Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

WYROK

STRASBURG

3 października 2017 roku

OSTATECZNY

03/01/2018

W yrok ten jest ostateczny w myśl art. 44 ust. 2 Konwencji.

Może podlegać korek cie wydawnicz ej .

W sprawie Alexandru Enache p. Rumunii

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Czwarta Sekcja), zasiadając jako Izba w składzie:

Ganna Yudkivska, przewodnicząca,
Paulo Pinto de Albuquerque,
Faris Vehabović,
Egidijus Kūris,
Iulia Motoc,
Marko Bošnjak,
Péter Paczolay, sędziowie,
i Marialena Tsirli, Kanclerz Sekcji,

Obradując na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 lipca 2017 roku,

Wydaje poniższy wyrok, przyjęty w tym dniu:

POSTĘPOWANIE

1. Sprawa wywodzi ze skargi (nr 16986/12) skierowanej przeciwko Rumunii, którą obywatel tego państwa, Pan Alexandru Enache („skarżący”), wniósł do Trybunału 13 marca 2012 roku na podstawie art. 34 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności („Konwencja”).

2. Do końca lutego 2015 roku skarżący reprezentowany był przez Pana S.D. Bartha, adwokata z Bukaresztu, a następnie przez Panią N. Mircioi, adwokat z Bukaresztu. Rząd rumuński („Rząd”) reprezentowany był przez swoją Pełnomocnik, Panią C. Brumar, z Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

3. Skarżący w szczególności skarżył się na warunki osadzenia na terenie posterunku IV wydziału policji w Bukareszcie, w zakładzie karnym Bukareszt–Rahova oraz w zakładzie karnym w Mărgineni. Skarżył się również na dyskryminację w zakresie korzystania ze swego prawa do poszanowania życia rodzinnego, ponieważ prawo rumuńskie zezwala wyłącznie skazanym kobietom, matkom dzieci w wieku poniżej jednego roku życia, na składanie wniosków o odroczenie wykonania kary.

4. Na mocy decyzji z 5 lutego 2013 roku Trybunał zakomunikował zarzuty dotyczące art. 3 Konwencji oraz art. 14 w związku z postanowieniami art. 8 Konwencji, a w pozostałym zakresie uznał skargę za niedopuszczalną.

5. W dniu 16 grudnia 2014 roku Trybunał postanowił zwrócić się do stron z wnioskiem o przekazanie dodatkowych informacji dotyczących warunków pobytu skarżącego w zakładzie karnym w Giurgiu, dokąd w międzyczasie został przetransportowany.

FAKTY

I. OKOLICZNOŚCI

6. Skarżący urodził się w 1973 roku i mieszka w Bukareszcie. Z zawodu jest adwokatem.

7. Wyrokiem z 25 maja 2011 roku sąd pierwszej instancji w Bukareszcie skazał go na karę siedmiu lat pozbawienia wolności za sprzeniewierzenie środków finansowych i fałszerstwo. Dnia 1 grudnia 2011 roku został osadzony w areszcie policyjnym w Bukareszcie ( Centrul de reţinere şi arestare preventivă nr. 2 – secţia 4 Poliţie) celem rozpoczęcia odbywania kary. Wyrok sądu pierwszej instancji został zatwierdzony wyrokiem sądu apelacyjnego w Bukareszcie z dnia 25 listopada 2011 roku, który uprawomocnił się z dniem 25 maja 2012 roku.

A.  Wnioski o odroczenie wykonania kary

8. Skarżący złożył dwa wnioski o odroczenie wykonania kary oparte na przepisach art. 453 § 1 lit. b oraz c dawnego Kodeksu postępowania karnego („KPK”) (paragraf 22 poniżej). Złożył oświadczenie, że jest żonaty, ma kilkumiesięczne dziecko, urodzone 19 maja 2011 roku, którym chciał się zaopiekować, oraz że jego rodzina doświadczała trudności finansowych i społecznych z powodu jego detencji.

9. Wyrokiem z 27 marca 2012 roku sąd pierwszej instancji w Bukareszcie oddalił pierwszy wniosek skarżącego, uznając, iż odroczenie wykonania kary, przewidziane w myśl przepisów art. 453 § 1 lit. b KPK dla skazanych matek aż do ukończenia pierwszego roku życia przez ich dziecko, podlega ścisłej wykładni i że zainteresowany nie mógł żądać zastosowanie tego przepisu przez analogię. Sąd uznał również, iż trudności finansowe i rodzinne, na które powoływał się skarżący, nie mieszczą się w kategorii szczególnych okoliczności wymaganych przez art. 453 § 1 lit. c KPK do wyrażenia zgody na odroczenie kary, tym bardziej że okoliczności te występowały przed umieszczeniem skarżącego w areszcie.

10. W związku z apelacją skarżącego sąd okręgowy w Bukareszcie wyrokiem z 7 maja 2012 roku utrzymał w mocy orzeczenie wydane przez sąd pierwszej instancji.

11. Wyrokiem z 13 czerwca 2012 roku sąd pierwszej instancji w Bukareszcie oddalił drugi wniosek skarżącego złożony w trybie art. 453 § 1 lit. c KPK z powodu braku wypełnienia przesłanek ustawowych. W szczególności, w opinii sądu, wykonywanie kary nie stanowiło zagrożenia dla sytuacji osobistej lub rodzinnej zainteresowanego. Wyrokiem z 17 lipca 2012 roku sąd okręgowy w Bukareszcie oddalił odwołanie wniesione przez skarżącego przeciwko temu orzeczeniu.

B.  Warunki osadzenia

12. Skarżący był osadzony w wielu jednostkach penitencjarnych, w tym w areszcie policyjnym w Bukareszcie (od 1 do 13 grudnia 2011 roku), w zakładzie karnym Bukareszt–Rahova (od 13 do 19 grudnia 2011 roku, od 21 grudnia 2011 roku do 9 stycznia 2012 roku oraz od 17 stycznia 2012 roku do 30 stycznia 2013 roku), w zakładzie karnym w Mărgineni (od 9 do 17 stycznia 2012 roku) oraz w zakładzie karnym w Giurgiu (od 30 stycznia do 25 lutego 2013 roku oraz od 11 marca do 26 września 2013 roku).

1. Wersja skarżącego

13. W odniesieniu do aresztu policyjnego w Bukareszcie skarżący wskazuje, że został osadzony z trzema innymi zatrzymanymi w celi nr 1, której wymiary określił jako 1,80 metra na 2 metry. Twierdzi, że cela posiadała tylko jedno okno o wymiarach 30 centymetrów na 40 centymetrów, jednak nie zapewniała dostępu światła słonecznego z uwagi na obecność dwóch rzędów krat. Skarżący dodaje, że toalety były brudne i oddzielone od reszty celi wyłącznie kotarą. Na końcu wskazuje, że bieżąca woda była dostępna wyłącznie dwie godziny dziennie.

14. W odniesieniu do zakładu karnego Bukareszt–Rahova skarżący wskazuje, że był osadzony w celi nr 209 razem z ośmioma innymi więźniami. Twierdzi, że cela mierzyła 3,20 metra na 5,80 metra i wyposażona była tylko w jedno okno o wymiarach 1 metr na 1,20 metra bez możliwości dostępu światła słonecznego z uwagi na obecność krat oraz siatki. Dodaje, że cela była wilgotna i panował w niej nieprzyjemny zapach.

15. W odniesieniu do zakładu karnego w Mărgineni skarżący wskazuje, że przebywał tam wraz z dwudziestoma czterema innymi osadzonymi w celi o wymiarach 2 metry na 6 metry, bez bieżącej wody.

16. W odniesieniu do zakładu karnego w Giurgiu skarżący wskazuje, iż przebywał w przepełnionej celi. Stwierdza między innymi, że rzadko istniała możliwość skorzystania z ciepłej wody, że materac oraz pościel były brudne. Skarży się również na obecność karaluchów, szczurów i pluskiew.

2. Wersja Rządu

17. Rząd stwierdza, iż w pomieszczeniach aresztu policyjnego w Bukareszcie skarżący był osadzony w celi o powierzchni 10,68 m ², wyposażonej w cztery łóżka piętrowe, telewizor, oświetlenie naturalne oraz toalety o powierzchni 2,5 m ².

18. Stwierdza, że w przypadku zakładu karnego Bukareszt-Rahova skarżący przenoszony był kolejno do siedmiu cel, które miały powierzchnię od 19,30 m ² do 19,58 m ² i posiadały dziesięć piętrowych łóżek. Rząd dodaje, że cele wyposażone były w toalety, kąt kuchenny oraz system wentylacyjny oraz naturalne oświetlenie.

19. Podkreśla, że w zakładzie karnym w Mărgineni cela skarżącego mierzyła 28,35 m ² i wyposażona była w dwadzieścia jeden łóżek. Wyjaśnia, że cela wyposażona była w toalety, kąt kuchenny oraz system wentylacyjny oraz naturalne oświetlenie.

20. Oświadcza, że w przypadku zakładu karnego w Giurgiu skarżący kolejno przenoszony był do czterech cel, które miały powierzchnię od 20,35 m ² do 20,96 m ² i były przewidziane do przyjęcia sześciu osadzonych. Wskazuje, że w celi znajdowały się pojedyncze łóżka, stół umożliwiający osadzonym spożywanie wspólnych posiłków, trzy stoliki nocne, mała ławka, złącze telewizyjne oraz skrzynia na obuwie. Dodaje, że wszystkie te cele wyposażone były w toalety o powierzchni 4,03 m ², jednak nie wyjaśnia, czy powierzchnia ta została uwzględniona lub nie w powierzchni cel. Na końcu stwierdza, że cele oraz dostarczona pościel były utrzymywane w dobrym stanie.

