Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

WYROK

STRASBOURG

21 marca 2017

Wyrok ten stanie się ostateczny zgodnie z warunkami określonymi w A rtykule 44 ust. 2 Konwencji . Wyrok może podlegać korekcie wydawniczej.

W sprawie Bujak przeciwko Polsce,

Europejski Trybunał Praw Człowieka (Sekcja Czwarta), zasiadając jako Izba w składzie:

Ganna Yudkivska, Przewodniczący,
Vincent A. De Gaetano,
András Sajó,
Krzysztof Wojtyczek,
Egidijus Kūris,
Gabriele Kucsko-Stadlmayer,
Marko Bošnjak, sędziowie,
i Marialena Tsirli, Kanclerz Sekcji,

Obradując na posiedzeniu niejawnym dnia 28 lutego 2017 roku,

Wydaje następujący wyrok, który został przyjęty w tym dniu:

POSTĘPOWNIE

1. Sprawa wywodzi się ze skargi (nr 686/12) przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej wniesionej do Trybunału na podstawie Artykułu 34 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (“Konwencja”) przez obywatela polskiego, Pana Sławomira Bujaka (“skarżący”), w dniu 29 marca 2011 roku.

2. Skarżący, któremu została przyznana pomoc prawna, był reprezentowany przez Panią B. Słupską-Uczkiewicz, prawnika praktykującego we Wrocławiu. Rząd Polski (“Rząd”) reprezentowany był przez swojego pełnomocnika, Panią J. Chrzanowską, z Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

3. Skarżący w szczególności podnosił, że nie otrzymał odpowiedniej opieki medycznej w zakładzie karnym oraz że z uwagi na stan jego zdrowia długość osadzenia była nadmierna.

4. W dniu 27 sierpnia 2014 roku zarzuty naruszenia Artykułu 3 i 5 ust. 3 Konwencji zostały zakomunikowane Rządowi, a pozostała część skargi została uznana za niedopuszczalną zgodnie z regułą 54 ust. 3 Regulaminu Trybunału.

FAKTY

I. OKOLICZNOŚCI SRAWY

5. Skarżący urodził się w 1954 roku i mieszka w Sarbicach Pierwszych.

A. Tło sprawy

6. Dnia 1 stycznia 1999 roku skarżący został ofiarą wypadku samochodowego, w którym odniósł kilka obrażeń ciała. Był leczony w Hamburgu do dnia 27 lutego 1999 roku.

7. W 1999 roku skarżący był podejrzanym o popełnienie kilku przestępstw kradzieży wydzierżawionych ruchomości o znaczącej wartości, konkretnie samochodów, w okresie prowadzenia firmy.

8. W czerwcu 1999 roku skarżący przeprowadził się do Nowej Zelandii, a postępowania przeciwko niemu zostały zawieszone.

9. Dnia 29 marca 2004 roku Minister Sprawiedliwości wystąpił o ekstradycję skarżącego do Polski.

10. W następstwie postępowania ekstradycyjnego przeprowadzonego w Nowej Zelandii w 2010 roku skarżący został przetransportowany do Polski.

B. Aresztowanie i osadzenie skarżącego

11. Dnia 9 marca 2010 roku skarżący został zatrzymany.

12. Dnia 13 marca 2010 roku Sąd Rejonowy w Kielcach (Sąd Rejonowy) zdecydował o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy, do dnia 9 czerwca 2010 roku. Sąd odwołał się do uzasadnionego podejrzenia, że skarżący popełnił przestępstwa, o które był podejrzany, w związku z którymi, jeżeli zostałby uznany za winnego, zostałaby mu wymierzona kara pozbawienia wolności na okres przekraczający 8 lat. Dalej sąd zauważył, że istniała uzasadniona obawa, że skarżący może utrudniać postępowanie albo ukrywać się, aż zarzuty mu stawiane przedawnią się. Sąd wskazał, że skarżący nie przebywał w miejscu swojego zamieszkania, odmawiał przyjęcia wezwań od prokuratora oraz że chociaż był świadomy, że toczy się przeciwko niemu postępowanie, to w 1999 roku przeprowadził się do Nowej Zelandii mając zamiar czekać, aż zarzucane mu czyny przedawnią się, w rezultacie postępowanie przeciwko niemu musiało być zawieszone przez okres 10 lat.

Co do stanu zdrowia skarżącego sąd stwierdził, że “problemy przedstawiane przez skarżącego nie wymagają żadnego leczenia”.

13. Dnia 7 czerwca 2010 roku tymczasowe aresztowanie skarżącego zostało przedłużone do dnia 7 września 2010 roku. Sąd ponownie odwołał się do uzasadnionego podejrzenia, że skarżący popełnił przestępstwa, o które został oskarżony oraz do surowości kary, która zostałaby wymierzona, jeżeli zostałby on uznany za winnego. Następnie sąd odnotował, że istniała uzasadniona obawa, że skarżący może utrudniać postępowanie albo ukrywać się. W tym względzie sąd odwołał się do faktu, że skarżący poprzednio korzystając z okazji przeprowadził się do Nowej Zelandii i w związku z tym zachodziła konieczność zlokalizowania go przy pomocy międzynarodowych środków poszukiwawczych.

14. Skarżący odwołał się powołując się, między innymi, na swój stan zdrowia. Stwierdził, że cierpiał z powodu poważnych problemów neurologicznych i ortopedycznych, które nieleczone właściwie mogłyby spowodować poważne niebezpieczeństwo dla jego zdrowia.

15. Dnia 29 lipca 2010 roku Sąd Apelacyjny w Krakowie (Sąd Apelacyjny) utrzymał w mocy kwestionowaną decyzję, potwierdzając stanowisko Sądu Rejonowego, że tymczasowe aresztowanie było uzasadnione ze względu na surowość grożącej kary oraz możliwość utrudniania postępowania przez skarżącego. Odnośnie do stanu zdrowia skarżącego sąd powołał się na dwie opinie biegłych z zakresu medycyny, odpowiednio z dnia 15 kwietnia i 14 czerwca 2010 roku, zgodnie z którymi skarżący mógł być leczony w warunkach więziennych oraz był w stanie uczestniczyć w postępowaniu.

16. Dnia 25 sierpnia 2010 roku został wniesiony do Sądu Okręgowego w Kielcach (Sąd Okręgowy)odpowiedni akt oskarżenia.

17. Dnia 2 września 2010 roku Sąd Okręgowy w Kielcach przedłużył tymczasowe aresztowanie skarżącego na dalsze 5 miesięcy, do 4 lutego 2011 roku. Sąd uzasadnił swoją decyzję powołując się na wysokie prawdopodobieństwo popełnienia zarzucanych czynów. Stwierdził również, że istniało ryzyko ukrycia się lub utrudniania postępowania przez skarżącego, jednakże nie podał żadnych podstaw, na których oparł swoje wnioski. Na końcu sąd wskazał, że nie było “żadnych podstaw do uchylenia tymczasowego aresztowania... w szczególności [nie zachodziła żadna z przesłanek wymienionych] w artykule 259 Kodeksu postępowania karnego”.

