany w art. 23 lit. e) rozporządzenia Bruksela II bis wymaga istnienia późniejszego i odmiennego orzeczenia dotyczącego władzy rodzicielskiej. Postanowienie wydane 18 grudnia 2009 r. na mocy art. 13 lit. b Konwencji Haskiej nie może zostać uznane za takie orzeczenie.

23. W dniu 28 lutego 2012 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku odmówił nadania wykonalności postanowieniu z dnia 15 września 2009 r. ze względu na wydanie przez Sąd Najwyższy Irlandii nowego postanowienia o sprawowaniu opieki w dniu 9 września 2011 r. (zob. par. 27 poniżej).

D. Kolejne postępowania w Irlandii o powrót A.

24. W dniu 4 października 2010 r. skarżąca złożyła w Irlandii wniosek o wykonanie postanowienia Sądu Rejonowego w Ennis z dnia 15 września 2009 r. i powrót do niej A.

25. W dniu 28 stycznia 2011 r. Sąd Najwyższy Irlandii wydał zarządzenie tymczasowe. Postanowił, że sądy irlandzkie są właściwie do decydowania o władzy rodzicielskiej nad A., jurysdykcja ta trwa nieprzerwanie od momentu bezprawnego zatrzymania dziecka w sierpniu 2009 r.

26. W dniu 28 sierpnia 2011 r. na polecenie sądu przedstawiono ekspertyzę psychologiczną. Biegła przesłuchała skarżącą, A. i M.K. Stwierdziła, że oboje rodziców było w stanie zapewnić A. stabilny i kochający dom, a ich opieka i uwaga była istotna dla dobra jej emocjonalnego, społecznego i psychologicznego samopoczucia. W sprawozdaniu zalecono sądowi wzięcie pod uwagę woli A. o uczęszczaniu do szkoły w Polsce i rozważenia takiego rozwiązania, że dziecko mieszkałoby z ojcem w trakcie trwania szkoły i spędzało wakacje w Irlandii. Biegła zaleciła również, aby sąd wyraźnie ustalił czas, jaki A. spędza z matką oraz prawo ojca do widzenia w tym czasie, jeżeli rodzice mogli samodzielnie o tym postanowić, skoro czas ten miał ulec skróceniu. Ustalenie to było o tyle istotne, o ile istniało ryzyko, że ciągła ingerencja M.K. w życie A. wpłynęłoby na rozwój pewności siebie u dziecka i jej poczucie bezpieczeństwa w trakcie przebywania u matki.

27. W dniu 9 września 2011 r. Sąd Najwyższy Irlandii wydał wyrok uchylający postanowienie z dnia 15 września 2009 r. Sąd postanowił o przyznaniu prawa do łącznej opieki obojgu rodzicom, ale nakazał powrót dziecka do Irlandii do dnia 2 listopada 2011 r., A. miała skończyć rok szkolny w Irlandii, a następnie od września 2012 r. zacząć szkołę w Polsce. W orzeczeniu określono również okresy przerw od szkoły, które A. będzie spędzać ze skarżącą, a które z M.K.

28. M.K. bezskutecznie odwołał się od rozstrzygnięcia, a w postanowieniu z dnia 21 października 2011 r. odmówiono mu prawa pobytu.

E. Postępowania w Polsce dotyczące wykonania postanowienia irlandzkiego sądu z dnia 9 września 2011 r.

29. W październiku 2011 r. skarżąca złożyła wniosek do polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości o wykonanie wyroku Sądu Najwyższego Irlandii z dnia 9 września 2011 r. i zarządzeniu powrotu dziecka. Polskie Ministerstwo Sprawiedliwości zaleciło irlandzkiemu organowi centralnemu złożenie wniosku do odpowiedniego sądu w Polsce o natychmiastowe wydanie dziecka.

30. W dniu 28 listopada 2011 r. skarżąca złożyła wniosek przez irlandzki organ centralny o wydanie jej dziecka.

31. Od października 2011 r. do stycznia 2012 r. irlandzkie i polskie władze centralne korespondowały ze sobą w celu wykonania irlandzkiego orzeczenia z dnia 9 września 2011 r.

32. W dniu 23 stycznia 2012 r. irlandzki Departament Sprawiedliwości, Równości i Reformy Prawa otrzymał list od polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości, w którym został poinformowany, że wniosek skarżącej o przymusowe zabranie jej córki i powrót do Irlandii został przesłany tego dnia do Sądu Rejonowego w Gdańsku.

33. Dnia 25 stycznia 2012 r. irlandzki łącznikowy sędzia rodzinny Europejskiej Sieci Sądowniczej wysłał list do polskiego łącznikowego sędziego rodzinnego Europejskiej Sieci Sądowej nalegając na wykonanie postanowienia Sądu Najwyższego Irlandii w przedmiocie władzy rodzicielskiej z dnia 9 września 2011 r. Zauważywszy, że M.K. wszczął postępowanie rozwodowe, w którym również rozpatrywano kwestie władzy rodzicielskiej, w liście poproszono o to, by sędzia orzekający w sprawie rozwodowej wziął pod uwagę postanowienie Sądu Najwyższego Irlandii z dnia 9 września 2011 r.

34. W dniu 4 maja 2012 r. kurator wyznaczony przez sąd przeprowadził wywiad z A. i przedstawił sądowi sprawozdanie. Kurator stwierdził, że A. chciała zostać w Polsce, gdzie był jej dom, szkoła i przyjaciele. A. powiedziała, że pragnie mieć regularne kontakty z matką przez Skype’a. Czuła presję ze strony matki odnośnie powrotu do Irlandii. Konflikt rodziców sprawił, że musiała uczestniczyć w leczeniu psychiatrycznym i brać leki antydepresyjne.