II. WŁAŚCIWE PRAWO i PRAKTYKA KRAJOWA

21. Podsumowanie właściwych przepisów prawa krajowego dotyczących osób osadzonych, w wersji obowiązującej w czasie zdarzeń, a mianowicie nadzwyczajnego rozporządzenia rządu nr 56/2003 w sprawie praw osób odbywających karę pozbawienia wolności ( „l’OUG nr 56/2003 ”) oraz ustawy nr 275/2006 dotyczącej wykonywania kar („ustawa nr 275/2006”), przedstawiono w sprawie Marcu p. Rumunii (nr 43079/02, § 42, 26 października 2010 roku).

22. Art. 453 KPK, w wersji obowiązującej w chwili zaistnienia zdarzeń, w odpowiednich fragmentach brzmiał jak poniżej:

„1. Wykonywanie kary pozbawienia wolności lub kary dożywotniego pozbawienia wolności może być odroczone [ amânată] w następujących przypadkach:

(...)

b) jeżeli skazana [kobieta] jest w ciąży lub jest matką dziecka w wieku poniżej jednego roku życia. W przypadkach [wymienionych powyżej] wykonywanie kary odroczone jest do ustania przyczyny, która spowodowała odroczenie.

c) jeżeli z powodu szczególnych okoliczności natychmiastowe wykonanie kary skutkowałoby poważnymi konsekwencjami względem skazanego, jego rodziny lub pracodawcy. W takim przypadku wykonywanie kary może być jednorazowo odroczone na okres nie dłuższy niż trzy miesiące”.

23. Treść art. 589 § 1 lit. b nowego Kodeksu postępowania karnego („NKPK”), który wszedł w życie 1 lutego 2014 roku, w całości została sformułowana w taki sam sposób, jak art. 453 KPK.

24. Prawomocnym wyrokiem o sygnaturze 1220 z 11 marca 2003 roku, na mocy którego uwzględniono apelację ( recurs) prokuratury i oddalono wniosek o odroczenie kary złożony przez osadzoną kobietę, Sąd Najwyższy (w chwili obecnej noszący nazwę Wysokiego Trybunału Kasacyjnego i Sprawiedliwości) uznał, że wnioskowana przerwa nie leży w interesie dziecka wnioskodawczyni, która odbywa karę więzienia za spowodowanie śmierci innego noworodka.

25. Prawomocnym wyrokiem o sygnaturze 267/R z 16 stycznia 2010 roku, na mocy którego również uwzględniono apelację prokuratury i oddalono wniosek osadzonej kobiety, który miał na celu przerwanie kary, Sąd Okręgowy w Bukareszcie przyjął działanie w złej woli po stronie wnioskodawczyni, która po zwolnieniu nie zajmowała się swoim dzieckiem, dopuściła się ponownie popełnienia czynów zabronionych i została kolejny raz tymczasowo aresztowana.

III. WŁAŚCIWE DOKUMENTY MIĘDZYNARODOWE

26. Konkluzje Europejskiego Komitetu do spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu („CPT”) przedstawione w następstwie wizyt przeprowadzonych w 2010 roku w aresztach policyjnych w Bukareszcie, zostały przedstawione w sprawie Căşuneanu p. Rumunii (nr 22018/10, § 43, 16 kwietnia 2013 roku).

27. W dniu 11 stycznia 2006 roku Komitet Ministrów Rady Europy przyjął Rekomendację Rec(2006)2 w sprawie Europejskich Reguł Więziennych w trakcie obrad 952 posiedzenia Delegatów Ministrów. Załącznik do niniejszej Rekomendacji stwierdza we właściwych fragmentach, co następuje:

Zakres i stosowani e

(...)

13. Niniejsze zasady stosuje się bezstronnie, bez jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, język, religię, przekonania polityczne lub inne, lub pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowych, stan posiadania, status urodzenia lub inny status.

Kontakt ze światem zewnętrznym

24.1 Więźniowie mają prawo porozumiewania się, tak często jak jest to możliwe, poprzez listy, telefon lub inne formy komunikacji z ich rodzinami, oraz z innymi osobami oraz przedstawicielami organizacji zewnętrznych, jak również mają prawo do przyjmowania wizyt takich osób.

(...)

24.4 Wizyty zorganizowane są w sposób, który pozwala więźniom na podtrzymywanie i rozwijanie tak dalece, jak to jest możliwe, normalnych więzi rodzinnych.

(...)

24.7 Ilekroć pozwalają na to okoliczności więzień uzyskuje zezwolenie na opuszczenie zakładu karnego – albo w asyście albo samodzielnie – w celu odwiedzenia chorego krewnego, uczestniczenia w pogrzebie lub z innych względów humanitarnych.

(...)

Kobiety

34.1 Dodatkowo poza szczegółowymi przepisami niniejszych reguł odnoszącymi się do kobiet więźniów, władze powinny przywiązywać szczególną uwagę do wymagań kobiet związanych z ich potrzebami fizycznymi, zawodowymi, społecznymi i psychologicznymi, kiedy podejmowane są decyzje wpływające na jakikolwiek aspekt ich pozbawienia wolności.

34.2 Szczególne wysiłki czyni się, aby zapewnić kobietom więźniom dostęp do specjalnych programów dla więźniów, którzy mają potrzeby wymienione w Regule 25.4.[poświęconej potrzebom więźniów, którzy doświadczyli przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej].

34.3 Kobiety więźniowie mają prawo do porodu poza zakładem karnym, a w przypadku narodzin dziecka w więzieniu władze zapewnią konieczne wsparcie i udogodnienia.

28. Pełny zakres norm oraz przepisów ustanowionych przez Organizację Narodów Zjednoczonych, dotyczących traktowania więźniów oraz ich bezpieczeństwa, został ujęty w sprawie Khoroshenko p. Rosji ([WI], nr 41418/04, §§ 69-75, ETPC 2015). Normy międzynarodowe mające na celu w szczególności ochronę kobiet i macierzyństwa zostały opisane w sprawie Khamtokhu i Aksenchik p. Rosji ([WI], nr 60367/08 i 961/11, §§ 27-31, 24 stycznia 2017 roku). Istotny w przedmiotowej sprawie fragment Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW), ratyfikowanej przez Rumunię w 1982 roku, ma następujące brzmienie:

Art. 4

„(...)

2. Wprowadzenie przez Państwa Strony specjalnych zarządzeń, w tym również zarządzeń przewidzianych w niniejszej konwencji, w celu ochrony macierzyństwa nie będzie uważane za akt dyskryminacji”.

29. W dniu 21 grudnia 2010 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło Rezolucję nr 65/229 w sprawie Reguł dotyczących postępowania z kobietami więźniami oraz środków nieizolacyjnych stosowanych wobec kobiet, które popełniły przestępstwo (Reguły z Bangkoku), która określa we właściwych fragmentach, co następuje:

„Niektóre z tych reguł dotyczą kwestii, które mogą mieć zastosowanie w przypadku wszystkich osób osadzonych, kobiet lub mężczyzn, w szczególności tych mających znaczenie dla obowiązków rodzicielskich, niektórych usług medycznych, metod przeszukiwania oraz innych pokrewnych kwestii, jednak w całości reguły dotyczą w głównej mierze kobiet oraz ich dzieci. Niemniej jednak, z uwagi na fakt, iż głównie podkreśla się kwestię dzieci osób osadzonych, konieczne jest uznanie centralnej roli obojga rodziców w życiu dziecka. Co za tym idzie niektóre reguły mają również zastosowanie w przypadku osadzonych ojców lub przestępców.

Reguła 1

Aby nadać sens zasadzie niedyskryminacji, o której mowa w regule 6 Wzorcowych Reguł minimalnych w zakresie postępowania z więźniami, przy stosowaniu niniejszych reguł należy wziąć pod uwagę poszczególne potrzeby osadzonych. Środki przyjęte w celu spełnienia tych potrzeb w trosce o zapewnienie równości płci nie powinny być uznawane za akt dyskryminacji.

Reguła 2

(...)

2. Przed lub podczas przyjęcia kobiet do zakładu karnego, kobiety opiekujące się dziećmi powinny być upoważnione do skorzystania ze środków takich jak ewentualne uzyskanie uzasadnionego zawieszenia ich osadzenia, biorąc pod uwagę nadrzędne dobro dzieci.

(...)

Reguła 48

1. Osadzone kobiety będące w ciąży lub karmiące piersią powinny otrzymywać porady w zakresie zdrowia oraz diety w ramach programu opracowanego i nadzorowanego przez wykwalifikowanego pracownika służby zdrowia. Kobiety w ciąży, niemowlęta, dzieci oraz matki karmiące powinny bezpłatnie korzystać z odpowiednich środków żywieniowych i dostarczanych w odpowiednim czasie, mieć zapewnione zdrowe warunki życia oraz możliwość regularnego uprawiania ćwiczeń fizycznych.

2. Osadzonym kobietom nie należy zakazywać karmienia piersią, jeżeli nie jest to podyktowane szczególnymi względami zdrowotnymi.

3. Potrzeby medyczne oraz żywieniowe kobiet, które niedawno rodziły, ale których dziecko nie przebywa razem z matką w zakładzie karnym, powinny być ujęte w programach postępowania z osadzonymi.

Reguła 49

Decyzja dotycząca udzielenia zezwolenia na pobyt dziecka razem z matką w zakładzie karnym powinna być podyktowana nadrzędnym dobrem dziecka. Dzieci przebywające w zakładzie karnym pod opieką matki nie powinny być nigdy traktowane jako osoby osadzone.

Reguła 50

Należy dołożyć wszelkich starań, aby osadzone kobiety przebywające w zakładzie karnym razem ze swoimi dziećmi mogły z nimi spędzać możliwie jak najwięcej czasu.

Reguła 51

1. Dzieciom przebywającym z matką w zakładzie karnym powinno zapewnić się w dowolnym momencie możliwość skorzystania z podstawowych usług opieki zdrowotnej, a ich rozwój powinien być nadzorowany przez specjalistów przy współpracy zewnętrznych służb opieki zdrowotnej.

2. Warunki wychowania dziecka powinny być możliwie jak najbardziej zbliżone do warunków, w których żyją dzieci poza środowiskiem więziennym.