18. Dnia 19 października 2010 roku miał miejsce pierwszy termin rozprawy. Następne terminy zostały wyznaczone na 2 i 30 grudnia 2010 roku, 25 stycznia, 17 lutego, 17 marca, 5 i 28 kwietnia, 17 maja, 16 czerwca, 14 lipca, 4 sierpnia, 6, 27 i 29 września, 6 i 27 października, 10 i 24 listopada oraz 8 grudnia 2011 roku.

19. Dnia 25 stycznia 2011 roku Sąd Okręgowy w Kielcach ponownie przedłużył tymczasowe aresztowanie oskarżonego na okres 5-ciu kolejnych miesięcy. Oprócz podstaw, na które powołano się uprzednio, sąd zauważył, że skarżący wniósł o przesłuchanie kilku nowych świadków i stwierdził, że skarżący mógłby chcieć wpłynąć na ich zeznania, jeżeli zostałby zwolniony. Sąd uznał, że deklaracje skarżącego, że będzie stawiać się na każde kolejne wezwanie nie korespondowały z jego wcześniejszym zachowaniem. Sąd odnotował, że dnia 19 października 2010 roku skarżący sprzeciwiał się doprowadzeniu do sądu. Zgodnie z twierdzeniami Rządu odmówił doprowadzenia do sądu bez wózka inwalidzkiego, który został mu zapewniony przez żonę. Ponadto sąd, bazując na opiniach biegłego neurologa i ortopedy, ustalił, że skarżący mógł być leczony w areszcie.

20. Skarżący odwołał się. Odniósł się między innymi do swojego stanu zdrowia, do faktu, że musiał używać wózka inwalidzkiego, że oczekiwał na operację kręgosłupa oraz że nie mógł zostać poddany fizjoterapii w warunkach aresztu.

21. Dnia 22 lutego 2011 roku Sąd Apelacyjny w Krakowie utrzymał w mocy kwestionowaną decyzję opierając się, jak poprzednio, na fakcie, że w przeszłości skarżący ukrywał się. Sąd stwierdził również, że skarżący ponownie utrudniał postępowanie poprzez odmowę doprowadzenia na rozprawę sądową bez wózka inwalidzkiego. Sąd Apelacyjny nie podzielił stanowiska Sądu Okręgowego, że skarżący mógł fałszować dowody, jednakże nie wpłynęło to na całościową ocenę okoliczności sprawy. Co się tyczy kwestii stanu zdrowia skarżącego sąd odwołał się do opinii medycznej biegłego neurologa i ortopedy sporządzonej 28 października 2010 roku, zgodnie z którą skarżący mógł uczestniczyć w rozprawie i mógł być transportowany do sądu bez wózka inwalidzkiego.

22. Dnia 21 czerwca 2011 roku Sąd Okręgowy w Kielcach przedłużył tymczasowe aresztowanie skarżącego do dnia 21 grudnia 2011 roku. Sąd zauważył, że rezultaty ostatniego leczenia skarżącego na oddziale szpitalnym Zakładu Karnego w Łodzi były satysfakcjonujące oraz że zgodnie z opinią biegłych z dziedziny neurologii i ortopedii (zobacz paragraf 21 powyżej) mógł on być leczony w warunkach osadzenia. Skarżący odwołał się.

23. Dnia 13 lipca 2011 roku Sąd Apelacyjny w Krakowie rozpoznał odwołanie skarżącego i utrzymał w mocy kwestionowaną decyzję. Co się tyczy stanu zdrowia skarżącego sąd, polegając na opinii biegłego lekarza z maja 2011 roku, uznał, że nie było przeszkód, aby skarżący w dalszym ciągu przebywał w zakładzie karnym i był leczony w warunkach osadzenia. Sąd zwrócił uwagę, że jeżeli dalsze przybywanie oskarżonego w tych warunkach zagrażałoby jego zdrowiu może być zwolniony w każdym czasie ex officio.

24. W międzyczasie, dnia 28 czerwca 2011 roku, skarżący został poddany badaniu lekarskiemu zarządzonemu przez Sąd Okręgowy w Kielcach. Skarżący przybył na badanie na wózku inwalidzkim, z którego nie mógł się podnieść. Rząd zakwestionował to twierdzenie. Lekarz stwierdził, że skarżący cierpiał na chroniczny ból odcinka piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa na skutek wielopoziomowej choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa oraz że cierpiał z powodu urazu kręgosłupa i lewego biodra, odpowiednio w 1999 i 2005 roku. Lekarz zlecił również dalsze badanie skarżącego, które miało miejsce 16 sierpnia 2011 roku. Dnia 16 października 2011 roku wpłynęła nowa opinia, odpowiednie jej części brzmią następująco:

“Istnieją przeszkody do [przedłużenia] pobytu skarżącego w Areszcie Śledczym w Kielcach, ponieważ nie może on zostać tam poddany leczeniu neurologicznemu... wyniki badania elektromiograficznego (EMG) wykazują stopniowo pogłębiającą się dysfunkcję nerwów obwodowych... co kwalifikuje skarżącego do operacji neurologicznej, która może być przeprowadzona tylko na oddziale neurologicznym. Po operacji i leczeniu rehabilitacyjnym, w zależności od stanu neurologicznego, pacjent będzie w stanie kontynuować osadzenie w Areszcie Śledczym w Kielcach”.

Lekarz następnie stwierdził, że obiektywna ocena stanu neurologicznego skarżącego nie była możliwa ze względu na brak współpracy ze strony skarżącego.

25. Dnia 27 października 2011 roku obrońca skarżącego wniósł o uchylenie przez Sąd Okręgowy w Kielcach środka zapobiegawczego zastosowanego wobec skarżącego i zwolnienie go z aresztu. Adwokat odniósł się do stanu zdrowia skarżącego. Powołał się między innymi na fakt, że Sąd Okręgowy w Kielcach musiał zarządzać przerwy w rozprawie, ponieważ skarżący musiał odpoczywać “w pozycji horyzontalnej”. Wnioskował również o zarządzenie przez sąd wykonania kolejnego badania skarżącego przez specjalistę neurologa.

26. Dnia 8 listopada 2011 roku Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił wnioski obrońcy. Sąd stwierdził, że już 2 listopada 2011 roku zarządził sporządzenie opinii medycznej oraz że opinia ta wkrótce zostanie dostarczona. Ponadto sąd stwierdził, że okoliczności uzasadniające przebywanie skarżącego w areszcie nie przestały istnieć i że zostały one już wymienione w decyzji sądu z dnia 21 czerwca 2011 roku. Sąd nie uznał za konieczne ich powtarzania.

27. Dnia 14 listopada 2011 roku wpłynęła nowa opinia, wydana przez specjalistę neurologa. Lekarz stwierdził, że:

“1. Dalszy pobyt skarżącego w areszcie i odmowa leczenia (neurologicznego) może stwarzać poważne zagrożenie dla jego zdrowia, a nawet życia.