35. Na rozprawie w dniu 9 maja 2012 r. Sąd Rejonowy w Malborku zasugerował stronom osiągnięcie porozumienia co do dnia powrotu dziecka do Irlandii. W trakcie posiedzenia M.K. wyjaśnił, że odmówił stosowania się do postanowień sądów irlandzkich, ponieważ jego córka była w złej kondycji psychicznej.

36. W dniu 28 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy w Malborku postanowił o odebraniu A. od M.K. przez kuratora sądowego na podstawie art. 598 § 6 Kodeksu postępowania cywilnego. Sąd nadał orzeczeniu klauzulę natychmiastowej wykonalności.

37. W dniu 6 lipca 2012 r. skarżąca i kurator sądowy przyjechali do miejsca zamieszkania M.K. w celu odebrania dziecka, ale nikogo tam nie zastali.

38. W dniu 9 lipca 2012 r. kurator sądowy ponowił próbę odebrania dziecka, ale dom ponownie był pusty. W dniu 13 lipca 2012 roku podjął trzecią, nieudaną próbę odebrania dziecka. W dniu 24 lipca 2012 r. poprosił policję o interwencję.

39. W dniu 7 września 2012 r. Sąd Rejonowy w Malborku umorzył postępowanie o natychmiastowe wykonanie postanowienia sądu irlandzkiego z dnia 9 września 2011 r. Sąd stwierdzili, że prawo skarżącej do żądania powrotu A. do Irlandii skutecznie wygasło w dniu 31 sierpnia 2012 r. i od tego dnia nie istniał już żaden tytuł wykonawczy, który dawałby podstawy do podjęcia skutecznego postępowania. Stwierdził, że zgodnie z pierwotnym postanowieniem sądu irlandzkiego A. miała zacząć szkołę w Polsce w 2012 r., więc jej przymusowe odebranie nie było dozwolone.

40. W dniu 26 września 2012 r. skarżąca spotkała A. na zewnątrz szkoły i zabrała ją do Irlandii.

41. W dniu 12 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku uchylił orzeczenie Sądu Rejonowego w Malborku z dnia 7 września 2012 r., uznając, że orzeczeniem kończącym w sprawie jest postanowienie nakazujące odebranie dziecka z dnia 28 czerwca 2012 roku.

F. Dalsze postępowania w Irlandii po powrocie A.

42. W dniu 21 października 2012 r. skarżąca wniosła do Sądu Najwyższego Irlandii o zakaz zabierania A. z kraju przez jakąkolwiek osobę za wyjątkiem skarżącej, chyba że udzieli na to zgody lub sąd wyda zezwolenie. W trakcie dalszych postępowań M.K. składał wnioski o nienadzorowany kontakt z A. przez telefon lub Skype. Sąd poprosił o opinię biegłego i przeprowadził rozprawę.

43. W dniu 24 czerwca 2013 r. strony osiągnęły porozumienie. Warunki porozumienia zakładały, że skarżąca sprawuje wyłączną opiekę nad A. przez następny rok, podlegający ocenie sądu w lipcu 2014 r. Określono również prawa do kontaktu M.K. w ten sposób, że musiał uprzedzać o swoich wizytach w Irlandii na dwa tygodnie naprzód, mógł widywać się z dzieckiem w soboty od 13:30 do 19:00 i w niedziele od 11:00 do 19:00. Spotkania w trakcie wakacji miały mieć miejsce w Irlandii, ale za to mogły trwać dłużej i odbywać się w weekendy.

G. Postępowanie wszczęte przez M.K. w celu zabezpieczenia powrotu A.

44. W dniu 8 października 2012 r. M.K. wszczął postępowanie przed polskimi sądami w celu sprowadzenia A. do siebie.

45. W dniu 11 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy w Malborku wyłączył sędziego referenta z udziału w postępowaniu ze względu na jego bliskie powiązania z matką M.K.

46. W dniu 11 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy w Malborku oddalił wniosek M.K., uzasadniając, że sprawa należała do jurysdykcji sądów irlandzkich ze względu na to, że A. miała w Irlandii swoje zwykłe miejsce zamieszkania. M.K. wniósł apelację.

47. W dniu 22 marca 2013 r. Sąd Rejonowy w Malborku wyznaczył kuratora do reprezentowania interesów A. w postępowaniu dotyczącym zabrania A. do Irlandii przez skarżącą bez zgody M.K.

48. W dniu 6 maja 2013 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku uchylił postanowienie Sądu Rejonowego w Malborku z dnia 11 lutego 2013 r. Sąd postanowił, że zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 4 lipca 2011 r. (zob. par. 52 poniżej) miejsce zamieszkania A. było w Malborku z jej ojcem.

49. W wyniku uchylenia postanowienia, sprawa M.K. została przekazana do sądu niższej instancji w celu ponownego rozpatrzenia sprawy. Nie ma informacji o dalszym przebiegu postępowania.

H. Postępowanie rozwodowe i zakończenie sporu

50. W lipcu 2009 r. M.K. wszczął postępowanie rozwodowe przed Sądem Okręgowym w Gdańsku, które zostało zawieszone ze względu na konieczność rozpatrzenia wniosku o powrót dziecka.