Reguła 52

1. Decyzje dotyczące momentu oddzielenia dziecka od matki powinny być podejmowane na podstawie indywidualnej oceny oraz biorąc pod uwagę nadrzędne dobro dziecka, w zakresie obowiązującego prawa krajowego.

2. Przeniesienie dziecka poza teren zakładu karnego powinno być przeprowadzone dyskretnie, tylko i wyłącznie w przypadku znalezienia innego rozwiązania w zakresie opieki, a w przypadku cudzoziemców w porozumieniu z jednostkami konsularnymi.

3. Jeżeli dzieci zostały oddzielone od matek i umieszczone w rodzinie lub powierzone krewnym, lub opieka nad nimi została ustalona w inny sposób, osadzonym powinno zapewnić się jak najwięcej możliwości i udogodnień w celu spotykania dzieci, jeżeli jest to zgodne z nadrzędnym dobrem dzieci i nie stanowi zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego.

(...)

Reguła 64

Jeśli jest to możliwe i wskazane, należy faworyzować stosowanie kar nieizolacyjnych w przypadku kobiet w ciąży oraz kobiet opiekujących się dziećmi. Kary pozbawienia wolności przewidziane są w przypadku poważnych i brutalnych przestępstw lub zagrożenia powodowanego przez kobietę oraz po uwzględnieniu nadrzędnego dobra dziecka lub dzieci, biorąc pod uwagę fakt, że należy wybierać odpowiednie rozwiązania w zakresie opieki na dziećmi.

PRAWO

I. ZARZUT NARUSZENIA ART. 3 KONWENCJI

30. Skarżący skarży się na warunki osadzenia panujące w zakładach karnych, w których był więziony. Powołuje się na art. 3 Konwencji, który brzmi następująco:

„Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu”.

A. Przedmiot zarzutu

31. W swoich dodatkowych uwagach dotyczących skargi w przedmiocie warunków osadzenia panujących w zakładzie karnym w Giurgiu Rząd wyraża swoje wątpliwości co do rzeczywistego charakteru tej skargi. Rząd twierdzi, że skarżący niczym jej nie uzasadnił.

32. Skarżący ponawia skargę w tym przedmiocie.

33. Trybunał zauważa, że skarżący został przeniesiony do zakładu karnego w Giurgiu 30 stycznia 2013 roku (paragraf 12 powyżej) i że jego skarga złożona do Trybunału została zakomunikowana pozwanemu Rządowi sześć dni później, czyli 5 lutego 2013 roku (paragraf 4 powyżej). W odpowiedzi na uwagi Rządu z 7 stycznia 2014 roku skarżący, przebywający w dalszym ciągu w zakładzie karnym wskazał, że „wszystkie jednostki penitencjarne”, w których przebywał, były przepełnione i podkreślił, że sytuacja ta miał charakter ciągły.

34. W konsekwencji Trybunał uznaje, iż skarżący poskarżył się na warunki związane z pobytem w zakładzie karnym w Giurgiu, do którego został skierowany niedługo przed zakomunikowaniem skargi.

35. Ponadto Trybunał zauważa, iż w odpowiedzi na uwagi Rządu skarżący podniósł nowe zarzuty dotyczące niektórych szczególnych aspektów związanych z warunkami jego pobytu w zakładzie karnym, w szczególności nieodpowiednich warunków transportu oraz częstych przeszukań osobistych. Trybunał zauważa, że zarzuty te zostały podniesione po zakomunikowaniu skargi pozwanemu Rządowi. Trybunał postanowił już, że nie ma podstaw do orzekania w zakresie nowych zarzutów podniesionych po zakomunikowaniu skargi, w odniesieniu do których nie uznał za konieczne zadawania Rządowi dodatkowych pytań (patrz w tej sprawie, Enășoaie p. Rumunii, nr 36513/12, § 60, 4 listopada 2014 roku). Z tego powodu Trybunał ograniczy się do zbadania aspektów związanych z warunkami pobytu w zakładzie karnym opisanych przez skarżącego w formularzu skargi, w tym kwestii przeludnienia w celach więziennych oraz złych warunków higienicznych.

B. Dopuszczalność

36. Rząd podnosi niedopuszczalność skargi w kwestii warunków pobytu w zakładzie karnym w Giurgiu z powodu niewyczerpania krajowych środków odwoławczych. Twierdzi on, że skarżący nigdy nie złożył skargi do właściwych organów w celu zaskarżenia warunków związanych z pobytem w tym zakładzie karnym na mocy przepisów ustawy nr 275/2006.

37. W odniesieniu do materialnych warunków pobytu skarżącego w zakładzie karnym Trybunał podnosi, że jego skarga dotyczy w szczególności przeludnienia więzień oraz złych warunków higienicznych. W tym kontekście Trybunał przypomina, iż w przypadku skarg podnoszących podobny zarzut, skierowanych przeciwko Rumunii, już wcześniej orzekał, że w związku ze szczególnymi charakterem tego rodzaju zarzutu środek wskazany przez Rząd, oparty na postanowieniach ustawy nr 275/2006, nie stanowi skutecznego środka odwoławczego, który należy wykorzystać ( Marin Vasilescu p. Rumunii, nr 62353/09, § 27, 11 czerwca 2013 roku; Bulea p. Rumunii, nr 27804/10, §§ 41-42, 3 grudnia 2013 roku; oraz Bujorean p. Rumunii, nr 13054/12, § 21, 10 czerwca 2014 roku). W przedmiotowej sprawie argumentacja Rządu nie mogła skłonić Trybunału do przedstawienia innej konkluzji. Należy zatem oddalić niniejsze zastrzeżenie.

38. Stwierdzając, że skarga dotycząca warunków pobytu w zakładzie karnym skarżącego nie jest w sposób oczywisty nieuzasadniona w rozumieniu art. 35 ust. 3 lit. a Konwencji oraz że nie zachodzi żadna inna podstawa do stwierdzenia niedopuszczalności, Trybunał uznaje ją za dopuszczalną.

C. Przedmiot skargi

39. Skarżący skarży się na przeludnienie w policyjnym areszcie w Bukareszcie oraz w zakładach karnych Bukareszt–Rahova, Mărgineni i w Giurgiu. Powołując się na raporty CPT oraz rumuńskiej organizacji pozarządowej, skarżący zarzuca, że przypadająca na niego powierzchnia była znacznie poniżej standardu zalecanego przez CPT. Wskazuje na brak ciepłej wody oraz ogrzewania. Dodaje, że materace oraz pościel były brudne, a cele zamieszkiwały szczury, karaluchy oraz pasożyty.

40. Rząd podnosi, że warunki pobytu w zakładzie karnym, będące przedmiotem sporu, nie były dotkliwe w stopniu wymaganym do zastosowania art. 3 Konwencji. Jeśli chodzi w szczególności o zakład karny w Giurgiu, Rząd wskazuje, że skarżącemu zapewniono przestrzeń życiową o powierzchni pomiędzy 3,39 m ² a 3,49 m ².

41. Trybunał przypomina, że art. 3 Konwencji nadkłada na władze pozytywny obowiązek polegający na upewnieniu się, że każdy więzień jest pozbawiony wolności w warunkach, które gwarantują poszanowanie godności człowieka, i że sposób wykonywania środka nie naraża zainteresowanego na dolegliwości lub trudności o natężeniu przekraczającym nieunikniony poziom cierpienia nierozerwalnie związany z pozbawieniem wolności ( Kudła p. Polsce [WI], nr 30210/96, § 94, ETPC 2000-XI; Ananyev i Inni p. Rosji, nr 42525/07 oraz 60800/08, § 141, 10 stycznia 2012 roku; oraz Enășoaie, cyt. powyżej, § 46).

42. W wyroku w sprawie Muršić p. Chorwacji ([WI], nr 7334/13, §§ 96-141, 20 października 2016 roku) Trybunał ostatnio przypomniał odpowiednie zasady, w szczególności dotyczące przeludnienia więzień oraz czynników mogących zrekompensować brak przestrzeni osobistej. Trybunał wskazał zwłaszcza, że jeżeli powierzchnia podłogi przysługująca osadzonemu we wspólnej celi wynosi poniżej 3 m ², brak osobistej przestrzeni uznawany jest za tak poważne uchybienie, że skutkuje silnym domniemaniem naruszenia art. 3. Ciężar dowodu spoczywa zatem na pozwanym rządzie, który może jednak obalić domniemanie, wykazując obecność elementów, które mogą odpowiednio zrekompensować tę okoliczność ( ibidem, § 137). Z drugiej strony, jeżeli osadzony dysponuje w celi przestrzenią osobistą zawartą pomiędzy 3 a 4 m ², czynnik przestrzenny pozostaje istotnym elementem przy ocenie Trybunału, czy warunki pozbawienia wolności były odpowiednie czy nie. W takim przypadku Trybunał stwierdzi naruszenie art. 3 Konwencji, jeżeli brak przestrzeni łączy się z innymi złymi warunkami materialnymi osadzenia, w szczególności w przypadku braku możliwości spacerowania po dziedzińcu więziennym lub braku dostępu do powietrza i światła naturalnego, złej wentylacji, niedostatecznej lub nadmiernie wysokiej temperatury w pomieszczeniach, braku intymności w toaletach lub złych warunków sanitarnych i higienicznych ( ibidem, § 139).

43. Stosując te zasady w przedmiotowej sprawie, Trybunał wskazuje, że skarżący skarży się na przeludnienie aresztu znajdującego się w siedzibie policji w Bukareszcie oraz w zakładach karnych Bukareszt - Rahova, Mărgineni oraz w Giurgiu. Odnośnie do trzech pierwszych jednostek penitencjarnych Trybunał zauważa, że strony różnią się między sobą w kwestii zarówno powierzchni cel, w których skarżący został osadzony, jak również liczby osób tam przebywających (patrz paragrafy 13, 14 i 15 – wersja skarżącego oraz paragrafy 17, 18 i 19 – wersja Rządu). W każdym razie Trybunał zauważa, że nawet w przypadku przyjęcia wersji przedstawionej przez Rząd, wynika z niej konkluzja, że we wszystkich jednostkach skarżącemu przysługiwała przestrzeń życiowa o powierzchni poniżej 3 m ².