2. Pooperacyjna rehabilitacja powinna mieć miejsce na dobrym oddziale rehabilitacyjnym ... może mieć również miejsce w areszcie, jednakże nie wiem, w którym areszcie taki odział istnieje..”

28. Dnia 14 listopada 2011 roku adwokat skarżącego wniósł odwołanie od decyzji sądu z dnia 8 listopada 2011 roku. Wniósł, na wypadek nieuwzględnienia zażalenia, o zmianę przez sąd środka zapobiegawczego zastosowanego wobec skarżącego na poręczenie majątkowe w “rozsądnej kwocie”

29. Dnia 22 listopada 2011 roku Sąd Okręgowy w Kielcach, w składzie trzyosobowym, utrzymał w mocy kwestionowaną decyzję. Sąd orzekł, że Sąd Okręgowy w Kielcach, który wydał decyzję w pierwszej instancji w składzie jednego sędziego, był świadomy stanu zdrowia skarżącego oraz że kwestia ta była brana pod uwagę za każdym razem, gdy przedłużano jego tymczasowe aresztowanie. Najwidoczniej sąd ten nie znał jeszcze opinii medycznej z dnia 14 listopada 2011 roku.

30. Dnia 8 grudnia 2011 Sąd Okręgowy w Kielcach, działając ex officio, zwolnił skarżącego i zastosował wobec niego inny środek zapobiegawczy, mianowicie dozór policyjny. Sąd stwierdził, że przyczyny, które leżały pierwotnie u podstaw zastosowania i przedłużenia tymczasowego aresztowania skarżącego, w szczególności ryzyko, że mógłby on się ukrywać, wciąż istniało. Jednakże, biorąc pod uwagę stan zdrowia skarżącego, jego zwolnienie było konieczne. Sąd powołał się na opinię medyczną, która została skompletowana i wydana dnia 14 listopada 2011 roku (zobacz powyżej). Zostało ustalone, że jedyny oddział neurologiczny, w którym skarżący mógłby być leczony podczas tymczasowego aresztowania znajdował się w Areszcie Śledczym w Gdańsku. Skarżący jednakże odmówił udzielenia zgody na poddanie się operacji w tym miejscu. W tym samym czasie zobowiązał się, że jeżeli zostanie zwolniony, to podda się operacji na wolności. Podał również adres, pod którym będzie można go zastać i gdzie będzie odbierać korespondencję.

31. Dnia 8 grudnia 2011 roku skarżący zostało zwolniony.

32. Zgodnie z ostatnią informacją, jaką posiada Trybunał, postępowanie karne przeciwko skarżącemu wciąż się toczy.

33. Pomiędzy 12 a 20 stycznia 2016 roku był on ponownie hospitalizowany w szpitalu w Katowicach.

C. Leczenie skarżącego w warunkach osadzenia

34. Zgodnie z oświadczeniem skarżącego w czasie jego deportacji z Nowej Zelandii do Polski cała dokumentacja odnosząca się do jego sprawy – włączając w to jego dokumentację medyczną i informacje o lekach, które przyjmował – została przekazana polskim władzom.

35. Jak twierdził Rząd, i co nie zostało zakwestionowane przez skarżącego, dnia 11 marca 2010 roku przeszedł on badanie wstępne i w tamtym czasie nie poinformował lekarza o żadnych dolegliwościach. Stwierdził, że czuł się dobrze. Dopiero gdy został umieszczony w Areszcie Śledczym w Kielcach poinformował władze więzienne o swoich wcześniej doznanych obrażeniach. Jak twierdził Rząd, i co nie zostało zakwestionowane przez skarżącego, skarżący miał łatwy dostęp do prysznica.

36. Dnia 23 marca 2010 roku skarżący został po raz pierwszy zbadany przez neurologa. Zostało mu zalecone, aby kontynuował leczenie farmakologiczne (miał swoje leki) i aby używał twardego materaca.

37. Dnia 26 kwietnia 2010 roku skarżący został zbadany przez lekarza. Skarżył się na problemy z chodzeniem i zostały mu zalecone kule inwalidzkie. Skarżący podał, że kule zostały mu przepisane po tym, jak upadł na podłogę w celi nr 114 Aresztu Śledczego w Kielcach.

38. Dnia 1 czerwca 2010 roku skarżący przeszedł kolejne badanie neurologiczne. Właściwa notatka sporządzona przez lekarza brzmi:

“Twierdzi, że nie ma odpowiedniego materaca (przepisanego dnia 23 marca 2010 roku). Oznajmia [że odczuwa ból w lewej nodze ... podczas badania [on] nie słuchał prostych poleceń, ale później wstał sam, bez żadnych problemów (sprawnie). Porusza się przy pomocy kul inwalidzkich”.

39. Dnia 17 czerwca 2010 roku skarżący upadł podczas przesłuchania na posterunku Policji. Został zabrany do szpitala.

40. Dnia 28 czerwca 2010 roku lekarz uznał za konieczne wykonanie tomografii komputerowej kręgosłupa skarżącego. Badanie miało miejsce dnia 30 czerwca 2010 roku.

41. Dnia 30 lipca 2010 roku skarżący był konsultowany przez neurochirurga, który po obejrzeniu wyniku badania tomografii komputerowej nie znalazł podstaw do przeprowadzenia operacji kręgosłupa. Zalecił leczenie farmakologiczne i fizykoterapię.

42. Dnia 25 sierpnia 2010 roku skarżący poprosił o wózek inwalidzki. Według Rządu dyrektor ośrodka medycznego nie znalazł podstaw do spełnienia prośby skarżącego.

43. Zgodnie z twierdzeniami skarżącego z dnia 31 sierpnia 2010 roku ponownie upadł on na podłogę na korytarzu oddziału X Aresztu Śledczego w Kielcach. Wtedy został mu przepisany wózek inwalidzki. Jednakże ze względu na to, że jak twierdził, wózek, który otrzymał był w takim stanie, że jego używanie powodowało zagrożenie dla osoby używającej go, skarżący poprosił, aby żona zapewniła mu inny wózek inwalidzki, co uczyniła dnia 8 października 2010 roku za zgodą władz więziennych. Rząd oświadczył, że zgoda została udzielona ze względu na “powody społeczne”, mimo że nie było ku temu podstaw medycznych. Niemniej jednak skarżący załączył kopie dwóch zaświadczeń medycznych datowanych na 31 sierpnia 2010 roku, razem z notatką psychiatry, które brzmią:

“Pacjent upadł na korytarzu (utrata przytomności?) ... Pacjent w ogólnie dobrej kondycji.

- Wózek inwalidzki.

- Badanie neurologiczne”

Skarżący dołączył kolejną notatkę neurologa, która brzmi:

“Dzisiaj [on] stracił przytomność. Skarży się na ból lewego stawu biodrowego.”