51. Dnia 16 marca 2011 r. M.K. wniósł o zastosowanie zabezpieczenia w celu ustalenia, że miejscem pobytu A. w toku postępowania było jego miejsce zamieszkania.

52. Dnia 4 lipca 2011 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku przyznał M.K. opiekę nad A. w trakcie postępowania. Sąd uznał, że miejsce pobytu dziecka znajdowało się w Polsce. Są uzasadnił postanowienie w ten sposób, że pomimo, że obojgu rodzicom przysługiwała władza rodzicielska nad A., M.K. był bardziej odpowiednią osobą do sprawowania faktycznej opieki ze względu na to, że mieszkał w Polsce i zbudował ze swoją córką silną więź. M.K. zagwarantował, że będzie właściwie dbał o A. Sąd uznał, że A. dobrze czuła się w Malborku, ponieważ dobrze radziła sobie w szkole i miała prawidłowe relacje ze swoimi rówieśnikami. Sąd stwierdził, że pomimo postępowania rozwodowego w Polsce, wnioskodawca zwrócił się również do sądu w Irlandii w sprawie A., ze względu na wzrastające uczucie niepewności i obawy, że dziecko zostanie zabrane do Irlandii wbrew swojej woli. Sąd stwierdził, że na podstawie tych czynników koniecznym było wydanie zakazu.

53. Dnia 17 października 2013 r. irlandzki sędzia łącznikowy Europejskiej Sieci Sądowniczej zwrócił się do polskiego sędziego łącznikowego z informacją o postępowaniu toczącym się w Irlandii, porozumieniu między stronami z dnia 24 czerwca 2013 r. dotyczącym praw do opieki i kontaktu z dzieckiem oraz o postanowieniu Sądu Najwyższego Irlandii z dnia 25 czerwca 2013 r. zatwierdzającym to porozumienie. W piśmie poproszono o przekazanie tej informacji do sędziego prowadzącego postępowanie rozwodowe.

54. Dnia 30 października 2013 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku orzekł rozwód M.K. i skarżącej z winy obojga małżonków. Sąd odmówił uregulowania kwestii dotyczących władzy rodzicielskiej i prawa do kontaktów z dzieckiem, powołując się na porozumienie stron z dnia 24 czerwca 2013 r.

55. W dniu 13 maja 2014 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił apelację złożoną przez skarżącą, wyrok sądu pierwszej instancji uprawomocnił się.

I. Kontakt skarżącej z A.

56. Po tym, jak M.K. nie wydał dziecka skarżącej w dniu 15 sierpnia 2009 r., nie miała ona kontaktu ze swoją córką przez trzy miesiące.

57. W dniu 8 października 2009 r. skarżąca po raz pierwszy zobaczyła A w trakcie przesłuchanie przeprowadzanego przez biegłych sądowych.

58. W dniu 18 grudnia 2009 r. skarżąca zobaczyła A. w Polsce w trakcie rozprawy sądowej, ale ani razu nie spędziła z nią czasu na osobności.

59. W maju 2010 r. skarżąca widziała A. w Polsce przez kilka dni z rzędu. Widziała ją również w lutym 2011 r. i uczestniczyła w jej przyjęciu urodzinowym w marcu 2011 r.

60. Wydaje się, że następnie A. udała się do Irlandii po wydaniu przez sąd postanowienia w lipcu 2011 r. Wówczas A., skarżąca, B. i M.K zostali przesłuchani przez biegłego wyznaczonego przez Sąd Najwyższy.

61. A. znajdowała się pod opieką skarżącej od 26 września 2012 r., zamieszkiwały w Irlandii.

II. ODPOWIEDNIE PRAWO KRAJOWE

62. Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z dnia 19 lipca 2001 r., która weszła w życie 27 września 2001 r. uregulowała postępowanie dotyczące odebrania dziecka (art. 598 ¹-598 ¹⁴ Kodeksu).

63. Art. 598 ⁶ stanowi, że jeżeli osoba zobowiązana do oddania dziecka nie zastosuje się do postanowienia, sąd może zlecić kuratorowi sądowemu przymusowe odebranie dziecka.

64. Zgodnie z art. 598 ¹⁴ polski sąd stwierdza wykonalność orzeczenia o odebraniu dziecka, wydane przez sąd państwa obcego. Zastosowanie znajdują ogólne przepisy dotyczące wykonalności (art. 1150-1151 ² i 1151 ⁴).

III. ODPOWIEDNIE PRAWO MIĘDZYNARODOWE I EUROPEJSKIE

65. Odpowiednie przepisy Konwencji Haskiej z dnia 25 października 1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę omówione zostały w wyroku X przeciwko Łotwie [WI], nr 27853/09, § 34, ETPCz 2013 r.

66. Odpowiednie przepisy rozporządzenia Rady (WE), nr 2201/2003 z 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 („Rozporządzenie Bruksela II bis”) omówione zostały w sprawie M.A. przeciwko Austrii, nr 4097/13, §§ 68-69, 15 stycznia 2015 r.

67. Odpowiednie przepisy Europejskiej konwencji z dnia 20 maja 1980 r. o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń dotyczących pieczy nad dzieckiem oraz o przywracaniu pieczy nad dzieckiem (znana jako „Konwencja luksemburska”) omówione zostały w wyroku K.J. przeciwko Polsce, nr 30813/14, § 40, 1 marca 2016 r.