44. Poza problemem związanym z przeludnieniem więzień, zarzuty skarżącego dotyczące złych warunków higienicznych są zgodne z konkluzjami Trybunału w podobnych sprawach dotyczących zakładu karnego Bukareszt-Rahova ( Geanopol p. Rumunii, nr 1777/06, § 62, 5 marca 2013 roku, oraz Constantin Aurelian Burlacu p. Rumunii, nr 51318/12, § 27, 10 czerwca 2014 roku) oraz zakładu karnego w Mărgineni ( Iacov Stanciu¸ cyt. powyżej, § 175, oraz Necula p. Rumunii, nr 33003/11, § 57, 18 lutego 2014 roku). W odniesieniu do warunków higienicznych panujących w areszcie znajdującym się w siedzibie policji w Bukareszcie zarzuty skarżącego są więcej niż uprawdopodobnione i odzwierciedlają rzeczywisty stan opisany w raporcie CPT sporządzonym w wyniku wizyt, które przeprowadzono w 2010 roku w pomieszczeniach aresztu znajdującego się w siedzibie policji w Bukareszcie (paragraf 26 powyżej).

45. W tych okolicznościach Trybunał nie może uznać, że w odniesieniu do trzech wspomnianych zakładów karnych Rząd dostarczył dowody pozwalające na obalenie silnego domniemania naruszenia art. 3, wynikającego z faktu, że dostępna przestrzeń osobista była o powierzchni niższej niż 3 m ².

46. W kwestii zakładu karnego w Giurgiu Trybunał zauważa, że strony nie zgadzają się ze sobą. Skarżący wskazuje, że przebywał w przeludnionych celach, ale nie podaje szczegółów dotyczących ich wymiarów, podczas gdy Rząd twierdzi, że podczas siedmiomiesięcznego pobytu w tej jednostce zainteresowany korzystał z przestrzeni życiowej o powierzchni pomiędzy 3,39 m ² a 3,49 m ² (paragraf 20 powyżej). Niemniej jednak Trybunał przypomina, że w przypadku innych spraw stwierdził on naruszenie postanowień art. 3 Konwencji głównie z powodu braku przestrzeni osobistej oraz złych warunków higienicznych w zakładzie karnym w Giurgiu, przez okres związany z osadzeniem skarżącego w tej jednostce ( Marian Toma p. Rumunii, nr 48372/09, § 33, 17 czerwca 2014 roku, oraz Adrian Radu p. Rumunii, nr 26089/13, § 29, 7 kwietnia 2015 roku). Trybunał wnioskuje z tego, że poza przeludnieniem skarżący musiał stawić czoła innym złym warunkom materialnym panującym w tym zakładzie karnym, zwłaszcza w zakresie zdrowia i higieny ( Muršić, cyt. powyżej, § 139).

47. Trybunał uważa zatem, że warunki pozbawienia wolności w tych jednostkach naraziły skarżącego na trudności o natężeniu przekraczającym konieczny poziom cierpienia nierozerwalnie związany z pozbawieniem wolności.

48. W związku z powyższym Trybunał stwierdza, że niniejszej sprawie doszło do naruszenia art. 3 Konwencji na tej podstawie.

II. ZARZUT NARUSZENIA ART. 14 KONWENCJI W ZWIĄZKU Z ART. 8 KONWENCJI

49. Skarżący zarzuca, że był ofiarą dyskryminacji ze względu na płeć z powodu odmowy udzielenia mu zgody na odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności, ponieważ przepis art. 453 § 1 lit. b KPK umożliwia jedynie skazanym kobietom, matkom dzieci w wieku poniżej roku życia, wystąpienie z wnioskiem o takie odroczenie. Powołuje się na art. 14 Konwencji w związku z art. 8 oraz art. 1 Protokołu nr 12 do Konwencji.

50. Mając wyłączne kompetencje w zakresie kwalifikacji prawnej sprawy (patrz między innymi, Guerra i Inni p. Włochom, 19 lutego 1998 roku, § 44, Recueil des arrêts et décisions (Zbiór wyroków i decyzji) 1998–I), Trybunał uważa, że skargę tę należy rozpatrzyć wyłącznie pod kątem art. 14 w związku z art. 8 Konwencji (patrz, mutatis mutandis w kwestii odwiedzin małżeńskich w zakładzie karnym, Laduna p. Slowacji, nr 31827/02, § 54, ETPC 2011 rok oraz Varnas p. Litwie, nr 42615/06, § 110, 9 lipca 2013 roku), które brzmią następująco:

Art. 8

„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji

2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności osób”.

Art. 14

„Korzystanie z praw i wolności wymienionych w (...) Konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn”.

A. Dopuszczalność

1. Zastrzeżenie Rządu oparte na braku zgodności ratione materiae skargi wniesionej przez skarżącego

51. Rząd podnosi, że art. 8 Konwencji nie może mieć zastosowania w tej sprawie, ponieważ przepis prawa wewnętrznego ustanawiający odroczenie wykonania kary ma na celu ochronę nadrzędnego dobra nowo narodzonego dziecka, któremu należy zapewnić odpowiednie środowisko do sprawowania nad nim opieki i żywienia, a nie organizację życia rodzinnego, i jego rolą nie jest zagwarantowanie, że rodzic i dziecko będą razem. Opierając się na orzecznictwie sądów krajowych (paragraf 24 oraz 25 powyżej), Rząd dodaje, że celem odroczenia kary nie jest zachowanie więzi rodzinnych, ale zapewnienie, by dziecko nie zostało pozbawione opieki rodzicielskiej. Wyjaśnia, że w niniejszej sprawie syn skarżącego mieszkał ze swoją matką, braćmi oraz dziadkami i nie był wobec tego pozbawiony opieki rodzicielskiej.

52. Ponadto Rząd uważa, że art. 8 Konwencji nie określa prawa do zwolnienia z więzienia w celu zajęcia się wychowaniem dziecka. Stwierdza, że osobie osadzonej przysługują inne środki umożliwiające korzystanie z prawa do poszanowania życia rodzinnego, takie jak odwiedziny rodzinne i małżeńskie, korespondencja – pisemna lub wyrażona w innej formie, lub też udział w sprawowaniu władzy rodzicielskiej. W opinii Rządu, skoro art. 8 nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, art. 14 Konwencji, nie mogący funkcjonować samodzielnie, również nie ma zastosowania.

53. Skarżący podnosi, że w niniejszej sprawie art. 8 w związku z art. 14 Konwencji ma zastosowanie.

54. Jak konsekwentnie twierdził Trybunał, art. 14 Konwencji stanowi uzupełnienie innych klauzuli normatywnych Konwencji oraz Protokołów. Artykuł ten nie może funkcjonować samodzielnie, ponieważ stosowany jest wyłącznie w przypadku „korzystania z praw i wolności”, które one gwarantują Wprawdzie artykuł ten może mieć znaczenie nawet bez naruszenia ich wymogów i w tym sensie posiada on samodzielny charakter, to jednak nie będzie mógł mieć zastosowania, jeżeli okoliczności faktyczne sporu nie wchodzą w zakres co najmniej jednej ze wspomnianych klauzul (patrz, spośród wielu innych, Van Raalte p. Holandii, 21 lutego 1997 roku, § 33, Zbiór 1997-I; Petrovic p. Austrii, 27 marca 1998 roku, § 22, Zbiór 1998-II; oraz Zarb Adami p. Malcie, nr 17209/02, § 42, ETPC 2006-VIII).

55. Trybunał musi zatem ustalić, czy fakty, na które powołuje się skarżący, a mianowicie niemożność uzyskania odroczenia wykonania kary celem opieki nad dzieckiem w wieku poniżej jednego roku życia, wchodzą w zakres zastosowania art. 8 Konwencji. W tym względzie Trybunał przypomina, że w czasie pozbawienia wolności osadzonym w dalszym ciągu przysługują wszystkie prawa i podstawowe wolności zagwarantowane w Konwencji, z wyjątkiem prawa do wolności (patrz na przykład, Dickson p. Wielkiej Brytanii [WI], nr 44362/04, § 67, ETPC2007-V, oraz Boulois p. Luksemburgowi [WI], nr. 37575/04, § 82, ETPC 2012).

56. Z tego powodu osoby przebywające w zakładzie karnym nie tracą praw, które gwarantuje im Konwencja, w tym prawa do poszanowania życia rodzinnego ( Płoski p. Polsce, nr 26761/95, §§ 32 i 35, 12 listopada 2002 roku), a zatem każde ograniczenie tych praw musi być uzasadnione w każdym przypadku ( Khoroshenko p. Rosji [WI], nr 41418/04, § 117, ETPC 2015). Trybunał rozpatrywał pod tym kątem legalność oraz proporcjonalność ograniczeń praw osadzonych w zakresie przyjmowania odwiedzin członków rodziny ( Moïsseïev p. Rosji, nr 62936/00, § 246, 9 października 2008 roku; Laduna, cyt. powyżej, § 54; oraz Varnas, cyt. powyżej, § 110), uzyskania zgody na odwiedziny chorych krewnych ( Schemkamper p. Francji, nr 75833/01, § 31, 18 października 2005 roku oraz Lind p. Rosji, nr 25664/05, § 92, 6 grudnia 2007 roku) lub uczestnictwa w pogrzebie członka rodziny ( Giszczak p. Polsce, nr 40195/08, §§ 36-40, 29 listopada 2011 roku), przystąpienia do sztucznego zapłodnienia ( Dickson, cyt. powyżej, § 66), czy komunikacji telefonicznej w języku ojczystym z członkami swojej rodziny ( Nusret Kaya i Inni p. Turcji, nr 43750/06, 43752/06, 32054/08, 37753/08 oraz 60915/08, § 36, ETPC2014 (fragmenty)).