44. Skarżący dołączył kopię zapisu przesłuchania S.L., dokonanego dla celów sprawy cywilnej o odszkodowanie, którą skarżący wytoczył Skarbowi Państwa. S.L., który był osadzony w tej samej celi co skarżący pomiędzy lipcem i grudniem 2010 roku, zeznał, w istotnym zakresie, co następuje:

“Nasza cela znajdowała się na [pierwszym] piętrze; trzeba było wchodzić długim ciągiem schodów bez półpiętra. Skarżący używał wózka inwalidzkiego. Ja i J. (inny współosadzony) wnosiliśmy skarżącego po tych schodach. Kiedy J. nie był obecny jeden ze strażników przychodził i nam pomagał.”

45. Dnia 19 października 2010 roku skarżący sprzeciwił się doprowadzeniu go do sądu bez wózka inwalidzkiego.

46. Tego samego dnia lekarz zbadał skarżącego na polecenie Sądu Okręgowego w Kielcach. Odpowiednie części zaświadczenia wydanego po badaniu brzmią:

“Dzisiaj skarży się, że jego lewa noga jest słaba [i że] odczuwa ból w części lędźwiowej kręgosłupa. ... Podczas rozbierania się łatwo podnosi nogi bez oznak bólu. Kiedy wstaje ciągnie lewą nogę i twierdzi, że nie może stać na tej nodze ponieważ jest słaba.

Podczas osadzenia okresowo używa wózka inwalidzkiego, jednakże podczas żadnej z konsultacji neurologicznych czy neurochirurgicznych nie stwierdzono, że wymaga używania wózka inwalidzkiego.

W związku z bólem zgłaszanym przez skarżącego oraz wynikami badań medycznych w celu stwierdzenia, czy skarżący może być doprowadzany do sądu bez wózka inwalidzkiego konieczne jest wydanie specjalistycznej opinii biegłego z zakresu neurochirurgii lub neurologii. Możliwe pogorszenie.”

47. Dnia 18 lutego 2011 roku skarżący skarżył się na ból kręgosłupa i został przetransportowany do Zakładu Karnego Nr 2 w Łodzi, gdzie został poddany leczeniu w szpitalu więziennym. Pozostał tam do dnia 21 kwietnia 2011 roku.

48. Podczas swojego pobytu na oddziale szpitalnym zakładu karnego przebywał w celi zaadaptowanej dla potrzeb osadzonych używających wózków inwalidzkich. Zgodnie z twierdzeniem Rządu, które nie zostało zakwestionowane przez skarżącego, otrzymywał pomoc profesjonalnych “tragarzy” wtedy, gdy chciał wyjść na spacerownik (Rząd nie wytłumaczył, co właściwie powinno być rozumiane pod tym pojęciem, w szczególności czy “tragarze”, do których się odnosi, byli strażnikami więziennymi lub innymi pracownikami więzienia.) Uczęszczał na różne formy kinezyterapii, w tym ćwiczenia mające na celu wzmocnienie mięśni nóg oraz na różnego rodzaju inne formy leczenia. Był konsultowany również przez dermatologa, ortopedę, neurologa i okulistę.

49. Po opuszczeniu szpitala więziennego skarżącemu zalecono kontynuowanie wykonywania ćwiczeń, których został nauczony. Od dnia 21 kwietnia 2011 roku do momentu zwolnienia w dniu 8 grudnia 2011 roku był ponownie osadzony w Areszcie Śledczym w Kielcach.

50. Jak wynika z decyzji z dnia 10 stycznia 2012 roku, dotyczącej stopnia niepełnosprawności skarżącego, był on niepełnosprawny w stopniu umiarkowanym i zdolny do wykonywania pracy w specjalnych warunkach. Nie potrzebował ciągłej pomocy ze strony innych osób.

II. ODPOWIEDNIE PRAWO KRAJOWE I PRAKTYKA

A. Opieka medyczna w warunkach osadzenia

51. Artykuł 68 Konstytucji, w odpowiedniej części, brzmi:

“1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.

2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych...”

52. Artykuł 115 Kodeksu karnego wykonawczego (Kodeks karny wykonawczy) (“Kodeks”) stanowi:

“1. Skazanemu zapewnia się bezpłatne świadczenia zdrowotne, leki i artykuły sanitarne.

2. Protezy, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze zapewnia się skazanemu bezpłatnie, jeżeli ich brak mógłby pogorszyć stan zdrowia lub uniemożliwić odbywanie kary pozbawienia wolności, a w innych wypadkach odpłatnie.

...

4. Świadczenia zdrowotne udzielane są skazanemu przede wszystkim przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności .

5. Podmioty lecznicze inne niż podmioty, o których mowa w § 4, współdziałają z tymi podmiotami, w zapewnieniu skazanym świadczeń zdrowotnych, gdy konieczne jest w szczególności:

1) natychmiastowe udzielenie świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia skazanego;

2) przeprowadzenie specjalistycznych badań, leczenia lub rehabilitacji skazanego;

3) zapewnienie świadczeń zdrowotnych skazanemu, który korzysta z przepustki lub czasowego zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego...”

B. Aresztowanie przedprocesowe

53. Odpowiednie prawo krajowe i praktyka dotycząca stosowania tymczasowego aresztowania, podstaw jego przedłużania, uchylania tymczasowego aresztowania oraz reguły rządzące innymi, tak zwanymi środkami zapobiegawczymi, zostały przedstawione w wyrokach Trybunału w sprawach: Gołek przeciwko Polsce, nr 31330/02, §§ 27–33, 25 kwietnia 2006 roku i Celejewski przeciwko Polsce, nr 17584/04, §§ 22–23, 4 sierpnia 2006 roku.

PRAWO

I. ZARZUT NARUSZENIA ARTYKUŁU 3 KONWENCJI

54. Skarżący zarzucił, że był pozbawiony odpowiedniej opieki medycznej podczas osadzenia w Areszcie Śledczym w Kielcach oraz że stan jego zdrowia pogorszył się w czasie, gdy był osadzony. Powołał się na Artykuł 3 Konwencji, który stanowi:

“Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.”

A. Dopuszczalność

55. Trybunał stwierdza, że skarga nie jest w sposób oczywisty nieuzasadniona w rozumieniu Artykułu 35 ust. 3 (a) Konwencji oraz że nie jest ona niedopuszczalna z jakichkolwiek innych powodów. Zatem musi zostać uznana za dopuszczalną.

B. Meritum

1. Stanowiska stron

(a) Skarżący

56. Skarżący utrzymywał, że podczas osadzenia nie otrzymał odpowiedniego leczenia medycznego oraz że stan jego zdrowia pogorszył się do tego stopnia, że z tego powodu został zwolniony w dniu 8 grudnia 2011 roku. Następnie skarżył się, że podczas osadzenia musiał używać wózka inwalidzkiego oraz że za każdym razem, gdy chciał pójść na spacer, potrzebował pomocy współosadzonych.

57. Skarżący podnosił, że pomimo swojego stanu zdrowia nie otrzymał wystarczającego leczenia medycznego oraz że Areszt Śledczy w Kielcach nie jest dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych.