PRAWO

I. ZARZUT NARUSZENIA ART. 8 KONWENCJI

68. Skarżąca zarzuciła polskim sądom naruszenie jej prawa do poszanowania życia rodzinnego ze względu na brak sprawnego wykonania obowiązku odebrania dziecka, zgodnie z postanowieniami dwóch sądów irlandzkich. Skarżąca oparła swoje zarzuty na art. 6 i 8 Konwencji. Ostatnie z przytoczonych postanowień brzmi następująco:

„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.

2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności osób.”

A. Dopuszczalność

69. Na wstępnie Trybunał rozważył, że główną kwestią poruszoną przez skarżącą w jej skardze jest prawo do poszanowania jej życia rodzinnego w rozumieniu art. 8 Konwencji. W związku z tym stwierdza, że zbadaniu powinny podlegać szczególnie kwestie chronione art. 8 i dlatego zbadanie, czy nastąpiło również naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji nie jest konieczne (zob. Raban przeciwko Rumunii, nr 25437/08, § 23, 26 października 2010 r.).

70. Rząd podniósł kilka zarzutów co do dopuszczalności skargi.

71. Rząd wskazał, że skarga stanowi nadużycie prawa do skargi indywidualnej na mocy art. 35 ust. 3 Konwencji w tym zakresie, że skarżąca uprowadziła swoją córkę we wrześniu 2012 r. i zabrała ją do Irlandii. Jej działania stały w sprzeczności z najlepszym interesem dziecka.

Dodatkowo Rząd podniósł zarzut wstępny co do wniesienia skargi po upływie terminu sześciu miesięcy od zakończenia postępowania toczącego się w ramach Konwencji Haskiej. Ta część postępowania zakończyła się 18 maja 2010 r., natomiast skarżąca złożyła swoją skargę prawie dwa lata później.

Ostatecznie Rząd podniósł, że skarżąca powinna była złożyć skargę na podstawie ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpatrzenia sprawy w postępowaniu sądowym w rozsądnym terminie ( Ustawa o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki), („Ustawa z 2004 r.”).

72. Skarżąca zakwestionowała stanowisko Rządu i stwierdziła, że jej skarga wynikała ze szczerych i prawdziwych pobudek. Jej działania nie były niedozwolone, ponieważ formalnie przysługiwała jej władza rodzicielska nad A. w chwili, gdy zabierała ją do Irlandii.

Powtórzyła następnie, że jej skarga dotyczyła braku skutecznych działań władz krajowych co do powrotu dziecka do Irlandii, nieuznawania postanowień wydanych w Irlandii, a nie tylko postępowania toczącego się na gruncie Konwencji Haskiej.

73. Trybunał powtarza, że jakiekolwiek zachowanie skarżącej, które jawnie stoi w sprzeczności z indywidualnym prawem do złożenia skargi, które przewidziano w Konwencji oraz takie, które zakłóca prawidłowe funkcjonowanie Trybunału lub prawidłowy bieg postępowania, stanowi nadużycie prawa do skargi (zob. Miroļubovs i Inni przeciwko Łotwie, nr 798/05, § 62 i 65, 15 września 2009 r.). W niniejszej sprawie, po ponad dwóch latach nieskutecznych prób uzyskania wykonalności postanowienia o powrocie dziecka, skarżąca sama przywiozła dziecko z powrotem do Irlandii. W tym czasie uzyskała już prawomocny wyrok irlandzkiego sądu z dnia 9 września 2011 r., przyznający jej prawa do opieki nad A. Rząd nie przedstawił żadnych dowodów, że zabranie A. przez skarżącą zostało uznane za bezprawne prawomocnym wyrokiem sądowym. Trybunał zwrócił uwagę na postanowienie z dnia 4 czerwca 2011 r. (zob. par. 52 powyżej), jednak stwierdził, że uznanie przez Rząd odebrania dziecka przez skarżącą za sprzeczne z najlepszym interesem dziecka nie zostało poparte dowodami. Mając na uwadze powyższe, Trybunał nie widzi podstaw do stwierdzenia, że niniejsza skarga stanowi nadużycie prawa do skargi.

74. W sprawie drugiego zarzutu wniesionego przez Rząd, Trybunał stwierdził, że niniejsza skarga nie jest ograniczona do zbadania postępowania wszczętego przez skarżącą na mocy Konwencji Haskiej. Skarżąca wniosła, że władze polskie nie wydały jej córki, pomimo postanowienia sądu irlandzkiego z 2009 r. i wyroku z 2011 r. Wniosła skargę do Trybunału 23 kwietnia 2012 r., kiedy postępowanie w sprawie wykonania postanowienia o sprawowaniu opieki było w toku. Zgodnie z tym, skarga nie została złożona z przekroczeniem terminu, więc zarzut wstępny Rządu zostaje oddalony.