57. W niniejszej sprawie Trybunał zaznacza, że przedmiot skargi ogranicza się do przepisów art. 453 § 1 lit. b KPK, który umożliwiał odroczenie wykonania kary względem osadzonych kobiet mających dziecko w wieku poniżej jednego roku do czasu ukończenia przez nie pierwszego roku. Ocenia on, że przepis ten miał na celu zapewnienie dziecku możliwości spędzenia pierwszego roku życia w środowisku rodzinnym. Taka możliwość ma zatem bezpośrednie konsekwencje w zakresie organizacji życia rodzinnego zainteresowanych osób. Trybunał wnioskuje z tego, że niemożność uzyskania odroczenia kary, gdy dziecko skarżącego nie ukończyło pierwszego roku życia, miała wpływ na jego prawo do poszanowania życia rodzinnego chronione przez art. 8 Konwencji. Ponieważ okoliczności faktyczne sporu wchodzą w zakres jednej z klauzul normatywnych Konwencji, art. 14 Konwencji znajduje zastosowanie.

58. Trybunał oddala zatem podnoszone przez Rząd zastrzeżenie dotyczące braku zgodności ratione materiae.

2. Inne podstawy niedopuszczalności

59. Stwierdzając, że skarga nie jest w sposób oczywisty nieuzasadniona w rozumieniu art. 35 ust. 3 lit. a Konwencji i że nie zachodzi żadna inna podstawa niedopuszczalności, Trybunał uznaje ją za dopuszczalną.

B. Przedmiot skargi

1. Argumentacja stron

60. Rząd wyjaśnia, że w chwili zaistnienia zdarzeń KPK zezwalał na zastosowanie odroczenia kary tylko w szczególnych okolicznościach dotyczących osadzonej osoby. Wyjaśnia on, że celem wskazanych norm prawnych nie było stosowanie dyskryminacji, a uwzględnienie szczególnych sytuacji osobistych, takich jak ciąża osadzonej kobiety oraz okres poprzedzający pierwsze urodziny dziecka, będący logicznym i spójnym wynikiem ciąży. Rząd opiera się na szczególnych więzach łączących matkę z dzieckiem podczas pierwszych miesięcy po jego narodzeniu. Ponadto, odwołując się do Reguł z Bangkoku przyjętych przez Narody Zjednoczone (paragraf 29 powyżej), Rząd ocenia, że przepis art. 453 KPK wpisywał się w ramy prawa międzynarodowego, którego zamysłem jest ochrona kobiety i jej dziecka. Uznaje on zatem, że sytuacja kobiety mającej dziecko w wieku poniżej roku oraz mężczyzny mającego dziecko w tym samym wieku nie jest porównywalna.

61. Rząd podtrzymuje ponadto, że zasady mające zastosowanie w prawie pracy, szczególnie te, które dotyczą urlopów rodzicielskich, nie mogą być stosowane w niniejszej sprawie z uwagi na karny charakter tych przepisów. Wskazuje on, że prawo do urlopu rodzicielskiego jest uznanym świadczeniem dla osób wykonujących pracę i wspierających system świadczeń społecznych. Rząd argumentuje, że możliwość uzyskania odroczenia wykonywania kary nie ma tego samego charakteru, gdyż w jego opinii chodzi tu o środek mający na celu ochronę nadrzędnego dobra nowo narodzonego dziecka i w tej kwestii Rząd posiada szeroki margines oceny. W jego opinii celem środka karnego takiego, jak art. 453 KPK, nie jest przyznawanie korzyści osobom skazanym ani ograniczanie niedogodności wynikających z faktu skazania.

62. Wreszcie, Rząd wskazuje, że sądy krajowe rozpatrzyły wnioski złożone przez skarżącego oraz przedstawione przez niego środki dowodowe, wydały orzeczenia pozbawione arbitralności i opatrzone odpowiednim uzasadnieniem oraz oceniły, że sytuacja rodzinna skarżącego nie uzasadniała odroczenia kary.

63. Powołując się na przepisy zawarte w art. 453 § 1 lit. b KPK, skarżący podtrzymuje, że był ofiarą nieuzasadnionej dyskryminacji. W świetle zasady równości między rodzicami twierdzi on, że obecność ojca w życiu nowonarodzonego dziecka jest równie ważna jak obecność matki, nawet jeżeli ta ostatnia karmi dziecko piersią. Skarżący uważa, że ojciec może i powinien uczestniczyć w codziennej opiece na dzieckiem i tym samym wspierać matkę.

2. Ocena Trybunału

a) czy sytuacja skarżącego była porównywalna z sytuacją osadzonej kobiety mającej dziecko w wieku poniżej jednego roku

64. Trybunał przypomina, że aby pojawiła się kwestia na podstawie art. 14, powinna istnieć różnica w traktowaniu osób, które znalazły się w podobnych lub porównywalnych sytuacjach ( D.H. i Inni p. Republice Czeskiej [WI], nr 57325/00, § 175, ETPC 2007-IV). Obowiązek wykazania istnienia podobnych sytuacji nie oznacza, że porównywane grupy muszą być identyczne. Mając na uwadze szczególny charakter skargi, należy wykazać, że skarżący znalazł się w sytuacji, którą można porównać do sytuacji innych osób traktowanych w odmienny sposób ( Clift p. Zjednoczonemu Królestwu, nr 7205/07, § 66, 13 lipca 2010 roku).

65. W przedmiotowej sprawie strony nie kwestionują, że w przepisach prawa rumuńskiego istniała różnica w traktowaniu dwóch kategorii osadzonych mających dziecko w wieku poniżej jednego roku życia. Z jednej strony znajdowały się kobiety, które mogły korzystać z odroczenia wykonania kary, a z drugiej strony mężczyźni, którym takie odroczenie nie było udzielane. Pozostaje określić, czy w odniesieniu do przedłożenia wniosku o odroczenie kary w myśl postanowień art. 453 § 1 lit. b KPK skarżący znajdował się w sytuacji porównywalnej z sytuacją kobiety z dzieckiem w wieku poniżej jednego roku życia.

66. W kontekście zatrudnienia Trybunał stwierdził już, że mężczyźni znajdują się w podobnej sytuacji do kobiet w kwestii urlopu rodzicielskiego oraz dodatku z tytułu urlopu rodzicielskiego ( Petrovic, cyt. powyżej, § 36, oraz Konstantin Markin p. Rosji [WI], nr 30078/06, § 132, ETPC 2012 (fragmenty). Nie pomijając różnic mogących istnieć między ojcem a matką w relacjach z dzieckiem, Trybunał orzekł w tych dwóch sprawach, że w zakresie opieki, jaką należy objąć dziecko w trakcie trwania urlopu rodzicielskiego (nawet do ukończenia przez dziecko trzeciego roku życia w sprawie Konstantin Markin, wcześniej cytowanej), sytuacje mężczyzn i kobiet są podobne.

67. Trybunał nie może ignorować argumentów Rządu, że należy odróżnić niniejszą sprawę od spraw dotyczących urlopu rodzicielskiego z uwagi na karny charakter środka będącego przedmiotem obecnej sprawy oraz margines oceny przysługujący Rządowi w kwestii wdrażania swojej polityki karnej (paragraf 61 powyżej). Trybunał podziela opinię Rządu o tym, że ponieważ środek dotyczący odroczenia kary pozbawienia wolności ma charakter karny, różni się on zasadniczo od urlopu rodzicielskiego, który to urlop regulowany jest przepisami prawa pracy.

68. Niemniej jednak, w odniesieniu do kwestii, czy podczas pierwszego roku życia dziecka osadzony w zakładzie karnym ojciec znajduje się w podobnej sytuacji, co osadzona matka dziecka, Trybunał uważa, że przedstawione przez niego wnioski w sprawach Petrovic i Konstantin Markin (wcześniej cytowane) mają zastosowanie w przedmiotowej sprawie. W istocie, jak przyznaje Rząd (paragraf 61 powyżej), instytucja odroczenia kary pozbawienia wolności w pierwszej kolejności leży w najlepszym interesie dziecka i ma na celu zapewnienie mu odpowiedniej uwagi i opieki w pierwszym roku życia; chociaż mogą występować różnice w ich relacjach z dzieckiem, zarówno matka, jak i ojciec mogą zapewnić taką uwagę i opiekę (patrz, mutatis mutandis, Konstantin Markin, cyt. powyżej, § 132). Ponadto Trybunał zauważa, że możliwość uzyskania odroczenia kary rozciąga się do pierwszych urodzin dziecka i przekracza tym samym następstwa ciąży matki oraz porodu.

69. Trybunał uznaje zatem, że w zakresie okoliczności faktycznych sprawy skarżący ma prawo twierdzić, że znajdował się w sytuacji porównywalnej do osadzonych kobiet. Argumenty Rządu wynikające z marginesu oceny Państwa w kwestii wdrażania polityki karnej powinny być rozpatrywane raczej pod względem uzasadnienia różnic w traktowaniu (paragraf 78 poniżej).

b) czy różnica w traktowaniu była obiektywnie uzasadniona

70. Trybunał przypomina, że różnica w traktowaniu ma charakter dyskryminacji, jeżeli brakuje jej obiektywnego i istotnego uzasadnienia, to znaczy, jeśli nie realizuje ona uprawnionego celu lub nie istnieje uzasadniona relacja proporcjonalności między zastosowanymi środkami a określonym celem. Układające się Państwa mają pewien margines oceny w celu stwierdzenia, czy i w jakim stopniu różnice między sytuacjami podobnymi pod innymi względami uzasadniają różnicę w traktowaniu (patrz Khamtokhu i Aksenchik p. Rosji [WI], nr 60367/08 oraz 961/11, § 64, ETPC 2017, oraz sprawy, które są tam cytowane).