58. Kolejno podnosił, że stan jego zdrowia musiał być znany polskim władzom od momentu aresztowania, ponieważ cała dokumentacja związana z jego sprawą – włączając jego akta medyczne i informacje o lekach, które zażywał – zostały przekazane polskim władzom. Zważywszy na to, że wiedział on, że polskie władze były świadome stanu jego zdrowia, na początku okresu swojego osadzenia nie skarżył się na otrzymywanie niewystarczającego leczenia; zaczął skarżyć się, kiedy zorientował się, że jego leczenie nie będzie kontynuowane.

59. Twierdził również, w przeciwieństwie do zarzutów Rządu, że wózek inwalidzki został przepisany mu przez lekarza oraz że udostępnienie mu wózka, który znajdował się w takim stanie, że w rzeczywistości stanowił zagrożenie dla osoby używającej go, było kolejnym przykładem nieodpowiedniej opieki medycznej nad nim. Skarżący nie zgodził się ze stanowiskiem Rządu, że używanie wózka inwalidzkiego było jego wyborem, tak samo jak jego wyborem było korzystanie z pomocy współosadzonych, którzy wnosili go i znosili ze schodów na spacerniak (zobacz paragraf 62 poniżej). Wózek został mu przepisany ze względu na stan jego zdrowia. Z tego samego powodu zalecone zostało również używanie twardego materaca – którego nie otrzymał, a brak owego przyczynił się do pogorszenia stanu kręgosłupa skarżącego.

60. Skarżący skonkludował, że wszystkie powyższe okoliczności – w szczególności niewystarczająca i nieodpowiednia opieka medyczna oraz upokorzenie wynikające z faktu, że w celu udania się i powrotu na spacerniak musiał za każdym razem prosić o pomóc współosadzonych – stanowiły poniżające traktowanie, sprzeczne z Artykułem 3 Konwencji.

(b) Rząd

61. Rząd zasugerował, że zarzuty skarżącego dotyczące jego stanu zdrowia nie mogą być uznane za wiarygodne. W tym względzie wskazał na jego badanie z dnia 1 czerwca 2010 roku, podczas którego skarżył się na ból w lewej nodze i nie był w stanie wykonywać poleceń lekarza. Mimo to był w stanie szybko wstać i chodzić o kulach.

62. W odniesieniu do kwestii wózka inwalidzkiego Rząd podniósł, że lekarz badający skarżącego nigdy nie stwierdził, że w rzeczywistości musi on używać wózka inwalidzkiego. Zostało to jednak dozwolone przez władze więzienne, pomimo braku medycznych podstaw uzasadniających takie działanie. Rząd przyznał, że pomiędzy 8 października 2010 roku a 18 lutego 2011 roku skarżący musiał polegać na pomocy współosadzonych. Jednakże Rząd uważa, że okres odnoszący się do powyższego był krótki, w każdym razie skarżący powinien winić tylko siebie, gdyż jego stan nie wymagał używania wózka inwalidzkiego. Dalej Rząd utrzymywał, że w okresie odnoszącym się do powyższego, skarżący był umieszczony w Areszcie Śledczym w Kielcach w celi znajdującej się na pierwszym piętrze i rzeczywiście musiał korzystać z pomocy współosadzonych, ażeby udać się na spacerniak. Jednakże Rząd uznał, że sytuacja ta nie stanowiła poniżającego traktowania, ponieważ nie został osiągnięty minimalny poziom dolegliwości, o którym mowa w Artykule 3. W kolejnych okresach osadzenia w Areszcie Śledczym w Kielcach skarżący był umieszczany w celach, z których dostęp do podwórka spacerowego był łatwy i możliwy bez żadnej pomocy, bez względu na to czy skarżący używał wózka inwalidzkiego czy też nie. Ponadto w czasie, gdy skarżący przebywał na oddziale szpitalnym Zakładu Karnego w Łodzi, to jest pomiędzy 18 lutego a 21 kwietnia 2011 roku, korzystał z pomocy wykwalifikowanych “tragarzy” aby dostać się na podwórko spacerowe.

63. Co się tyczy jakości opieki medycznej zapewnionej skarżącemu Rząd podniósł, że była ona na bieżąco dostosowywana do stanu zdrowia skarżącego. Zaraz po osadzeniu został on zbadany przez lekarza, ale w tym czasie ani nie prosił o leki, ani nie poinformował lekarza o urazach odniesionych w przeszłości. Dopiero po umieszczeniu go w Areszcie Śledczym w Kielcach zaczął skarżyć się na swoje zdrowie. Następnie był konsultowany przy licznych okazjach przez neurologa, okulistę, ortopedę i traumatologa, którzy podczas każdej konsultacji sprawdzali, czy skarżący powinien zostać poddany operacji.

64. Kolejno Rząd stwierdził, że pomiędzy 18 lutego a 21 kwietnia 2011 roku skarżący został przyjęty (i pozostał) na oddział szpitalny Zakładu Karnego w Łodzi, gdzie przeszedł rehabilitację, na którą składały się różne ćwiczenia fizyczne, naświetlanie oraz terapia laserem. Co więcej, skarżący za każdym razem, gdy przedłużane było tymczasowe aresztowanie, był badany w celu ustalenia, czy jego zdrowie pozwala na dalsze osadzenie.

65. Rząd skonkludował, że skarżący otrzymał właściwą i adekwatną opiekę medyczną i leczenie. Pogorszenie jego zdrowia nie miało związku z osadzeniem, był to proces niezależny od władz więziennych. Co więcej zdrowie skarżącego nie pogorszyło się w sposób nieodwracalny: lekarze stwierdzili, że może on powrócić do jednostki penitencjarnej po operacji. Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe względy Rząd wniósł o orzeczenie przez Trybunał braku naruszenia Artykułu 3 Konwencji.

2. Ocena Trybunału

(a) Ogólne zasady

66. Trybunał przypomina, zgodnie ze swoim wcześniejszym orzecznictwem, że poniżające traktowanie musi osiągnąć minimalny poziom dolegliwości, żeby wejść w zakres Artykułu 3. Ocena tego minimalnego poziomu z natury rzeczy jest relatywna, zależy bowiem od wszystkich okoliczności sprawy, takich jak okres traktowania, jego fizyczne i psychiczne skutki oraz, w niektórych przypadkach, płeć, wiek i stan zdrowia ofiary (zobacz Kudła przeciwko Polsce [GC], nr 30210/96, § 91, ETPCz 2000-XI i Peers przeciwko Grecji, nr 28524/95, § 67, ETPCz 2001-III). Chociaż cel takiego traktowania jest czynnikiem branym pod uwagę, w szczególności czy upokorzenie lub poniżenie ofiary było zamierzone, to brak takiego celu nie prowadzi nieuchronnie do stwierdzenia, że nie doszło do naruszenia Artykułu 3 (ibid., § 74).