75. W sprawie trzeciego zarzutu Trybunał zaobserwował, że w ustawie z 2004 r. przewidziano środki odwoławcze o charakterze zarówno naprawczym jak i kompensacyjnym, przysługujące szczególnie w przypadku naruszenia prawa do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie w rozumieniu art. 6 ust. 1 Konwencji (zob. Charzyński przeciwko Polsce (dec.), nr 15212/03, 1 marca 2005 r.; i Rutkowski i Inni przeciwko Polsce, nr 72287/10 i 2 inne, § 178, 7 lipca 2015 r.). Jednakże, w niniejszej sprawie nadmierna długość postępowania cywilnego nie jest kwestią będącą przedmiotem skargi, lecz zagadnienie, czy w okolicznościach sprawy postrzeganej jako całość, można stwierdzić, że państwo wykonało swoje pozytywne obowiązki wynikające z art. 8 (zob. Kijowski przeciwko Polsce, nr 33829/07, § 44, 5 kwietnia 2011 r. i, co do art. 2 Konwencji, Mojsiejew przeciwko Polsce, nr 11818/02, § 42, 24 marca 2009 r.). Trybunał powtarza, że w sprawach podobnych do niniejszej, adekwatność środka powziętego przez władze podlega również ocenie pod kątem szybkości jego implementacji; sprawy te wymagają niezwłocznego działania, ponieważ upływ czasu i zmiana okoliczności może mieć nieodwracalne konsekwencje dla relacji pomiędzy dziećmi a rodzicem, który z nimi nie mieszka (zob. Ignaccolo-Zenide przeciwko Rumunii, nr 31679/96, § 102, ETPCz 2000-I).

76. Istotą niniejszej skargi jest zarzut, że władze polskie nie podjęły efektywnych kroków w celu zapewnienia skarżącej sprawowania opieki nad swoją córką oraz zarządzenia i przeprowadzenia powrotu dziecka do Irlandii. W związku z tym Trybunał zauważa, że skarżąca wszczęła postępowanie w celu wykonania postanowienia sądu irlandzkiego, kontaktowała się z irlandzkimi i polskimi władzami centralnymi, wnosiła o przyspieszenie postępowania i wnosiła środki odwoławcze od wyroków odmawiających wykonania postanowienia sądu irlandzkiego. Ostatecznie Trybunał stwierdził, że w omawianym czasie, skarżąca była zaangażowana w kilka postępowań toczących się w ramach Konwencji Haskiej, o wykonanie postanowienia sądu irlandzkiego z 2009 r. i wyroku z 2011 r., postępowanie rozwodowe i postępowanie wszczęte w 2012 r. przez jej byłego męża w celu zarządzenie powrotu dziecka. Jej zarzuty na mocy art. 8 Konwencji skierowane są przeciwko wszystkim postępowaniom i dotyczą nie tylko ich długości, ale również sposobu, w jaki władze polskie odnosiły się do kwestii takich jak odmowa wykonania postanowienia sądu irlandzkiego i wyroku dotyczącego sprawowania opieki (zob. par.20, 23, 39 i 52 powyżej).

77. W tym kontekście Trybunał stwierdził, że skarżąca zrobiła wszystko, czego można było rozsądnie od niej oczekiwać w zakresie wyczerpania krajowych środków odwoławczych (zob. Malec przeciwko Polsce, nr 28623/12, § 55, 28 czerwca 2016 r., i P.F. przeciwko Polsce, nr 2210/12, § 45, 16 września 2014 r.). W związku z tym Trybunał oddala zarzut wstępny Rządu w tym zakresie.

78. Następnie Trybunał odnotował, że skarga ta nie jest w sposób oczywisty nieuzasadniona w rozumieniu art. 35 ust. 3 lit. a Konwencji. Zauważył też, że nie jest niedopuszczalna na innych podstawach. Z tego powodu uznaje ją za dopuszczalną.

B. Przedmiot sprawy

1. Wnioski stron

79. Skarżąca zapewniła, że sądy polskie nie podjęły wszystkich możliwych środków, których można by rozsądnie od nich oczekiwać w celu realizacji orzeczenia w sprawie zwrotu dziecka.

80. Rząd powołał się na orzecznictwo Trybunału dotyczące uprowadzenia dzieci i zaobserwował, że na państwach spoczywa pozytywny obowiązek powzięcia wszystkich środków, których można by rozsądnie od nich oczekiwać w celu wykonania postanowień o odebraniu dziecka. Zobowiązanie nie ma jednak charakteru absolutnego, ale wymaga od państw wzięcia pod uwagę interesów wszystkich osób, których dotyczy, a w szczególności dobrobytu i praw dziecka. Zaobserwował, że Trybunał często wskazywał najlepszy interes dziecka jako kwestię najwyższej wagi.

81. Rząd przyznał, że niewykonywanie postanowień o powrocie dziecka stanowiło naruszenie prawa skarżącej do poszanowania jej życia prywatnego i rodzinnego. Niemniej jednak, miało swoje podstawy prawne i było niezbędne w społeczeństwie demokratycznym, dlatego nie stało w sprzeczności z art. 8 Konwencji.

2. Ocena Trybunału

(a) Zasady ustalone w orzecznictwie Trybunału

82. Trybunał powtórzył, że art. 8 ma na celu głównie ochronę jednostek przed arbitralnym działaniem władz publicznych. Dodatkowo, istnieją pozytywne obowiązki nieodłączne efektywnemu „poszanowaniu” życia rodzinnego. Jednakże granice pomiędzy pozytywnymi a negatywnymi obowiązkami na mocy tych przepisów, nie podlegają precyzyjnej definicji. Niemniej jednak obowiązujące reguły są podobne. W obu kontekstach należy uwzględnić konieczność znalezienia równowagi pomiędzy spornymi interesami jednostek a społeczności jako całości; w obu kontekstach Państwo zachowuje określony margines swobody (zob. m.in. M.A. przeciwko Austrii, nr 4097/13, § 104, 15 stycznia 2015 r.; Raw i inni przeciwko Francji, nr 10131/11, § 78, 7 marca 2013 r.; Maire przeciwko Portugalii, nr 48206/99, § 69, ETPCz 2003–VII; Sylvester przeciwko Austrii, nr 36812/97 i 40104/98, § 55, 24 kwietnia 2003 r.; i Ignaccolo-Zenide przeciwko Rumunii, nr 31679/96, § 94, ETPCz 2000–I).