71. W opinii Rządu, uprawnionym celem rumuńskiego ustawodawstwa przyznającego wyłącznie osadzonym kobietom możliwość uzyskania odroczenia wykonywania ich kary do ukończenia pierwszego roku życia dziecka, była ochrona nadrzędnego dobra nowo narodzonego dziecka (paragraf 61 powyżej). Rząd powołuje się również na szczególne więzi łączące matkę z dzieckiem podczas pierwszych miesięcy po jego narodzeniu (paragraf 60 powyżej). W związku z powyższym Trybunał przypomina, iż w sprawach dotyczących prawa poszanowania życia prywatnego i/lub rodzinnego orzekał już, że należy przede wszystkim brać pod uwagę najlepszy interes dziecka oraz że istnieje szeroki konsensus co do tego, że we wszystkich decyzjach dotyczących dzieci pierwszeństwo musi mieć ich nadrzędne dobro (patrz mutatis mutandis, X przeciwko Łotwie [WI], nr 27853/09, §§ 95 - 96 ETPC 2013, oraz Paradiso i Campanelli p. Włochom [WI], nr 25358/12, § 208, 24 stycznia 2017 roku). Trybunał odnotowuje również różne europejskie i międzynarodowe instrumenty podejmujące kwestie ochrony kobiet przed przemocą ze względu na płeć, wykorzystywaniem i molestowaniem seksualnym w środowisku więziennym, a także potrzebę ochrony kobiet w ciąży oraz matek (paragrafy 27, 28 oraz 29 powyżej).

72. Ponadto Trybunał przypomina że wielokrotnie wskazywał, że różnice ze względu na płeć powinny być uzasadnione szczególnie poważnymi powodami, oraz że odwołania do tradycji, ogólnych założeń, czy dominujących postaw społecznych panujących w danym kraju nie mogą być uznawane za same w sobie wystarczające uzasadnienie takiej różnicy w traktowaniu, podobnie jak nie mogą tego uzasadniać stereotypy tego samego rodzaju oparte na rasie, pochodzeniu, kolorze skóry lub orientacji seksualnej (patrz, mutatis mutandis, Konstantin Markin, cyt. powyżej, § 127; X i Inni p. Austrii [WI], nr 19010/07, § 99, ETPC 2013; Vallianatos i Inni p. Grecji [WI], nr 29381/09 oraz 32684/09, § 77, ETPC 2013 (fragmenty); i Hämäläinen p. Finlandii [WI], nr 37359/09, § 109, ETPC 2014). Trybunał stwierdził również, że władze krajowe, które w granicach swoich kompetencji zobowiązane są uwzględniać również interesy społeczeństwa jako całości, korzystają z szerokiego marginesu swobody przy rozstrzyganiu o tak delikatnych kwestiach jak polityka karna ( Khamtokhu i Aksenchik, cyt. powyżej, § 85; patrz również Clift, cyt. powyżej, § 73, i sprawy, które są w nim cytowane, oraz Costel Gaciu p. Rumunii, nr 39633/10, § 56, 23 czerwca 2015 roku).

73. W przedmiotowej sprawie Trybunał zauważa, że skarżący złożył wniosek o odroczenie kary, twierdząc, że ma dziecko w wieku poniżej jednego roku życia, a jego wniosek został odrzucony przez sądy krajowe, ponieważ powoływana przez niego norma prawna podlegała ścisłej interpretacji i nie mógł on wnioskować o jej zastosowanie przez analogię (paragraf 9 powyżej). Trybunał uważa, że w tej sprawie należy uwzględnić wiele czynników. Tak więc podobnie jak Rząd zauważa, że stosowanie wobec osadzonych kobietom środka w postaci odroczenia kary nie miało automatycznego charakteru. Z dowodów dostarczonych przez strony wynika, że w przypadku podobnych wniosków składanych przez osadzone kobiety sądy krajowe przystępowały do szczegółowego rozpatrzenia tych wniosków i oddalały je, jeżeli sytuacja osobista wnioskodawczyni nie uzasadniała odroczenia wykonywania kary (paragrafy 24 oraz 25 powyżej).

74. Następnie Trybunał zauważa, że rumuńskie prawo karne obowiązujące w czasie zdarzeń przewidywało dla wszystkich osadzonych, niezależnie od ich płci, inne możliwości ubiegania się o odroczenie ich kary. Z tego tytułu sądy mogły rozpatrywać miedzy innymi, czy szczególne okoliczności wynikające z wykonywania kary mogą mieć poważne konsekwencje nie tylko w stosunku do osadzonej osoby, ale również dla jej rodziny lub pracodawcy (paragraf 22 powyżej). Skarżący skorzystał zresztą z tej możliwości prawnej, jednak sądy krajowe orzekły, że trudności przez niego wskazywane nie wchodziły w zakres szczególnych okoliczności przewidzianych w art. 453 § 1 lit. c KPK (paragrafy 9 oraz 11 powyżej).

75. Prawdą jest, że postęp w kierunku równości płci stanowi w chwili obecnej ważny cel Państw Członkowskich Rady Europy i tylko bardzo poważne powody mogą prowadzić do uznania takiej różnicy w traktowaniu za zgodną z Konwencją (patrz, mutatis mutandis, Petrovic, cyt. powyżej, § 37).

76. Trybunał uwzględnia również argumenty Rządu, zgodnie z którymi celem omawianych norm prawnych było uznanie szczególnych sytuacji osobistych, w tym ciąży, osadzonej kobiety oraz okresu poprzedzającego ukończenie przez nowo narodzone dziecko pierwszego roku życia, uwzględniając zwłaszcza szczególne więzi istniejące między matką a dzieckiem w tym okresie (paragrafy 60 oraz 70 powyżej). Trybunał uważa, że cel ten można uznać za uprawniony w myśl art. 14 Konwencji oraz że argumentacja przedstawiona przez Rząd nie może być uznana za oczywiście bezzasadną lub nieuzasadnioną. Trybunał skłonny jest uznać, że w tej szczególnej sferze, której dotyczy przedmiotowa sprawa, powody te mogą stanowić wystarczającą podstawę do uzasadnienia różnicy w traktowaniu skarżącego.

77. W tym znaczeniu Trybunał przyznaje, że macierzyństwo charakteryzuje się cechami szczególnymi, które należy wziąć pod uwagę, niekiedy w drodze zastosowania środków ochrony. Tytułem przykładu Trybunał wskazuje, że art. 4 § 2 Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przewiduje wyraźnie, że przyjęcie przez Państwa Strony specjalnych środków, których celem jest ochrona macierzyństwa, nie jest uznawane za akt dyskryminacji (paragraf 28 powyżej) oraz że normy wynikające z przepisów prawa międzynarodowego idą w tym samym kierunku (paragraf 29 powyżej). Trybunał uważa, że stwierdzenia te zachowują ważność również, gdy kobieta podlega karze pozbawienia wolności.

78. W świetle powyższego Trybunał uznaje, że z uwagi na szeroki margines oceny, jaki przyznaje on pozwanemu Państwu w tym obszarze, istnieje uzasadniona relacja proporcjonalności pomiędzy zastosowanymi środkami a realizowanym uprawnionym celem. Kwestionowane wyłączenie nie stanowi zatem zakazanego różnego traktowania w rozumieniu art. 14 w związku z art. 8 Konwencji (patrz, mutatis mutandis, Khamtokhu i Aksenchik, cyt. powyżej, § 87).

79. Na tej podstawie Trybunał stwierdza, że nie doszło do naruszenia art. 14 Konwencji w związku z jej art. 8.

III. ZASTOSOWANIE ART. 41 KONWENCJI

80. W myśl przepisu art. 41 Konwencji,

„Jeśli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Konwencji lub jej Protokołów, oraz jeśli prawo wewnętrzne zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony pozwala tylko na częściowe usunięcie konsekwencji tego naruszenia, Trybunał orzeka, gdy zachodzi potrzeba, słuszne zadośćuczynienie pokrzywdzonej stronie”.

A. Odszkodowanie

81. Skarżący domaga się kwoty 3000 euro (EUR) z tytułu doznanej przez niego szkody z powodu utraty wynagrodzenia, które mógłby pobierać, jeżeli sądy krajowe przychyliłyby się do jego wniosku o zawieszenie wykonywania kary. Domaga się on również kwoty 15 000 EUR z tytułu strat moralnych poniesionych przez niego w związku z cierpieniem spowodowanym warunkami pozbawienia wolności, a także kwoty 15 000 EUR z tytułu strat moralnych poniesionych z powodu nieobecności w okresie trwającym do ukończenia pierwszego roku życia przez jego dziecko.

82. Rząd nie zgadza się na wypłatę jakichkolwiek kwot z tytułu szkody majątkowej, ponieważ wniosek skarżącego nie ma żadnego związku ze skargą. W kwestii domniemanej szkody moralnej Rząd uznaje, że ewentualne stwierdzenie naruszenia byłoby wystarczającym zadośćuczynieniem, a w każdym razie, że kwota wnioskowana przez skarżącego jest znacznie zawyżona w stosunku do przykładów z orzecznictwa Trybunału w podobnych sprawach.

83. Trybunał uznaje, że w przedmiotowej sprawie jedyną podstawą do przyznania słusznego zadośćuczynienia jest stwierdzenie naruszenia art. 3 Konwencji. Trybunał nie widzi związku przyczynowego między stwierdzonym naruszeniem a szkodą majątkową wnioskowaną przez skarżącego, ponieważ domniemana utrata wynagrodzenia podnoszona przez zainteresowanego jest istotnym elementem związanym z pobytem w zakładzie karnym, a nie wynikającym z jego złych warunków.

84. Z drugiej strony Trybunał uznaje, że skarżący doznał niewątpliwie szkody moralnej, i dokonując rozstrzygnięcia na podstawie zasady słuszności w myśl art. 41 Konwencji, przyznaje mu z tego tytułu kwotę 4500 EUR.