67. Ponadto nie może zostać wykluczone, że osadzenie osoby chorej, może doprowadzić do poruszenia kwestii Artykułu 3 Konwencji (zobacz Mouisel przeciwko Francji, nr 67263/01, § 37, ETPCz 2002-IX). Artykuł 3 Konwencji nie może być interpretowany jako ustanawiający generalny obowiązek zwalniania osadzonego z przyczyn zdrowotnych albo przetransportowywania do szpitala cywilnego, nawet jeżeli cierpi na chorobę trudną w leczeniu. Jednakże przepis ten wymaga od Państwa zapewnienia, aby więźniowie byli osadzeni w warunkach, które zapewniają poszanowanie ludzkiej godności, aby sposób oraz metoda wykonywania środka nie naraziły ich na cierpienie lub trudności o intensywności przekraczającej nieunikniony poziom cierpienia nieodłącznie związany z osadzeniem oraz - biorąc pod uwagę praktyczne wymagania osadzenia - aby ich zdrowie i samopoczucie były odpowiednio chronione, między innymi poprzez zapewnienie niezbędnej pomocy medycznej (zobacz Mouisel, cytowany powyżej, § 40).

68. W związku z tym “adekwatność” opieki medycznej pozostaje najtrudniejszym elementem do określenia. Trybunał przypomina, że sam fakt, że osadzony jest widywany przez lekarza oraz że jest mu przepisywana konkretna forma leczenia nie może automatycznie prowadzić do konkluzji, że opieka medyczna była właściwa (zobacz Hummatov przeciwko Azerbejdżanowi, nr. 9852/03 i 13413/04, § 116, 29 listopada 2007 roku). Władze muszą także zapewnić przechowywanie całości dokumentacji uwzględniającej stan zdrowia osadzonego oraz leczenia przeprowadzonego podczas jego osadzenia (zobacz Khudobin przeciwko Rosji, nr 59696, § 83, ETPCz 2006-XII), a także że diagnoza i leczenie jest bezzwłoczne i właściwe (zobacz Melnik przeciwko Ukrainie, nr 72286/01, §§ 104-06, 28 marca 2006 roku i Hummatov, cytowany powyżej, § 115) oraz że - gdy to konieczne ze względu na stan medyczny - kontrola jest regularna i systematyczna oraz obejmuje raczej całościową strategię terapeutyczną ukierunkowaną na właściwe leczenie problemów zdrowotnych osadzonego albo na zapobieżenie ich pogłębianiu niż na leczenie objawowe (zobacz Popov przeciwko Rosji nr 26853/04, § 211, 13 lipca 2006 roku; Hummatov, cytowany powyżej, §§ 109 i 114; Amirov przeciwko Rosji, nr 51857/13, § 93, 27 listopada 2014 roku i Blokhin przeciwko Rosji [GC] nr 47152/06, § 137, ETPCz 2016).

(b) Zastosowanie tych zasad do przedmiotowej sprawy

69. Trybunał musi ustalić, czy podczas pobytu skarżącego w Areszcie Śledczym w Kielcach od dnia 13 marca 2010 roku do dnia 18 lutego 2011 roku i od dnia 21 kwietnia do dnia 8 grudnia 2011 roku potrzebował on regularnej opieki medycznej, czy - jak twierdzi - został jej pozbawiony i jeżeli tak, to czy stanowiło to nieludzkie lub poniżające traktowanie sprzeczne z Artykułem 3 Konwencji (zobacz Farbtuhs przeciwko Łotwie, nr 4672/02, § 53, 2 grudnia 2004 roku i Sarban przeciwko Mołdawii, nr 3456/05, § 78, 4 października 2005 roku).

70. Rząd stwierdził, że w rzeczywistości skarżący nie potrzebował wózka inwalidzkiego i że wózek został mu zapewniony pomimo braku wskazań medycznych, żeby było to konieczne. Prawdą jest, że jedynym medycznym dokumentem wspominającym o wózku inwalidzkim jest notatka psychiatry z dnia 31 października 2010 roku (zobacz paragraf 43 powyżej). Jednakże biorąc pod uwagę wszystkie dostępne dowody, Trybunał stwierdza, że skarżący musiał mieć trudności z poruszaniem się. W tym kontekście Trybunał odnotowuje, że skarżący upadł na podłogę trzy razy – raz, niesprecyzowanego dnia, w celi nr 114 Aresztu Śledczego w Kielcach (zobacz paragraf 37 powyżej), raz na posterunku Policji dnia 17 czerwca 2010 roku (zobacz paragraf 39 powyżej) i raz w dniu 31 sierpnia 2010 roku na korytarzu Aresztu Śledczego (zobacz paragraf 43 powyżej). Dnia 23 marca 2010 roku (co trzeba odnotować - 10 dni po aresztowaniu skarżącego) lekarz zalecił, żeby skarżącemu dostarczyć twardy materac, a dnia 26 kwietnia 2010 roku (to jest w 6 tygodni po jego aresztowaniu i osadzeniu w Areszcie Śledczym w Kielcach) zostały mu przepisane kule inwalidzkie (zobacz paragraf 37 powyżej). Co więcej, fakt, że władze więzienne najpierw dostarczyły skarżącemu wózek inwalidzki, którego używanie nie było bezpieczne, a następnie zgodziły się na dostarczenie innego wózka przez żonę skarżącego, w ocenie Trybunału wskazuje, że argument Rządu jakoby skarżący używał wózka inwalidzkiego wyłącznie na swoje życzenie nie jest przekonujący. W tym kontekście Trybunał odnotowuje, że w przedłożonych obserwacjach Rząd przyznał, że od dnia 8 października 2010 roku do dnia 18 lutego 2011 roku skarżący przebywał w Areszcie Śledczym w Kielcach w celi znajdującej się na pierwszym piętrze oraz że w tym okresie, ażeby skorzystać z podwórka spacerowego musiał polegać na pomocy współosadzonych (zobacz paragraf 59 i 62 powyżej). Trybunał badał już sytuację, w której osoba z problemami zdrowotnymi musiała polegać na pomocy współosadzonych i wyraził swoją dezaprobatę sytuacji, w której pracownicy aresztu śledczego czują się zwolnieni z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i opieki słabszym więźniom poprzez uczynienie współosadzonych odpowiedzialnymi za zapewnienie im codziennej pomocy (zobacz Kaprykowski przeciwko Polsce, nr 23052/05, § 74, 3 luty 2009 roku). Trybunał skrytykował również system, w którym niepełnosprawnemu fizycznie osadzonemu zapewniana jest rutynowa pomoc świadczona przez współosadzonych i stwierdził, że musi to prowadzić do znacznego niepokoju po stronie skarżącego oraz umiejscowiło go na pozycji niższości w stosunku do pozostałych osadzonych (zobacz Farbtuhs, cytowany powyżej, § 60, 2 grudnia 2004 roku i D.G. przeciwko Polsce, nr 45705/07, § 147, 12 lutego 2013 roku).