83. W nawiązaniu do pozytywnych obowiązków, Trybunał przy wielu okazjach utrzymywał, że art. 8 dotyczy również prawa rodzica do wymagania podjęcia przez władze krajowe środków mających na celu wydanie mu dziecka ( Ignaccolo-Zenide cytowane powyżej § 94).

84. Trybunał powtarza, że Konwencja musi być stosowana zgodnie z regułami prawa międzynarodowego, w szczególności w przypadku międzynarodowej ochrony praw człowieka. Trybunał stwierdził, że w sytuacji uprowadzenia dziecka za granicę, pozytywne obowiązki, które art. 8 Konwencji nakłada na Umawiające się strony muszą być interpretowane w świetle Konwencji Haskiej z 25 października 1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę (zob., m.in. Ignaccolo-Zenide, cytowane powyżej, § 95) i Konwencji praw dziecka z 20 listopada 1989 r. (zob., na przykład Maire, cytowane powyżej, § 72), które przyznaje najlepszemu interesowi dziecka najwyższą wagę (zob. Raw i Inni, cytowane powyżej § 82; Neulinger i Shuruk przeciwko Szwajcarii [WI], nr 41615/07, § 49-56 i 137, ETPCz 2010 r.; i X przeciwko Łotwie, [WI], no. 27853/09, § 93 i 96, ETPCz 2013 r.).

85. Ostatecznie Trybunał powtórzył, że w sprawach podobnych do tej, adekwatność środka powziętego przez władze podlega również ocenie pod kątem szybkości jego implementacji;( Raw i Inni, cytowane powyżej, § 83; Maire, cytowane powyżej, § 74; i Ignaccolo-Zenide, cytowane powyżej, § 102).

86. Trybunał stwierdził również, że niniejsza sprawa dotyczy powrotu dziecka z jednego państwa członkowskiego UE do innego. W stosunkach pomiędzy państwami UE przepisy dotyczące uprowadzenia dziecka zawarte w Rozporządzeniu Bruksela II bis stanowią uzupełnienie do przepisów z Konwencji Haskiej. Obydwie regulacje opierają się na podejściu, że we wszystkich postanowieniach dotyczących dzieci, ich interes jest kwestią najwyższej wagi (zob. X przeciwko Łotwie, cytowane powyżej, § 96-97, i M.A., cytowane powyżej, § 112–114).

(b) Zastosowanie tych zasad w niniejszej sprawie

87. Trybunał stwierdził na początku, że relacja pomiędzy skarżącą i jej dzieckiem stanowi „życie rodzinne” w rozumieniu art. 8 ust. 1 Konwencji. Kwestia ta nie podlegała dyskusji.

88. Trybunał musi być również świadomy kontekstu, który jest istotnym czynnikiem przy interpretacji traktatów. Konwencja Haska z 1980 r. nie jest jedynym instrumentem obowiązującym pomiędzy Polską a Irlandią, regulującym kwestie dotyczące uprowadzenia dziecka Oba kraje są stronami Rozporządzenia Bruksela II bis z 2003 r. i Konwencji luksemburskiej z 1980 r. Konwencja haska z 1980 r. musi być interpretowana i stosowana z uwzględnieniem tych instrumentów.

89. Głównym punktem podlegającym ocenie jest pytanie o to, czy władze polskie podjęły wszystkie możliwe środki, których rozsądnie można by od nich oczekiwać, w celu zapewnienia poszanowania prawa rodzinnego w drodze rozstrzygnięć sądowych. Co do postępowania władz krajowych w niniejszej sprawie, nie podlega wątpliwości, że M.K. niesłusznie zatrzymał przy sobie A. w sierpniu 2009 r. Zwykłym miejscem zamieszkania dziecka była Irlandia, co zostało postanowione przed 2 lipca 2009 r., zanim dziecko przyjechało do Polski. (środek tymczasowy wydany przez Sąd Rejonowy w Ennis, zob. par. 11 powyżej). Dnia 15 września 2009 r. skarżąca otrzymała postanowienie z Sądu Rejonowego przyznającego jej wyłączną opiekę nad A i utrzymujące w mocy, że miejsce zamieszkania dziecka było w Irlandii (zob. par. 11 powyżej). W dniu 17 września 2009 r. ten sam sąd wydał również poświadczenie wykonalności wyroku na mocy art. 42 Rozporządzenia Bruksela II bis.

90. Polskie władze wszczęły postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 1050 Kodeksu postępowania cywilnego. Pierwsze postanowienie nakazujące wykonanie wyroku Sądu Rejonowego w Ennis z dnia 15 września 2009 r. zostało wydane relatywnie szybko, 4 grudnia 2009 r. Jednakże, dalsze postępowanie zostało zawieszone ze względu na toczące się równolegle postępowanie wszczęte przez skarżącą o powrót dziecka do Irlandii na mocy Konwencji Haskiej. Postępowanie to trwało od września 2009 r. do 18 maja 2010 r. przed sądami dwóch instancji. Trybunał powtórzył, że na gruncie Konwencji Haskiej jakakolwiek bezczynność trwająca ponad sześć tygodni stanowi podstawę do ustalenia przyczyn takiego opóźnienia (zob., na przykład Ignaccolo–Zenide, cytowane powyżej, §102). Pomimo, że w niniejszej sprawie sądy zleciły biegłemu sporządzenie opinii i przesłuchały strony, postępowanie trwało dziewięć miesięcy, co bezpośrednio wpłynęło na długość zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Wynik postępowania przeprowadzonego w oparciu o Konwencję Haską, w którym Trybunał postanowił o stosowaniu art. 13 lit. b tego aktu i odmówił wydania dziecka, stanowił podstawę dla Sądu Apelacyjnego w Gdańsku do wydania orzeczenia odmawiającego wykonania wyroku irlandzkiego z dnia 15 września 2009 r. i uchylił poprzednie postanowienie z dnia 4 grudnia 2009 r.