B. Koszty i wydatki

85. Skarżący wnosi również o zwrot kosztów i wydatków poniesionych w postępowaniu przed Trybunałem. Twierdzi, że wydał 1500 EUR z tytułu honorarium adwokackiego (w wymiarze piętnastu godzin pracy poświęconej dokumentacji oraz piętnastu godzin w ramach sporządzania dokumentacji procesowej) oraz kosztów tego ostatniego (koszty związane z dojazdem do placówek penitencjarnych, koszty pocztowe oraz inne koszty związane z obsługą sekretariatu). Dołącza dokument w języku angielskim, który przedkłada jako fakturę wystawioną przez adwokata w kwocie 1500 EUR.

86. Rząd przeciwstawia się wypłacie jakiejkolwiek kwoty na rzecz skarżącego z tytułu kosztów i wydatków, ponieważ nie były one potwierdzone ani konieczne. Uważa on, że skarżący nie dostarczył dowodów w tym zakresie, na przykład umowy o pomoc prawną lub dokumentu wyszczególniającego koszty. Ponadto Rząd kwestionuje, czy wydatki te zostały rzeczywiście poniesione i czy były konieczne, jako że skarżący sam jest adwokatem.

87. Według orzecznictwa Trybunału skarżący może uzyskać zwrot kosztów i wydatków wyłącznie w takim zakresie, w jakim zostanie potwierdzone, że zostały one rzeczywiście i w sposób konieczny poniesione, a ich wysokość była uzasadniona ( Nilsen oraz Johnsen p. Norwegii [WI], nr 23118/93, § 62, ETPC 1999-VIII). W przedmiotowej sprawie Trybunał zauważa, że skarżący nie przedłożył oryginału faktury w języku rumuńskim wystawionej przez adwokata, ani jej kopii. W opinii Trybunału przedstawiony dokument w języku angielskim (paragraf 84 poniżej) nie może być uznany za fakturę. Z uwagi na fakt, iż skarżący nie przedłożył innych dowodów umożliwiających ustalenie, czy koszty, których się domaga, zostały rzeczywiście poniesione, Trybunał oddala jego żądanie w sprawie zwrotu kosztów i wydatków.

C. Odsetki za zwłokę

88. Trybunał uważa za słuszne obliczenie wysokości odsetek za zwłokę, biorąc pod uwagę marginalną stopę procentową Europejskiego Banku Centralnego, powiększoną o trzy punkty procentowe.

W ŚWIETLE POWYŻSZYCH ROZWAŻAŃ, TRYBUNAŁ

1. Uznaje, jednogłośnie, skargę wniesioną na podstawie art. 3 Konwencji za dopuszczalną;

2. Uznaje, sześcioma głosami do jednego, skargę wniesioną na podstawie art. 14 Konwencji w związku z art. 8 za dopuszczalną;

3. Orzeka, jednogłośnie, że doszło do naruszenia art. 3 Konwencji;

4. Orzeka, pięcioma głosami do dwóch, że nie doszło do naruszenia art. 14 Konwencji w związku z art. 8;

5. Orzeka, jednogłośnie,

a) że pozwane Państwo zobowiązane jest wypłacić w ciągu trzech miesięcy od daty, w której wyrok stanie się ostateczny zgodnie z art. 44 ust. 2 Konwencji, 4500 EUR (cztery tysiące pięćset euro), które będą przeliczone na walutę pozwanego Państwa w oparciu o kurs wymiany obowiązujący w dniu zapłaty, wraz z wszelkimi podatkami, które mogą zostać naliczone, tytułem zadośćuczynienia za doznane krzywdy moralne,

b) że od momentu upływu wyżej wskazanego terminu trzech miesięcy aż do momentu uregulowania należności, płatne będą odsetki zwykłe od określonej powyżej kwoty, naliczone według stopy równej marginalnej stopie procentowej Europejskiego Banku Centralnego obowiązującej w tym okresie, powiększonej o trzy punkty procentowe;

6. Oddala jednogłośnie pozostałe roszczenie o słuszne zadośćuczynienie.

Sporządzono w języku francuskim, a następnie obwieszczono pisemnie dnia 3 października 2017 roku, zgodnie z postanowieniami Reguły 77 §§ 2 oraz 3 Regulaminu Trybunału.

Marialena Tsirli Ganna Yudkivska

Kanclerz [Sekcji] Przewodnicząca

Zgodnie z postanowieniami art. 45 ust. 2 Konwencji oraz Reguły 74 § 2 Regulaminu do niniejszego wyroku dołącza się następujące opinie odrębne:

–

zgodną opinię odrębną sędzi Yudkivskiej;

–

wspólną częściowo rozbieżną opinię odrębną sędziów Pinto de Albuquerque oraz Bošnjaka.

G.Y.
M.T.

ZGODNA OPINIA ODRĘBNA SĘDZI YUDKIVSKIEJ

(Tłumaczenie)

Jestem z całą pewnością przekonana, że w niniejszej sprawie nie doszło do naruszenia przepisów art. 14. Niemniej jednak nie zgadzam się z większością moich szanownych kolegów w podejściu do przedmiotowej sprawy. Nie mogę w szczególności podzielać konkluzji wynikających z paragrafów 68-69, według której „skarżący ma prawo twierdzić, że znajdował się w sytuacji porównywalnej z sytuacją osadzonych kobiet”.

Jeżeli prokreacja jest tak samo dziełem mężczyzny oraz kobiety, to wyłącznie kobiety są zdolne zajść w ciążę i urodzić dziecko, a omawiana różnica ma wymiar fizyczny, psychologiczny oraz emocjonalny.

Według Rekomendacji Ogólnej nr 24 dotyczącej Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (20 sesja, 1999) „prawa kobiet [powinny być] uwzględnione [w oparciu] o ich interesy oraz cechy szczególne w stosunku do mężczyzn, w szczególności: a) cechy biologiczne (...) takie jak (...) ich funkcja w zakresie prokreacji (...); (...) c) czynniki psychospołeczne specyficzne dla kobiet lub bardziej rozpowszechnione u kobiet niż u mężczyzn: na przykład, (...) depresja popołogowa (...)”.

Art. 453 § 1 lit. b KPK, na podstawie którego skarżący wnosi skargę w oparciu o art. 14 Konwencji, wydaje się ściśle odpowiadać na powyższą rekomendację. Dotyczy on szczególnej grupy, tj. kobiet w ciąży oraz kobiet, które niedawno urodziły, oraz tych, które prawdopodobnie wybrały karmienie piersią. Oczywiste jest, że nie mogą być one traktowane, jakby znajdowały się w sytuacji analogicznej do mężczyzn oczekujących narodzin dziecka lub będących już ojcami noworodka. Mężczyźni i kobiety są równi, jednak różnią się od siebie. W kwestii ich funkcji dotyczącej prokreacji istnieje wiele fundamentalnych różnic opartych na aspekcie biologicznym, które to różnice muszą być uznane w przepisach prawa i w nich uwzględnione. Dokładnie to czyni sporny przepis KPK oraz inne teksty międzynarodowe, o których mowa w wyroku. Równość ze względu na płeć nie oznacza, że mężczyźni i kobiety są zmuszeni do zachowania jednorodności. Błędne pojęcie równości może prowadzić do jej połączenia z jednorodnością, czego nie należałoby bronić na gruncie zwalczania dyskryminacji.

Różnice związane z prokreacją uzasadniają niepodważalnie uznanie w przepisach prawa odrębnej sfery odnoszącej się do kobiet w zakresie porodu. Wiele materiałów o charakterze naukowym poświęconych jest przywiązaniu dziecka do matki oraz relacji zależności dziecka względem matki. Głęboka więź emocjonalna rodzi się w trakcie dziewięciu miesięcy ciąży. Dokładniej mówiąc skłania ona dziecko do nawiązywania bezpośredniego kontaktu fizycznego z matką. Dźwięk bicia serca matki dochodzi do płodu, a po urodzeniu pozwala on uspokajać dziecko. System nerwowy matek i dzieci jest dosłownie na tej samej płaszczyźnie. Dotyk matki i dźwięk bicia jej serca są dla dziecka źródłem wsparcia oraz dają poczucie bezpieczeństwa. Oto dlaczego obecność dziecka przy matce po narodzeniu ma zasadnicze znaczenie i wynika z nadrzędnego dobra dziecka. Żaden ojciec, nawet najlepszy, nie może zapewnić dziecku tego samego, co matka.

Przyjmuje się powszechnie, że oddzielenie dziecka od matki w czasie pierwszego roku życia dziecka zakłóca znacząco jego rozwój psychologiczny i może mieć nieodwracalne skutki na całe jego późniejsze życie. W tym względzie „teoria przywiązania” opracowana przez cenionego psychologa i psychoanalityka Johna Bowlby’ego udziela wskazówek na temat tego, co umożliwia wykazanie nadrzędnego dobra dziecka.

Ponadto Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla, w międzynarodowej strategii żywienia niemowląt i dzieci, że karmienie piersią „stanowi nec plus ultra dla wspierania wzrostu i prawidłowego rozwoju niemowląt” i jest „nieodzowną częścią procesu prokreacji i ma istotne znaczenie dla zdrowia matki”. Zaleca ona wyłącznie karmienie piersią niemowląt do ukończenia 6 miesiąca życia, „dla wzrostu, rozwoju i najlepszego zdrowia dziecka”, i kontynuowanie karmienia do ukończenia przez dziecko wieku dwóch lat lub więcej. Karmienie piersią jest wyłącznym uprawnieniem kobiet.

Te ważne elementy zostały uwzględnione przez ustawodawcę rumuńskiego w celu ochrony nadrzędnego interesu dziecka. Większość podziela to w paragrafach 76-77 wyroku, jednak tylko w swej analizie dotyczącej proporcjonalności, zamiast postrzegać to jako brak „sytuacji porównywalnej”, co byłoby bardziej logiczne w mojej opinii.