71. Co się tyczy dostępności opieki medycznej Trybunał przypomina, że Konwencja nie gwarantuje prawa do otrzymania opieki medycznej, która by przekraczała standardowy poziom powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej (zobacz Nitecki przeciwko Polsce (dec.), nr 65653/01, 21 marca 2002 roku i Kaprykowski, cytowany powyżej, § 75). Trybunał odnotowuje, że w zasadzie od początku osadzenia skarżący regularnie był konsultowany przez lekarzy różnych specjalności. Wydaje się, że leczenie zarekomendowane przez lekarzy było realizowane przez władze więzienne, chociaż niejasnym pozostaje kiedy (lub czy w ogóle) skarżący otrzymał twardy materac, przepisany w dniu 23 marca 2010 roku. Trybunał następnie zauważa, że dnia 18 lutego 2011 roku, to jest 11 miesięcy po aresztowaniu, skarżący został przetransportowany do Zakładu Karnego Nr 2 w Łodzi, gdzie został poddany leczeniu w warunkach szpitalnych i gdzie przebywał w celi dostosowanej do potrzeb osadzonych poruszających się na wózkach inwalidzkich. Kiedy chciał wyjść na podwórko spacerowe, otrzymywał pomoc profesjonalnych „tragarzy”. Uczestniczył w różnych formach kinezyterapii, włączając w to ćwiczenia wzmacniające mięśnie jego nóg i różnych innych formach leczenia. Był konsultowany również przez dermatologa, ortopedę, neurologa i okulistę.

72. Po powrocie skarżącego do Aresztu Śledczego w Kielcach w dniu 21 kwietnia 2011 roku skarżący był badany w maju, czerwcu i sierpniu 2011 roku. Trybunał zauważa, że opinie medyczne wydane po tych badaniach stwierdzały, że skarżący został uznany za kwalifikującego się do bycia leczonym w warunkach osadzenia. Jednakże kilka miesięcy później, dnia 16 października 2011 roku, lekarze po raz pierwszy stwierdzili, że stan zdrowia skarżącego stanowił przeszkodę do kontynuowania osadzenia, gdyż wymagał przeprowadzenia operacji (zobacz paragraf 24 powyżej). Ta konkluzja została powtórzona prawie miesiąc później w opinii neurologa z dnia 14 listopada 2011 roku, w której stwierdzono, że dalsze osadzenie skarżącego i odmowa leczenia mogą stanowić poważne zagrożenie dla jego zdrowia, a nawet życia (zobacz paragraf 27 powyżej). Pomimo tych opinii dnia 8 listopada 2011 roku tymczasowe aresztowanie skarżącego zostało przedłużone, a dnia 22 listopada 2011 roku przedłużenie zostało utrzymane w mocy. Skarżący został zwolniony w celu przeprowadzenia operacji dnia 8 grudnia 2011 roku, to jest 7 tygodni od wydania pierwszej opinii wskazującej, że dalsze osadzenie skarżącego może być szkodliwe dla jego zdrowia. Jak wynika z materiału przedłożonego Trybunałowi i co nie zostało zakwestionowane przez Rząd, stan zdrowia skarżącego pogorszył się podczas jego pobytu w areszcie.

73. Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe względy, w szczególności brak właściwej opieki medycznej w Areszcie Śledczym w Kielcach i umiejscowienie skarżącego w pozycji zależności w stosunku do zdrowych współosadzonych, sytuacja, w której skarżący się znajdował podważała jego godność oraz spowodowała szczególnie poważne trudności, które przyczyniły się do niepokoju i cierpienia przekraczających te, które są nieodłącznie związane z pozbawieniem wolności.

74. W konkluzji Trybunał uważa, że dalsze osadzenie skarżącego bez właściwego leczenia i pomocy stanowiło nieludzkie i poniżające traktowanie równoznaczne z naruszeniem Artykułu 3 Konwencji.

II. ZARZUT NARUSZENIA ARTYKUŁU 5 UST. 3 KONWENCJI

75. Opierając się na Artykule 5 ust. 3 Konwencji skarżący zarzucił, że jego tymczasowe aresztowanie było nadmiernie długie.

Artykuł 5 ust. 3 Konwencji w odpowiednim zakresie brzmi:

“Każdy zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami ustępu 1 lit. c) niniejszego artykułu … ma prawo być sądzony w rozsądnym terminie albo zwolniony na czas postępowania. Zwolnienie może zostać uzależnione od udzielenia gwarancji zapewniających stawienie się na rozprawę.”

A. Dopuszczalność

76. Trybunał stwierdza, że skarga nie jest w sposób oczywisty nieuzasadniona w rozumieniu Artykułu 35 ust. 3 (a) Konwencji oraz że nie jest ona niedopuszczalna z jakichkolwiek innych powodów. Zatem musi zostać uznana za dopuszczalną.

B. Meritum

1. Stanowiska stron

(a) Skarżący

77. Skarżący utrzymywał, że długość jego tymczasowego aresztowania była nadmierna oraz nieuzasadniona, w szczególności mając na uwadze pogarszający się stan jego zdrowia.

(b) Rząd

78. Rząd stwierdził, że w przedmiotowej sprawie wszystkie wymagane kryteria do zastosowania i przedłużenia tymczasowego aresztowania zostały spełnione. Tymczasowe aresztowanie skarżącego przez cały czas trwania było uzasadnione. Podstawy, na których bazowały sądy krajowe, były istotne i wystarczające. W szczególności zastosowanie i przedłużenie tymczasowego aresztowania uzasadnione było poważnym ryzykiem, że skarżący może utrudniać postępowanie lub ukrywać się, szczególnie biorąc pod uwagę, że ukrywał się wcześniej, co doprowadziło do tego, że kilka z przestępstw, o które został oskarżony przedawniło się.

79. Rząd twierdził również, że postępowanie przeciwko skarżącemu było skomplikowane. Akta sprawy obejmowały 33 tomy zgromadzonych dowodów, przesłuchanych zostało 95 świadków i 4 biegłych, a sądy musiały przeanalizować zdarzenia sięgające 1999 roku.

80. Dalej rząd stwierdził, że sądy regularnie analizowały stan zdrowia skarżącego i kiedy pojawiła się konieczność przeprowadzenia operacji poza zakładem karnym to tymczasowe aresztowanie zostało uchylone, a skarżący został zwolniony.

2. Ocena Trybunału

(a) Rozważany okres

81. Tymczasowe aresztowanie skarżącego w Polsce rozpoczęło się w dniu 9 marca 2010 roku, kiedy został on przekazany polskim władzom. Skarżący został zwolniony w dniu 8 grudnia 2011 roku. W związku z tym okres brany pod uwagę to 1 rok i 9 miesięcy.