91. Następnie, postępowanie egzekucyjne zostało na długi czas zawieszone, ze względu na skargę kasacyjną wniesioną do Sądu Najwyższego. Po upływie jednego roku Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 22 czerwca 2010 r., powtórzył bezpośrednie stosowanie Rozporządzenia Bruksela II bis oraz podkreślił fakt, że decyzji odmownej w sprawie powrotu wydanej na podstawie art. 13 konwencji haskiej nie można uznać za decyzję w sprawie opieki. Trybunał stwierdził, że po wydaniu tego wyroku, władze pozostały bezczynne przez następne sześć miesięcy. Dla tego opóźnienia nie ma żadnego wyjaśnienia. W konsekwencji, postępowanie wszczęte przez skarżącą w celu nadania wykonalności wyroku z dnia 15 września 2009 r. nie zakończyło się do lutego 2012 r.. Skutkiem była odmowa wykonania wyroku, ponieważ w międzyczasie sądy irlandzkie wydały nowy wyrok dotyczący władzy rodzicielskiej (postanowienie z dnia 9 września 2011 r., zob. par. 27 powyżej).

92. Wykonanie wyroku z dnia 9 września 2011 r., zainicjowane w październiku 2011 r., faktycznie nie rozpoczęło się do maja 2012 r. Irlandzkie i polskie władze centralne korespondowały ze sobą w trakcie tych siedmiu miesięcy. Rząd nie przedstawił żadnego wyjaśnienia dla braku podjęcia czynności. Pomimo, że w dniu 28 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy w Malborku zdecydował o odebraniu dziecka, zgodnie z wyrokiem irlandzkim, postanowienie to zostało uchylone w dniu 7 września 2012 r. Polski sąd uznał, że rok szkolny, który A. miała spędzić w Irlandii właśnie się skończył i zgodnie z wyrokiem sądu irlandzkiego z dnia 9 września 2011 r. A. miała zacząć nowy rok szkolny w Polsce. Takie podejście uznano za nieprawidłowe w późniejszym rozstrzygnięciu z dnia 12 listopada 2012 r., w którym również uznano postanowienie o odebraniu dziecka za obowiązujące i ważne. Do tego czasu skarżąca zabrała A. do Irlandii.

93. Trybunał stwierdza, że przez pierwsze siedem miesięcy wyrok z dnia 7 września 2011 r. nie był wykonywany oraz, że uznanie wyroku sądu irlandzkiego za obowiązujący i wykonalny faktycznie zajęło władzom polskim ponad rok. Skarżąca przez cały ten okres nie miała kontaktu ze swoją córką.

94. Trybunał zauważył, że irlandzkie i polskie sądy w trakcie badania rodzinnej sytuacji skarżącej, M.K. i A. doszły do innych wniosków w kwestii tego, co jest w najlepszym interesie A. Pragnienia A. zostały wzięte pod uwagę przez władze polskie, które przywiązały wagę do jej chęci pozostania w Polsce. Podobnie biegli optowali za pozostaniem A. w Polsce, ponieważ podobało się jej życie w Malborku, odnosiła sukcesy w szkole oraz miała silny i stabilny związek z ojcem. Ilość równolegle toczących się postępowań w obu krajach, jak wyjaśniono powyżej, skutkowała wydawaniem sprzecznych orzeczeń. Na przykład zarządzeniem tymczasowym z dnia 4 lipca 2011 r. przyznano M.K. prawo do opieki i postanowiono, że miejscem zamieszkania A. będzie Polska. Postanowienie to, mając na uwadze postępowanie rozwodowe, nie zostało uchylone i pozostało w mocy do chwili udzielenia rozwodu w dniu 30 października 2013 r.

95. Trybunał zauważył również, że trudności w wykonaniu orzeczenia sądu irlandzkiego wynikały częściowo z niechęci ojca do powrotu dziecka do Irlandii. Trybunał jest świadomy, że kwestie dotyczące kontaktu i miejsca zamieszkania są kwestiami wyjątkowo delikatnej natury dla wszystkich zaangażowanych stron i władze krajowe nie mają łatwego zadania przy zapewnieniu wykonania orzeczenia nakazującego powrót, gdy zachowanie jednego lub dwojga rodziców jest dalekie od konstruktywnego (zob. Krasicki przeciwko Polsce, nr 17254/11, § 90, 15 kwietnia 2014 r.).

96. Trybunał uznał, że postępowania uproszczone mogą być niezbędne do wykonania postanowień o powrocie - na podstawie Konwencji Haskiej lub Rozporządzenia Bruksela II bis - z kilku przyczyn. Nie pomijając faktu, że postępowanie egzekucyjne powinno chronić prawa osób zaangażowanych, uwzględniając nadrzędne znaczenie interesu dziecka, Trybunał zauważa, że charakter takiego postępowania powoduje, że wraz z upływem czasu nieodwracalnie znika szansa na wyrównanie sytuacji rodzica niezamieszkującego z dzieckiem (zob. M.A., cytowane powyżej, § 136). Co więcej, tak długo, jak postanowienie o powrocie pozostaje w mocy, domniema się, że powrót ten leży w interesie dziecka (zob. X przeciwko Łotwie, cytowane powyżej §§ 96–97).