Myślę, że właściwym podejściem w przedmiotowej sprawie byłoby uznanie, że istnieje różnica między rodzicami płci męskiej i żeńskiej nowo narodzonego dziecka w zakresie jego potrzeb oraz że młode matki mają różne obowiązki, wymagające różnego uregulowania przepisami prawa. Dlatego w kwestii ciąży i porodu równość pozwala uzasadnić specjalne traktowanie kobiet w sferze, w której mężczyźni nie byliby w stanie ich zastąpić lub z nimi konkurować.

WSPÓLNA CZĘŚCIOWO ROZBIEŻNA OPINIA ODRĘBNA SĘDZIÓW PINTO DE ALBUQUERQUE ORAZ BOŠNJAKA

(Tłumaczenie)

1. Z wielką przykrością nie możemy podzielić opinii większości, według której nie doszło do naruszenia art. 14 w związku z art. 8 Konwencji. Po stwierdzeniu, że art. 8 miał zastosowanie w przedmiotowej sprawie, większość słusznie oceniła, że skarżący znajdował się w sytuacji, którą można było porównywać z sytuacją osadzonej kobiety mającej dziecko w wieku poniżej jednego roku życia, a także że istniała różnica w traktowaniu tych dwóch kategorii. Niemniej jednak w tym punkcie nie podzielamy opinii większości, dla której różnica w traktowaniu opierała się na obiektywnym i istotnym uzasadnieniu.

2. Uwzględniając orzecznictwo Trybunału, różnice oparte wyłącznie na płci powinny być uzasadnione „bardzo poważnymi powodami”, „szczególnie istotnymi względami” lub – jak to się niekiedy określa – „powodami szczególnie solidnymi i przekonującymi” (patrz na przykład Van Raalte p. Holandii, 21 lutego 1997 roku, § 39 in fine, Zbiór wyroków i decyzji i 1997-I, Petrovic p. Autrii, 27 marca 1998 roku, § 37, Zbiór 1998-II, Stec i Inni p. Zjednoczonemu Królestwu (dec.) [WI], nr 65731/01 oraz 65900/01, § 52, ETPC 2005-X, oraz Vallianatos i Inni p. Grecji [WI], nr 29381/09 i 32684/09, § 77, ETPC 2013 (fragmenty), oraz odwołania cytowane w tym wyroku). Wielka Izba podkreśliła w szczególny sposób, że „postęp w kierunku równości płci stanowi w chwili obecnej ważny cel Państw Członkowskich Rady Europy i tylko bardzo poważne powody mogą stanowić podstawę do uznania takiej różnicy w traktowaniu za zgodną z zapisami Konwencji ( Burghartz p. Szwajcarii, 22 lutego 1994 roku, § 27, seria A nr 280-B, i Schuler-Zgraggen p. Szwajcarii, 24 czerwca 1993 roku, § 67, seria A nr 263). Odwołania do tradycji, ogólnych założeń lub dominujących postaw społecznych panujących w danym kraju nie wystarczają, by uzasadnić różnicę w traktowaniu opartą na płci” ( Konstantin Markin p. Rosji [WI], nr 30078/06, § 127, ETPC 2012 (fragmenty)). Trybunał zaobserwował także, i w naszej opinii ta uwaga jest istotna w niniejszej sprawie, że współczesne społeczeństwa europejskie wyewoluowały w kierunku bardziej równego podziału obowiązków miedzy mężczyznami i kobietami w zakresie wychowania dzieci i że opiekuńcza rola ojców w życiu dziecka jest coraz bardziej uznawana ( ibidem, § 140). Ponadto w sprawie Petrovic (cyt. powyżej, § 36), nie negując różnic, które mogą występować między ojcem i matką w ich relacjach z dzieckiem, Trybunał wyszedł z założenia, że w przypadku opieki nad dzieckiem oboje rodzice znajdują się w „podobnych sytuacjach”.

3. Biorąc pod uwagę orzecznictwo Trybunału, według którego oboje rodzice są równi w kwestii opieki na dzieckiem, a różnica w traktowaniu oparta na płci może być uzasadniona tylko szczególnie istotnymi względami, trudno jest nam zgodzić się z punktem widzenia większości, która zakłada, że organy krajowe korzystają z szerokiego marginesu oceny w odniesieniu do kwestii polityki karnej (§ 72 wyroku), co według większości uzasadnia różnicę w traktowaniu mającą miejsce w przedmiotowej sprawie. Wybory polityczne w kwestii prawa karnego powinny być racjonalne, a Trybunał poddaje kontroli ich uzasadnienie. Niezależnie od ogólnej szerokości tego marginesu, wpisuje się on w ramy praw człowieka i podstawowych wolności w sposób, w jaki są one chronione Konwencją oraz orzecznictwem Trybunału. W konsekwencji margines ten nie może przeważać nad wspomnianym ugruntowanym wymogiem szczególnie istotnych powodów różnicy w traktowaniu opartej na płci. Ponadto jesteśmy zdania, że Trybunał ma obowiązek ocenienia w sposób autonomiczny istnienia takich szczególnie istotnych względów, podczas gdy pozwane Państwo powinno zgodnie z ciążącym na nim ciężarem dowodu uzasadnić różnicę w traktowaniu (patrz mutatis mutandis, D.H. i Inni p. Republice Czeskiej [WI], nr 57325/00, § 188, ETPC 2007–IV).

4. Uznajemy, że w tej sprawie Rząd rumuński nie przedstawił żadnych szczególnie istotnych powodów uzasadniających różnicę w traktowaniu między kobietami a mężczyznami znajdującymi się w sytuacji skarżącego. Rząd podtrzymuje, że traktowanie tych dwóch kategorii w odmienny sposób wynika z nadrzędnego dobra dziecka. Rząd odwołuje się także do szczególnych więzi łączących matkę z dzieckiem podczas pierwszych miesięcy po jego narodzeniu. Biorąc to pod uwagę, wydaje się, że właściwy przepis ustawowy w prawie rumuńskim, czyli art. 453 § 1 lit. b Kodeksu postępowania karnego, ma na celu ochronę dzieci w wieku poniżej jednego roku życia. W świetle orzecznictwa Trybunału, które podkreśla ważne miejsce ojca na wczesnym etapie życia dziecka, trudno jest sobie wyobrazić, w jaki sposób ta różnica w traktowaniu może służyć nadrzędnemu dobru dziecka, a tym bardziej, w jaki sposób wspomniane dobro może dostarczać obiektywnego i rozsądnego uzasadnienia dla wykluczenia ojca ex lege z kręgu beneficjentów tego przepisu.

5. Większość podkreśla dodatkowe powody, które w jej ocenie uzasadniają różnicę w traktowaniu, takie jak ochrona kobiet przed przemocą seksualną, wykorzystywaniem i molestowaniem seksualnym w jednostkach penitencjarnych, jak też konieczność ochrony kobiet w ciąży oraz matek. Pomijając fakt, że Rząd nie przedstawił tych argumentów, trudno jest uznać, że mają one jakiekolwiek znaczenie w sprawie. Jesteśmy głęboko przekonani, że ogólnie macierzyństwo, jak i konkretnie kobiety znajdujące się we wrażliwej sytuacji po urodzeniu dziecka, nie byłyby mniej chronione, gdyby ustawodawstwo przewidywało zawieszenie wykonania kary dla ojców noworodków, gdy ich szczególne okoliczności to uzasadniają. Reforma legislacyjna, która upoważniałby mężczyzn, podobnie jak kobiety, do wnioskowania o zawieszenie kary, aby umożliwić im opiekę nad małymi dziećmi, nie stanowiłaby dużego zagrożenia. Tak jak wielokrotnie wskazywał Rząd, sędzia zawsze uwzględni cały szereg okoliczności i udzieli zawieszenia tylko wtedy, gdy będzie ono uzasadnione. Reforma legislacyjna zapewniająca mężczyznom takie same możliwości jak w przypadku kobiet nie miałaby wprowadzać automatycznego zawieszenia kary względem wszystkich ojców, którzy mają dzieci w wieku poniżej jednego roku życia (podobnie jest w przypadku obecnie istniejącej legislacji, która nie zakłada automatycznego zawieszenia wykonywania kary dla wszystkich matek). Dawałaby jedynie mężczyznom jak i kobietom prawo do przedstawienia argumentów odnośnie do zawieszenia wykonywania ich kary. Umożliwienie ojcom i matkom przedstawienia swoich spraw przed sądem nie stanowi poważnego ryzyka ani zagrożenia dla systemu sądownictwa lub ogólnego celu sprawiedliwości w społeczeństwie rumuńskim, wręcz przeciwnie. Zapewni, że zarówno mężczyźni, jak i kobiety będą postrzegani jako główni opiekunowie oraz że ojcowie mają tak samo ważne miejsce w życiu ich dzieci. Pośrednio przyczyni się to do promowania, a nie ograniczania, równości płci w Rumunii.

6. Biorąc pod uwagę powyższe elementy, nie widzimy żadnego szczególnie solidnego i przekonującego powodu, który mógłby uzasadniać omawianą różnicę w traktowaniu. Przeciwnie, jesteśmy zdania, że z niniejszej sprawy wynika, że to właśnie wyrównywanie w górę korzyści przyznanych osadzonym obojga płci pozwoliłoby lepiej realizować obrany cel, zakładający ochronę nadrzędnego dobra dziecka. Ponieważ z tego względu wyrównywanie w dół jest zabronione i mało rozsądne oraz nie istnieje żaden przekonujący powód do dokonywania rozróżnienia, o którym mowa, należy zatem stwierdzić, że doszło do naruszenia art. 14 i że istnieje konieczność zmiany omawianych przepisów w taki sposób, aby zarówno mężczyznom, jak i kobietom umożliwić występowanie z wnioskiem o udzielenie zgody na zawieszenie ich kary z tytułu konieczności sprawowania opieki nad ich dziećmi.

7. Z tego względu uznajemy, że doszło do naruszenia art. 14 w związku z art. 8 Konwencji.