(b) Zasadność okresu osadzenia

82. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału kwestia, czy okres osadzenia jest rozsądny, nie może podlegać ocenie abstrakcyjnej. Czy rozsądnym jest dla oskarżonego pozostawanie w areszcie musi zostać poddane ocenie w każdej sprawie przy uwzględnieniu jej szczególnych elementów. Przedłużanie aresztowania może być uzasadnione w przedmiotowej sprawie tylko, jeżeli występują szczególne przesłanki w zakresie interesu publicznego, które pomimo domniemania niewinności przewyższają zasadę poszanowania wolności osobistej (zobacz jako najnowsze źródło, Buzadji przeciwko Republice Mołdawii [GC], nr 23755/07, § 90, ECHR 2016).

83. Trybunał jest gotowy przyjąć, że tymczasowe aresztowanie skarżącego mogło być uzasadnione ze względu na poważny charakter przestępstw, o których dokonanie został oskarżony, surowość kar za te przestępstwa grożących oraz potrzebę zabezpieczenia właściwego toku postępowania wobec ryzyka, że skarżący może usiłować zbiec (zobacz paragraf 12 powyżej). Sądy krajowe należycie przeanalizowały szczególne okoliczności sprawy skarżącego, mianowicie fakt, że postępowanie prowadzone przeciwko niemu musiało być zawieszone przez około 10 lat ponieważ, po pierwsze, nie przebywał on w miejscu swojego pobytu i nie było możliwe doręczenie mu wezwań, a następnie ponieważ przeprowadził się do Nowej Zelandii i musiało zostać wszczęte przeciwko niemu postępowanie ekstradycyjne (zobacz paragraf 9 i 10 powyżej).

84. Podobnie Trybunał jest przekonany, że władze krajowe przedstawiły odpowiednie i wystarczające powody kiedy opierały się na potrzebie zabezpieczenia właściwego toku postępowania – zwłaszcza mając na uwadze fakt, że skarżący nie posiadał stałego miejsca pobytu w Polsce, że już wcześniej ukrywał się przed Policją oraz że musiało zostać wszczęte przeciwko niemu postępowanie ekstradycyjne.

85. Trybunał odnotowuje fakt, że w momencie kiedy władze otrzymały informację od biegłych, że osadzenie skarżącego może stanowić zagrożenie dla jego zdrowia albo nawet życia, tymczasowe aresztowanie zostało uchylone, a skarżący został zwolniony (zobacz paragrafy 24-31 powyżej).

86. W konkluzji Trybunał stwierdza, że nie doszło do naruszenia Artykułu 5 ust. 3 Konwencji. Opiera swoje ustalenia na powyższych rozważaniach i na fakcie, że nic nie wskazuje na brak “szczególnej staranności” w przebiegu postępowania (zobacz Roman Petrov przeciwko Rosji, nr 37311/08, § 58, 15 grudnia 2015 roku). Ponadto zarzut naruszenia Artykułu 5 ust. 3 Konwencji jest zasadniczo oparty na pogorszeniu stanu zdrowia skarżącego podczas jego pobytu w Areszcie Śledczym w Kielcach. Natomiast kwestia braku natychmiastowego zwolnienia skarżącego po wydaniu opinii, w której stwierdzono zagrożenie dla jego zdrowia lub życia, została już uwzględniona poprzez stwierdzenie naruszenia Artykułu 3 (zobacz paragraf 74 powyżej).

III. ZASTOSOWANIE ARTYKUŁU 41 KONWENCJI

87. Artykuł 41 Konwencji stanowi:

“Jeśli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Konwencji lub jej protokołów, oraz jeśli prawo wewnętrzne zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony pozwala tylko na częściowe usunięcie konsekwencji tego naruszenia, Trybunał orzeka, gdy zachodzi potrzeba, słuszne zadośćuczynienie pokrzywdzonej stronie.”

A. Szkoda

88. Skarżący domagał się zasądzenia 50 000 euro (EUR) tytułem szkody niemajątkowej.

89. Rząd uznał, że jeżeli Trybunał ustali, że doszło do naruszenia Artykułu 3 i Artykułu 5 ust. 3 Konwencji, to takie ustalenie należy traktować jako wystarczające naprawienie szkody.

90. Trybunał przyznaje skarżącemu 5 000 euro (EUR) tytułem szkody niemajątkowej.

B. Koszty i wydatki

91. Na koniec skarżący żądał kwoty w wysokości 3 300 euro z tytułu bycia reprezentowanym przed Trybunałem przez swojego prawnika, Panią B. Słupską-Uczkiewicz, za 22 godziny pracy, w wysokości 130 euro za godzinę. W celu poparcia swojego żądania przedstawił rozliczenie czasu pracy. Żądał również 553,50 złotych w związku z kosztami tłumaczenia. Przedstawił rachunek za tłumaczenie opiewający na kwotę 553,50 złotych.

92. Rząd uznał te żądania za nadmierne oraz wniósł o ich odrzucenie ze względu na to, że nie były poparte żadnymi dokumentami.

93. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału skarżący jest uprawniony do zwrotu kosztów i wydatków jedynie w przypadku, jeżeli zostało wykazane, że zostały rzeczywiście i koniecznie poniesione oraz były zasadne co do kwoty. W niniejszej sprawie, przy uwzględnieniu dokumentów, które Trybunał posiada i powyższych kryteriów, Trybunał uznaje za stosowne przyznanie sumy 3 430 euro za postępowanie przed Trybunałem.

C. Odsetki za zwłokę

94. Trybunał uznaje za właściwe, że odsetki za zwłokę powinny zostać oparte na marginalnej stopie procentowej Europejskiego Banku Centralnego, do której należy dodać trzy punkty procentowe.

Z TYCH POWODÓW TRYBUNAŁ JEDNOGŁOŚNIE,

1. Uznaje skargę za dopuszczalną;

2. Stwierdza, że doszło do naruszenia Artykułu 3 Konwencji;

3. Stwierdza, że nie doszło do naruszenia Artykułu 5 ust. 3 Konwencji;

4. Stwierdza, że

(a) pozwane Państwo ma zapłacić skarżącemu, w terminie 3 miesięcy od dnia, w którym wyrok stanie się ostateczny zgodnie z Artykułem 44 ust. 2 Konwencji, następujące kwoty:

(i) 5 000 euro (pięć tysięcy euro), plus wszelkie podatki mogące podlegać naliczeniu, z tytułu szkody niemajątkowej;

(ii) 3 430 euro (trzy tysiące czterysta trzydzieści euro), plus wszelkie podatki mogące podlegać naliczeniu, z tytułu kosztów i wydatków;

(b) od dnia upływu powyższego trzymiesięcznego terminu odsetki za zwłokę będą płacone od powyższej kwoty w wysokości równej marginalnej stopie procentowej Europejskiego Banku Centralnego, powiększonej o trzy punkty procentowe;

5. Oddala pozostałą część żądania skarżącego o słuszne zadośćuczynienie.

Sporządzono w języku angielskim i obwieszczono pisemnie dnia 21 marca 2015 roku, zgodnie z regułą 77 ust. 2 i 3 Regulaminu Trybunału.

Marialena Tsirli Ganna Yudkivska
Zastępca Kanclerza Przewodniczący