97. W rezultacie Trybunał zauważa, że władze polskie nie wykonały niezwłocznie orzeczenia sądu irlandzkiego, zgodnie z prawem UE. Argument Rządu, że długość postępowania była konsekwencją wyłącznie złożoności sprawy, nie przekonał Trybunału. Co więcej sądy krajowe wydawały czasem sprzeczne postanowienia. W rezultacie, prawo skarżącej do poszanowania jej życia rodzinnego nie zostało należcie chronione.

98. Zgodnie z powyższym doszło do naruszenia art. 8 Konwencji.

II. STOSOWANIE ART. 41 KONWENCJI

99. Art. 41 Konwencji stanowi:

,,Jeżeli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Konwencji lub jej Protokołów, oraz jeżeli prawo wewnętrzne zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony pozwala tylko na częściowe usunięcie konsekwencji tego naruszenia, Trybunał orzeka, gdy zachodzi taka potrzeba, o przyznaniu słusznego zadośćuczynienia pokrzywdzonej stronie.”

A. Szkody

100. Skarżąca wniosła o zapłatę 8120 euro (EUR) z tytułu zadośćuczynienia za szkody materialne i 50000 EUR z tytułu zadośćuczynienia za szkody niematerialne. Szkody materialne stanowiły straty w dochodach skarżącej, powstałe w wyniku jej uczestnictwa w rozprawach sądowych i konsultacjach z prawnikami. Dodatkowo adwokat skarżącej wniósł o 50000 EUR z tytułu zadośćuczynienia za szkody niematerialne dla córki skarżącej A. Trybunał stwierdził, że nie złożono oddzielnej skargi na naruszenie praw A. przysługujących na mocy Konwencji.

101. Rząd zakwestionował żądania jako zbyt wygórowane. Wskazał, że skarga z dnia 23 kwietnia 2012 r. dotyczyła wyłącznie praw Pani Anity Oller-Kamińskiej.

102. Trybunał nie doszukał się związku pomiędzy stwierdzonym naruszeniem a zarzuconymi szkodami materialnymi, dlatego żądanie to oddala. Z drugiej strony, przyznaje skarżącej 15000 EUR z tytułu zadośćuczynienia za szkody niematerialne. Trybunał oddala żądanie dotyczące córki skarżącej.

B. Koszty i wydatki

103. Skarżąca wniosła również o zapłatę 8550 EUR z tytułu kosztów i wydatków poniesionych przed Trybunałem, 4542 EUR z tytułu kosztów poniesionych w trakcie postępowania przez irlandzkimi i polskimi sądami oraz za prywatnego detektywa. Wniosła również o zwrot 322 EUR z tytułu wydatków poniesionych na podróże.

104. Rząd zakwestionował to żądanie.

105. Jak Trybunał ustalił w swoim orzecznictwie, skarżąca jest uprawniony do zwrotu kosztów i wydatków w tej części, jaka została udowodniona oraz zostały one rzeczywiście i koniecznie poniesione i były uzasadnione co do wysokości. W niniejszej sprawie, mając na uwadze dokumenty będące w posiadaniu Trybunału oraz wyżej wymienione kryteria, Trybunał uznaje za słuszne przyznanie kwoty 10000 EUR na pokrycie wszystkich kosztów.

C. Odsetki za zwłokę

106. Trybunał za słuszne uznaje wyznaczenie wysokości odsetek za zwłokę na podstawie marginalnej stopy procentowej Europejskiego Banku Centralnego powiększonej o trzy punkty procentowe.

Z TYCH PRZYCZYN TRYBUNAŁ JEDNOGŁOŚNIE

1. Uznaje skargę za dopuszczalną;

2. Orzeka, że doszło do naruszenia art. 8 Konwencji.

3. Orzeka,

(a) że Państwo pozwane ma zapłacić skarżącej w ciągu trzech miesięcy od daty, w której wyrok stanie się prawomocny zgodnie z art. 44 ust. 2 Konwencji, następujące kwoty przeliczone na walutę Państwa pozwanego według kursu obowiązującego w dacie rozliczenia:

(i) 15000 EUR (piętnaście tysięcy euro) z tytułu zadośćuczynienia za szkody niematerialne plus jakikolwiek podatek, jaki może zostać naliczony.

(ii) 10000 EUR (dziesięć tysięcy euro) z tytułu kosztów i wydatków plus jakikolwiek podatek, jaki może zostać naliczony.

(b) że od momentu upływu wyżej wskazanego terminu trzech miesięcy aż do momentu uregulowania należności, należne będą odsetki zwykłe od określonych powyżej kwot, naliczone według stopy równej marginalnej stopie procentowej Europejskiego Banku Centralnego obowiązującej w tym okresie, powiększonej o trzy punkty procentowe;

4. Oddala pozostałą część skargi skarżącej o słuszne zadośćuczynienie.

Sporządzono w języku angielskim oraz obwieszczono pisemnie dnia 18 stycznia 2018 r., zgodnie z Regułą 77 § 2 i § 3 Regulaminu Trybunału.

Renata Degener Linos-Alexandre Sicilianos
Zastępca Kanclerza Sekcji Przewodniczący